اَیْنَ الرجبیّون؟

در خصوص روزه داری در این ماه از ناحیه ی ائمه ی اطهار علیهم السلام تأکید بسیار شده است و ثواب دنیوی و اخروی برای صائمین در این ماه بر شمرده اند، از جمله امام صادق علیه السلام فرموده است:

«اذا کان یوم القیامة نادی مناد من بطنان العرش أَیْنَ الرَّجَبیُّون؟ فیقوم اناس یُضی ء وجوههم لأهل الجمع علی رؤوسهم تیجان الملک و ذکر ثوابا جزیلاً الی أن قال:,هذا لمن صام مِن رجب شیئا ولو یوما من اوّله او وسطه او آخره؛

روز قیامت منادی از بطن عرش صدا می زند: کجایند رجبیّون؟ [در این هنگام[ عدّه ای از میان مردم بر می خیزند و این در حالی است که از چهره ی آن ها نور می درخشد و [خداوند] بر سر آنان تاج ملائکه را نهاده است. و [امام صادق علیه السلام [ ثواب زیادی را ذکر کرد تا آنجا که فرمود:, این مزد کسانی است که ماه رجب روزه گرفته اند ولو یک روز از اوّل، وسط و یا آخر آن.»

بعد از نمازها بخوانید

«یا من ارجوه لکلّ خیر و امَن سخطه عند کل شرّ، یامن یعطی الکثیر بالقلیل، یا من یعطی من سأله، یا من یعطی من لم یسئله و من لم یعرفه تحنّنا منه و رحمة اعطنی بمسئلتی ایّاک جمیع خیرالدّنیا و جمیع خیر الآخرة واصرف عنّی بمسئلتی ایّاک جمیع شرّ الدّنیا و شرّ الآخرة فانّه غیر منقوص ما اعطیت و زدنی من فضلک یا کریم یا ذاالجلال و الاکرام، یا ذاالنعماء والجود، یا ذالمنّ و الطَّول، حرّم شیبتی علی النّار.»

اعمال مشترک ماه مبارک رجب

این‌ها اعمالی است که انجام دادن آن‌ها متعلق به همه ماه است و اختصاصى به روز معینی ندارد و آن چند مورد است:

در تمام ایام ماه رجب دعای ذیل را که روایت شده امام زین العابدین علیه‌السلام در حجر در غره رجب خواندند، خوانده شود: «یَا مَنْ یَمْلِکُ حَوَائِجَ السَّائِلِینَ وَ یَعْلَمُ ضَمِیرَ الصَّامِتِینَ لِکُلِّ مَسْأَلَةٍ مِنْکَ سَمْعٌ حَاضِرٌ وَ جَوَابٌ عَتِیدٌ اللَّهُمَّ وَ مَوَاعِیدُکَ الصَّادِقَةُ وَ أَیَادِیکَ الْفَاضِلَةُ وَ رَحْمَتُکَ الْوَاسِعَةُ فَأَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّىَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تَقْضِىَ حَوَائِجِى لِلدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ إِنَّکَ عَلَى کُلِّ شَىْ ءٍ قَدِیرٌ».

دعایی را که از امام صادق علیه‌السلام روایت شده، خوانده شود: «خَابَ الْوَافِدُونَ عَلَى غَیْرِکَ وَ خَسِرَالْمُتَعَرِّضُونَ إِلا لَکَ وَ ضَاعَ الْمُلِمُّونَ إِلا بِکَ وَ أَجْدَبَ الْمُنْتَجِعُونَ إِلا مَنِ انْتَجَعَ فَضْلَکَ بَابُکَ مَفْتُوحٌ لِلرَّاغِبِینَ وَ خَیْرُکَ مَبْذُولٌ لِلطَّالِبِینَ وَ فَضْلُکَ مُبَاحٌ لِلسَّائِلِینَ وَ نَیْلُکَ مُتَاحٌ لِلْآمِلِینَ وَ رِزْقُکَ مَبْسُوطٌ لِمَنْ عَصَاکَ وَ حِلْمُکَ مُعْتَرِضٌ لِمَنْ نَاوَاکَ عَادَتُکَ الْإِحْسَانُ إِلَى الْمُسِیئِینَ وَ سَبِیلُکَ الْإِبْقَاءُ عَلَى الْمُعْتَدِینَ اللَّهُمَّ فَاهْدِنِى هُدَى الْمُهْتَدِینَ وَارْزُقْنِى اجْتِهَادَ الْمُجْتَهِدِینَ وَلا تَجْعَلْنِى مِنَ الْغَافِلِینَ الْمُبْعَدِینَ وَاغْفِرْلِى یَوْمَ الدِّینِ».

از امام صادق علیه‌السلام روایت شده که در ماه رجب این خوانده شود: «اللَّهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُکَ صَبْرَ الشَّاکِرِینَ لَکَ وَ عَمَلَ الْخَائِفِینَ مِنْکَ وَ یَقِینَ الْعَابِدِینَ لَکَ اللَّهُمَّ أَنْتَ الْعَلِىُّ الْعَظِیمُ وَ أَنَا عَبْدُکَ الْبَائِسُ الْفَقِیرُ أَنْتَ الْغَنِىُّ الْحَمِیدُ وَ أَنَا الْعَبْدُ الذَّلِیلُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ امْنُنْ بِغِنَاکَ عَلَى فَقْرِى وَ بِحِلْمِکَ عَلَى جَهْلِى وَ بِقُوَّتِکَ عَلَى ضَعْفِى یَا قَوِىُّ یَا عَزِیزُ اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْأَوْصِیَاءِ الْمَرْضِیِّینَ وَاکْفِنِى مَا أَهَمَّنِى مِنْ أَمْرِ الدُّنْیَا وَالْآخِرَةِ یَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِینَ». قابل توجه است که ادعیه دیگری نیز برای این ماه عزیز ذکر شده است که می‌‌توانید به مفاتیح الجنان مبحث اعمال ماه رجب رجوع نمایید.

از حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله روایت شده که هر کس در ماه رجب صد مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللَّهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَحْدَهُ لاشَرِیکَ لَهُ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ» و آن را به صدقه ختم فرماید حق تعالى براى او به رحمت و مغفرت و کسى که چهارصد مرتبه بگوید بنویسد براى او اجر صد شهید عطا فرماید.

از نبی مکرم اسلام روایت است: کسى که در ماه رجب هزار مرتبه "لا إِلَهَ إِلا اللهُ" بگوید خداوند عزوجل براى او صد هزار حسنه عطا کند و براى او صد شهر در بهشت بنا فرماید.

روایت است کسى که در رجب در صبح هفتاد مرتبه و در شب نیز هفتاد مرتبه بگوید: "أَسْتَغْفِرُاللهَ وَ أَتُوبُ إِلَیْهِ" و پس از اتمام ذکر، دست‌‌ها را بلند کند و بگوید: "اللَّهُمَّ اغْفِرْلِى وَ تُبْ عَلَىَّ" اگر در ماه رجب بمیرد خدا از او راضى باشد و به برکت ماه رجب، آتش او را مس نکند.

در کل این ماه هزار مرتبه ذکر: أَسْتَغْفِرُاللهَ ذَاالْجَلالِ وَالْإِکْرَامِ مِنْ جَمِیعِ الذُّنُوبِ وَالْآثَامِ" گفته شود؛ تا خداوند رحمان او را بیامرزد.

سید بن طاووس در اقبال از حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله فضیلت بسیاری براى خواندن سوره قل هو الله أحد نقل کرده است که ده هزار مرتبه یا هزار مرتبه یا صد مرتبه در این ماه تلاوت شود و نیز روایت کرده که هر کس در روز جمعه ماه رجب صد مرتبه سوره قل هو الله أحد را بخواند براى او در قیامت نورى شود که او را به بهشت بکشاند.

سید بن طاووس از حضرت رسول اکرم صلى الله علیه و آله روایت کرده که: هر کس در روز جمعه ماه رجب، مابین نماز ظهر و عصر چهار رکعت نماز بگزارد و در هر رکعت حمد یک مرتبه و آیة الکرسى هفت مرتبه و قل هو الله أحد پنج مرتبه بخواند و سپس ده مرتبه بگوید: «أَسْتَغْفِرُ اللهَ الَّذِى لا إِلَهَ إِلا هُوَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ» حق تعالى براى او از روزى که این نماز را گزارده تا روزى که بمیرد هر روز هزار حسنه به او عطا فرماید و او را به هر آیه‌‌ای که خوانده شهرى در بهشت از یاقوت سرخ و به هر حرفى قصرى در بهشت از دُرّ سفید دهد و تزویج فرماید او را حورالعین و از او راضى شود.

سه روز از این ماه را که پنجشنبه و جمعه و شنبه باشد روزه گرفته شود زیرا که روایت شده هر کس در یکى از ماه‌‌هاى حرام، این سه روز را روزه بدارد حق تعالى براى او ثواب نهصد سال عبادت بنویسد.

از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله روایت شده است که: هر کس در یک شب از شب‌‌هاى ماه رجب ده رکعت نماز به این نحو که در هر رکعت حمد و قل یا ایها الکافرون یک مرتبه و توحید سه مرتبه بخواند، خداوند گناهان او را می‌‌آمرزد.

چهل حدیث انصاف

مقدمه

انصاف یعنی حق ستانی وحق دهی، حق ستانی از خود به نفع دیگران ودادن حق به صاحب حق ؛ یعنی انسان وقتی فهمید حق با طرف مقابل است، مماطله ومسامحه نکند ودر اولین فرصت ممکن حق او را به او بدهد.

علی رغم اینکه نفس اماره انسان، خود خواه وتمامیت خواه است وبرای دیگران حقی قائل نیست واگر احیانا اختیار انسان دست چنین نفسی بیفتد هیچگاه حقی برای کسی قائل نبوده وحق مسلّم و واضح کسی را به او نخواهد داد اما روح انصاف مقابل همین نفس اماره مقاومت وایستادگی نموده وعلی رغم میل نفس اماره حق را از خود ستانده وبه صاحب حق می پردازد.

نام این کار” انصاف” و آن روحی که این مقاومت را نشان داده واین حق ستانی را انجام داد هم “روح انصاف” گویند.

در کتاب لغت هم انصاف چنین معنا شد :

الانصاف اعطاء الحق. انصف اذا اخذ الحق واعطی الحق (لسان العرب ج۹ ص۳۳۳) انصاف یعنی دادن وپرداختن حق. هرگاه کسی حق را گرفت وبه صاحب حق داد گفته می شود که به انصاف عمل کرد.

پس اگر کسی در زندگی حق مدار باشد و از نظر روحی بتواند همواره حق دیگری را که برعهده دارد ویا بر عهده می گیرد به صاحب حق بدهد او اهل انصاف است.

اینک چهل حدیث از معصومین (ع) پیرامون انصاف جمع آوری موضوع بندی وترجمه، همراه با توضیح مختصر ارائه می شود؛ باشدکه مورد استفاده قرار گیرد. ان شاء الله.

۱- انصاف از خود وخودی

اَنصِفِ اللهَ وَاَنصِفِ النّاسَ مِن نَفسِکَ وَمِن خاصَّهِ اَهلِکَ وَمَن لَکَ فیهِ هَوًی مِن رَعِیَّتِکَ فَاِنَّکَ اِن لا تَفعَل تَظلِم.  نهج البلاغه نامه ۵۳

نسبت به خدا ومردم از جانب خود انصاف را مراعات کن وهمچنین از جانب اهل وعیالت ونیز از جانب رعایا، همانهایی که هوادار شان هستی که اگر چنین انصافی را نداشته باشی قطعا دچار ظلم خواهی شد.

وهمین مضمون در نقل دیگری از امام عظیم الشأن امیرالمومنین (ع) از کتاب غررالحکم ج۲ ص۲۱۰ هم آمده که در آنجا کلمه “خاصتک” هم اضافه شد.

یعنی در انصاف نه تنها از جانب خود باید انصاف بدهی بل از خواص ونزدیکانت هم باید انصاف به خرج دهی.

پس انصاف آن است که حق ستانی کنی برای صاحب حق چه از خودت وچه از نزدیکان، دوستان وخویشان وهر آن کس که به نحوی به شما منسوب بوده وآنان را دوست می داری وهوای آنان را داری.

چون حَمیّت وتعصب فقط وفقط در “خود” انسان خلاصه نمی شود بلکه علاوه برخود بر “خودی” ها هم حکومت می کند. یعنی تعصب وحمیت تنها به “خود” اکتفا نمی کند بل بخاطر “خودی” ها هم انسان را از مدار انصاف خارج می کند ونخواهد گذاشت که انسان به انصاف عمل کند.

وبه عبارت دیگر منافع “خودی” ها همچون منافع “خود” نخواهد گذاشت که انسان راه عدل وانصاف برود بلکه تعصب وحمیت نفسانی حتی منافع “خودی” ها را هم بهانه می کند تا انسان را از مدار حق وعدل وانصاف دور سازد.

پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: بهترین زنان شما، زنی است که برای شوهرش، آرایش و خودنمایی کند، اما خود را از نامحرمان بپوشاند.

1- پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: کسی که نظر به نامحرم را از خوف خداوند ترک کند، خداوند به او ایمانی عطا می‌کند که شیرینی آن را در قلبش می‌یابد. (الحکم الزاهره، ج 1، ص 301)

2- پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: زنی که برای حفظ غیرت، استقامت ورزید و برای خدا وظیفه خود را به خوبی انجام داد، خداوند پاداش شهید را به او خواهد داد. (نوادر راوندی، ص 37 / بحار، جلد 103، ص 250)

3- پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: آن هنگام که پوشش، سر زنی باشد، ارزش آن از دنیا و آنچه در آن است، بیشتر است. (نورالشافی فی الفقه الشافعی)

4- پیامبر اکرم (ص) فرموده‌اند: هر که عاشق شد و عفت پیشه کرد و در همین حال از دنیا رفت، اجر شهید را دارد. (کنزالعمال، ح 7000 )

5- دعای پیامبر نور و رحمت (ص): پروردگارا، زنانی که خود را پوشیده نگه می‌دارند، مشمول رحمت و غفران خود بگردان. (مستدرک الوسایل، ج 3، ص 244)

6- امام علی (علیه‌السلام) فرموده‌اند: پاداش رزمنده شهید در راه خداوند، بالاتر از پاداش انسان پاک‌دامنی نیست که توان انجام گناه را دارد ولی خود را آلوده نمی‌سازد. انسان پاک‌دامن، نزدیک است که فرشته‌ای از فرشتگان الهی گردد. (نهج‌البلاغه، حکمت 474)

1- امام باقر علیه ‏السلام فرمودند:
فاطِمَةُ علیهاالسلام سَیِّدَةُ اَهْلِ الْجَنَّةِ وَ ما کانَ خِمارُها اِلاّ هکَذا ـ وَ اَوْ مَأَ بِیَدِهِ اِلى وَسَطِ عَضُدِهِ ـ.
حضرت فاطمه علیهاالسلام بانوى زنان بهشتى است، مقنعه او بلند و تا حد بازوانش بود.[۱]

2- پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله فرمودند:
اِنَّ مِن خَیرِ نِسَائَکُم اَلمُتَبَرَّجَةَ مِن زَوجِها الحصَانَ عَن غَیرِه ؛
بهترین زنان شما، زنی است که برای شوهرش آرایش و خودنمایی کند، اما خود را از نامحرمان بپوشاند.[۲]

3- امام صادق علیه السّلام فرمودند:
طُوبی لِمَنْ کانَتْ اُمُّهُ عَفِیفَةً.
خوشا به حال کسی که مادرش پاکدامن است.[۳]

4- امام صادق علیه السّلام فرمودند:
ما اغْتَنَمَ أحَدٌ بِمِثْلِ ما اغْتَنَمَ بِغَضِّ الْبَصَرِ لِأنَّ الْبَصَرَ لا یُغَضُّ عَن مَحارِمِ اللهِ تَعالی إلّا وَ قَدْ سَبَقَ إلی قَلْبِهِ مُشاهَدَة الْعَظَمَةِ وَ الْجَلالِ.
هیچ غنیمتی مانند غنیمتی که آدمی از راه کنترل چشم به دست می آورد نیست، زیرا دیدگان از نگاه به نا محرم ََفرو بسته نمیشود جز آنکه در قلب او عظمت و جلال الهی مشاهده می شود.[۴]

5- امام صادق علیه السّلام فرمودند:
برُّوا آبائَکُمْ یَبُرُّکُمْ أبْناوُکُمْ وَ عَفُّوا عَن نساءِ النّاسِ تُعَفُّ نِساوُکُمْ.
به پدرانتان نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی نمایند و از ناموس دیگران چشَم پوشی کنید تا دیگران از نظر کردن به ناموس شما خودداری کنند.[۵]

تواضع

1. قال رسول‌الله صلی الله علیه و آله : اِنّ أفضَل النّاسِ عبداً من تواضَعَ عَنْ رفعَةٍ.

«بحارالانوار، ج 77، ص 179»

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: بالاترین مردم از جهت مقام بندگی، کسانی هستند که با وجود رفعت شأن و مقام، فروتن و متواضع باشند.
 

2. قال الامام علی (علیه السلام) : عَلیکَ بالتّواضُعِ؛ فانَّهُ من أعظَمِ العبادَةِ.

«بحار الانوار، ج 75، ص 119»

امام علی (علیه السلام) فرمود: بر شما باد به تواضع و فروتنی، بدرستی که تواضع از بزرگترین عبادات است.
 

3. قال الامام علی (علیه السلام) : «التّواضُعُ رأسُ العقلِ و التَّکبُّرُ رأس الجَهلِ.

«تصنیف غررالحکم، ص 248، ح 5136»

امام علی (علیه السلام) فرمود: تواضع و فروتنی اساس اندیشه و عقل است و تکبر و غرور مایة جهالت و نادانی است.
 

4. قال الامام علی (علیه السلام) : أشرَفُ الخَلائقِ التَّواضعُ و الحِلْمُ و لینُ الجانبِ.

«تصنیف غررالحکم، ص 249، ح 5142»

امام علی (علیه السلام) فرمود: شریفترین خصلت‌های اخلاقی، تواضع، حلم و بردباری و نرم خویی هستند.

اهمیت «صمت» (سکوت) در روایات اسلامی بازتاب بسیار گسترده ای دارد، و نکته های دقیق و ظریفی درباره آن بیان شده، و آثار و ثمرات آن با تعبیرات جالبی تشریح شده است، که به بخشی از آن ذیلا اشاره می شود.

1- در زمینه تاثیر سکوت در تعمیق تفکر و استواری عقل، از رسول خدا صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: «اذا رایتم المؤمن صموتا فادنوا منه فانه یلقی الحکمة و المؤمن قلیل الکلام کثیر العمل و المنافق کثیر الکلام قلیل العمل؛ هنگامی که مؤمن را خاموش ببینید به او نزدیک شوید که دانش و حکمت به شما القا می کند، و مؤمن کمتر سخن می گوید و بسیار عمل می کند، و منافق بسیار سخن می گوید و کمتر عمل می کند. » (1)

2- در حدیث دیگری در همین زمینه از امام صادق علیه السلام می خوانیم که فرمود: «دلیل العاقل التفکر و دلیل التفکر الصمت؛ نشانه عاقل فکر کردن و نشانه فکر کردن، سکوت نمودن است. » (2)

3- در حدیث دیگری از امام امیرالمؤمنین علیه السلام آمده است: «اکثر صمتک یتوفر فکرک و یستنر قلبک و یسلم الناس من یدک؛ بسیار خاموشی برگزین تا فکرت زیاد شود، و عقلت نورانی گردد، و مردم از دست (و زبان) تو سالم بمانند! » (3)

از این روایات بخوبی استفاده می شود که رابطه دقیق میان بارور شدن فکر و اندیشه، با سکوت وجود دارد؛ دلیل آن هم روشن است، زیرا قسمت مهمی از نیروهای فکری انسان در فضول کلام و سخنان بیهوده از میان می رود؛ هنگامی که انسان سکوت را پیشه می کند، این نیروها متمرکز می گردد، و فکر و اندیشه را به کار می اندازد، و ابواب حکمت را به روی انسان می گشاید؛ به همین دلیل، مردم سخن گفتن بسیار را دلیل کم عقلی می شمرند و افراد کم عقل سخنان بیهوده بسیار می گویند.

4- از بعضی از روایات استفاده می شود که یکی از مهمترین عبادت سکوت است؛ از جمله، در مواعظ پیامبراکرم صلی الله علیه و آله به ابوذر می خوانیم: «اربع لایصیبهن الا مؤمن، الصمت و هو اول العبادة ... ؛ چهار چیز است که تنها نصیب مؤمن می شود، نخست سکوت است که سرآغاز عبادت می باشد ... » (4)

5- از بعضی از احادیث استفاده می شود که پرگویی مایه قساوت و سنگدلی است، در حدیثی از امام صادق علیه السلام می خوانیم: «کان المسیح علیه السلام یقول لا تکثر الکلام فی غیر ذکر الله فان الذین یکثرون الکلام فی غیر ذکر الله قاسیة قلوبهم ولکن لا یعلمون؛ حضرت مسیح علیه السلام می فرمود؛ جز به ذکر خدا سخن زیاد مگویید، زیرا کسانی که در غیر ذکر خدا سخن بسیار می گویند دلهایی پر قساوت دارند ولی نمی دانند! » (5)

6- در حدیث دیگری از امام علی بن موسی الرضا علیهما السلام می خوانیم: سکوت نه تنها از اسباب علم و دانش است، بلکه راهنما به سوی هرخیر و نیکی است؛ فرمود: «ان الصمت باب من ابوااب الحکمة، ان الصمت یکسب المحبة انه دلیل علی کل خیر؛ سکوت دری از درهای دانش است، سکوت محبت می آورد، و دلیل و راهنمای همه خیرات است. » (6)

 جامع الأحادیث لابن الرازی

بسم الله الرّحمن الرّحیم

الحمد لله ربّ العالمین و صلّى الله على محمّد و آله أجمعین[1]و بعد: فقد سألتنی ـأدام الله عزّک ـ أن

أجمع لک طرفاً ممّا سمعت منّی فی مجلس المذاکرة من ألفاظ رسول الله⁹ على حروف المعجم، فأجبتک

إلى ملتمسک تقرُّباً إلى الله تعالى و إلى نبیِّه⁹ ، و جعلته مختصراً، و حذفت أسانیدها[2] إلاّ إسناداً لأوّل

کلّ باب منه، لیکون أقرب إلى الفهم، و بالله تعالى أستعین، و علیه أتوکَّل، و إلیه اُنیب.

 «الألف»

   1- قال الشیخ الفقیه أبومحمّد جعفر بن أحمد بن علی القمّی نزیل الری حفظه الله تعالى: حدّثنا أحمد بن علی ^;قال: حدّثنی محمّد بن الحسن، عن محمّد بن الحسن الصفّار، عن إبراهیم بن هاشم، عن علی بن معبد، عن عبدالله بن القاسم، عن جمیل بن درّاج، عن جعفر بن محمّد، عن أبیه،عن آبائه^:قال، قال

رسول الله⁹ :                                      

اطلبوا العلم فی یوم خمیس، فإنّه میسَّر[3] .

2 ـ و قال⁹ : اُف لکلّ مسلم لایجعل فی کلّ جمعة یوماً یتفقَّه فیه أمر الله ویسأل عن دینه[4].

3ـ و قال⁹ : اُغدُ عالماً أو متعلِّماً، و إیّاک أن تکون لاهیاً متلذِّذاً[5].

 4ـ وقال⁹ : إنّ العالم و المتعلِّم فی الأجر سواء، یأتیان یوم القیامة کفرسی رهان[6].

 5 -  و قال⁹ : أربعون حدیثاً یستظهر بها الرَّجل فی[7] حبِّنا أهل البیت خیر من أربعین ألف دینار یتصدَّق

به، و أعطاه الله بکلّ حدیث ثواب نبىّ، وکانا له بکلّ حرف نور یوم القیامة.

 6ـ و قال⁹ : أصل کلام الصادقین و أهل المعرفة على علل ثلاث: فرض أمر الله به و نهى عنه لایسع النّاس

جهله و لایقبل من أهله التقصیر، و فرض ندّب الله إلیه العباد لیسوا بمعذورین فی ترکه، و نقصان عرّف الله

العباد ذلک إذا خالفوا وقصروا، فالمعرفة لأهل الحق و الخضوع لأمرهم[8].

7ـ و قال⁹ : امحوا القرآن بأطهر ما تقدرون علیه[9].8 ـ و قال⁹ : إقامة حدٍّ خیر من مطر أربعین صباحاً[10].

9ـ و قال⁹ : إیّاکم و الدَّین، إنّه شین للدِّین[11].

10ـ و قال⁹ : إیّاک و الدَّین، فإنّه همٌّ باللّیل، و ذلٌّ بالنّهار[12].

11ـ و قال⁹ : إمام القوم وافدهم إلى الله تعالى، فقدِّموا أفضلکم[13].

12ـ و قال⁹ : ایّاکم و أبواب السَّلاطین[14] و حواشیها، فإنّ أقرب النّاس إلیهم أبعدهم من الله[15].

13ـ و قال⁹ : أفضل عُرى[16] الإسلام[17]: الحبُّ فی الله،  البغض فی الله[18].

14ـ و قال⁹ : اقتلوا المشرکین، و استحیوا شرخهمـ یعنی النّساء و الصّبیان والشَّباب[19].

15ـ و قال⁹ : إسماع الأصمِّ من الصّدقة[20].

16ـ و قال⁹ : إیّاکم و تزویج الحمقاء، فإنّ صحبتها بلاء، و ولدها ضیاع[21].

17ـ و قال⁹ : أرحم ما یکون الله تعالى لعبده إذا صار وحیداً[22].

18ـ و قال⁹ : أکثر ما یلج به اُمَّتی الجنّة التقوى و حسن الخلق[23].

19ـ و قال⁹: أسعد النّاس بهذا الدِّین[أهل] فارس[24].

20ـ و قال⁹ : أقیلوا الکِرام عَثراتِهم[25].

21ـ و قال⁹ : اُخبُر[26] تَقلُه[27].

22ـ و قال⁹ : أکمل المؤمنین إیماناً أحسنهم خلقاً[28].

23ـ و قال⁹ : إیّاکم و مخالطة السُّلطان، فإنّه ذهاب الدِّین، و إیّاکم ومعونته، فإنّکم لاتخمدون أمره، و إیّاکم

و الظُّلم، فإنّه یخرب قلوبکم، کما یخرب الدُّور[29].

24ـو قال⁹ : اُثردوا و لو بالماء[30].

25ـ و قال⁹: إیّاکم و ما یعتذر منه[31].

26ـ و قال⁹ : إرضَ لأخیک المؤمن [32]ما ترضاه لنفسک[33].

27ـ و قال⁹ : إیّاکم و ما یسوء الاُذن[34].

28ـ و قیل له⁹ :أوصنی ، فقال: اعلم و اعمل[35].

29ـ و قال⁹ : أکرم من أکرمک و إن کان عبداً حبشیَّاً، و أهن من أهانک وإن کان حُرّاً قرشیاً[36].

ص: 5

معدن الجواهر

و ریاضة الخواطر

ابو الفتح محمد بن علی الکراجکی صاحب کنز الفوائد

متوفی 449 هـ

تحقیق و تصحیح:

السید محمد الحسینی النیشابوری

1414هـ ق

این کتاب از منابع بحار و شامل خصال های یکگانه تا دهگانه می باشد که بسیار مطلوب اهل منبر است

دنیا از نظر امام علی علیه السلام

1- انّ الدُّنیا والآخرةَ عَدوَّانِ مُتَفاوتَان ِ, و سَبیلانِ مُختِلِفان ، فَمَن أحبَّ الدّنیا و تَولاّها أبغَضَ الآخرَةَ و عاداها, و هُما بِمنزلةِ المَشْرِق والمَغْرِب وماشٍ بَینهما, کُلَّما قَرُبَ مِن واحدٍ بَعُدَ مِن الآخر, و هما بَعْدُ ضَرَّتان

دنیا و آخرت دو دشمن آشتى ناپذیر و دو راه مختلفند, پس کسى که دنیا را دوست دارد و به آن عشق ورزدآخرت را دشمن مى دارد ونسبت به آن عداوت مى کند, و این دو همچون مشرق و مغربند, پوینده این دو راه هر گاه به یکى از دو طرف نزدیک شود از دیگرى دورگردد و آن دو همانند هستند ـ که نوعاً با هم ناسازگارند ـ.
(نهج البلاغه ، حکمت 103

2- خُذْ مِن الدُّنیا ما أَتاکَ, و تَوَلَّ عمَّا تولّى عنک, فان أنْتَ لم تَفْعلْ فاجْمِلْ فى الطّلَب .
از دنیا همان قدر بگیر که به تو مى رسد و آنچه از تو رو گرداند, نادیده بگیر و اگر نمى توانى چنین باشى لااقل خواسته ات را کمترکن .
(نهج البلاغه ، حکمت 393

3- اذا أقْبَلَتِ الدُّنیا على أحدٍ أعارتْهُ مَحاسنَ غیرِه ِ, و اذا أدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبَتْهُ مَحاسِنَ نَفْسِه .
اگر دنیا به کسى رو کند, خوبى هاى دیگران را به طور موقّت به او مى دهد, و زمانى که به کسى پشت کند, امتیازات و نیکى هاى خود او راهم از او مى گیرد.
(نهج البلاغه ، حکمت 9 مروج الذهب ، ج 3 ص

الحلقه الثانیه: الأربعون من ذخائر المسلمین

المانعات من دخول الجنّة

للشیخ المتقدم الفقیه أبی محمد جعفر بن أحمد القمی الرازی

الإیلاقی من علماء القرن الرابع

تحقیق:

السید محمد الحسینی النیشابوری

بِسمِ اللهِ الرَّحمنِ الرَّحیم

و به نستعین و علیه نتوکّل

1

« باب من لایأمن جاره بَوائِقه »

1- قال الشّیخ الفقیه أبو محمّد جعفر بن أحمد بن علی مصنّف هذا الکتاب: حدّثنا محمّد بن أحمد القزوینی، قال: حدّثنی خالد بن محمّد، عن أبی إبراهیم التّرجمانی، عن إسماعیل بن جعفر، عن العلاء بن عبد الرّحمن، عن أبیه، عن عبد الرّحمن بن صخر، عن رسول الله صلی الله علیه و آله قال: لا یدخل الجنّة من لا یأمن جاره بَوائقه[1] .[2]

2

« باب العاقّ لایدخل الجنّة »

2- أحمد بن الحسن، عن أبی جعفر علیه السلام قال، قال رسول الله صلی الله علیه و آله: أیّها النّاس احذروا البغی، فإنّه لیس من عقوبة ذنب أسرع من عقوبة بغی، و صلوا أرحامکم، فإنّه لیس من ثواب أسرع من ثواب صلة الأرحام، و إیّاکم و العقوق، فإنَّ الجنّة توجد ریحها من مسیرة مائة عام، و ما یجدها عاقّ، و لا قاطع رحم، و لا شیخ زان، و لا جارٌّ  إزارَه خُیَلاء، إنّما الکبریاء لله ربّ العالمین.

و الکذب کلُّه إثم إلاّ ما نَفَعتَ به مؤمناً، أو دَفَعتَ به عن دین، و إنَّ فی الجنَّة لسوقاً لا یباع فیها و لا یشتری إلاّ الصُّوَر من الرِّجال و النِّساء، یوقفون على مقدار یوم من أیّام الدُّنیا، فیمرُّ بهم أهل الجنّة، فمن اشتهى صورةً من رجل أو امرأة دخل و کان هو تلک الصّورة، و إیّاکم و الیمین، فإنَّها تدع الدّیار بلاقع [3].[4]

3- و عن عطیّة، عن أبی سعید قال، قال رسول الله صلی الله علیه و آله: لایدخل الجنّة عاقّ، ولا منّان، و لا مُدمن خمر[5] ، و لا مؤمن بسحر، و لا قتّات[6].

4- عن عطاء، عن عبدالله بن عبّاس قال، قال رسول الله صلی الله علیه و آله: لا یدخل الجنّة عاقّ، و لا قاطع رحم، و لا مُدمن خمر، و لا مؤمن بسحر، و لا قتّات، و لا منّان[7]، و لا دیّوث، و لا کاهن، و من مشى إلى کاهن فصدّقه بما یقول فقد برىء ممّا أنزل الله على محمّد صلی الله علیه و آله.

فقال عطاء: سألته عن القتّات و الدیّوث، فقال: أمّا القتّات: فالّذی یسعى بصاحبه إلى السّلطان، فیهلک نفسه و أخاه و سلطانه. و الدیُّوث: الّذی یجلب على حلیلته الرّجال[8].

5- عن أبی سعید الخدری قال، قال رسول الله صلی الله علیه و آله: لا یدخل الجنّة صاحب خمس: مُدمن خمر، و لا مؤمن بسحر، و لا من أتى ذات محرم، و لا قاطع رحم و لو بسلام، و لا ولد الزِّنا[9].

6- و عنه قال، قال رسول الله صلی الله علیه و آله: لا یدخل الجنّة عاقّ، و لا مُدمن خمر، و لا منّان[10].

7- و عن جابر بن عبدالله قال: خرج علینا رسول الله صلی الله علیه و آله و نحن مجتمعون فقال: یا معشر المسلمین اتقوا الله و صِلوا أرحامکم، فإنَّه لیس من ثواب أسرع من صلة الرّحم، و إیّاکم و البغی فإنّه لیس من عقوبة أسرع من عقوبة بغی، و إیّاکم و عقوق الوالدین فإنّ ریح الجنّة توجد من مسیرة ألف عام و لا یجدها عاقّ و لا قاطع و لا شیخ زان و لا جارٌّ إزاره خیلاء انّما الکبریاء لله ربّ العالمین[11].

کتابُ العَروس

فی فضائل یوم الجمعة

للشیخ المتقدّم الفقیه أبی محمّد جعفر بن أحمد القمیّ الرّازیّ

الإیلاقی من علماء القرن الرّابع

تحقیق:

السید محمد الحسینی النیشابوری

«بسم الله الرّحمن الرّحیم »

و به نستعین و علیه نتوکّل

سألت - أطال الله بقاءک - هل خُصّ یوم الجمعة بعبادة سوى أیّام الاُسبوع؟ اعلم علّمک الله الخیر أنّ الله خَصّ یوم الجمعة بخصال جَمّةٍ، و بیّن فضلها على سائر الأیّام فی العبادة، و زیّنها مثل العروس المُهداة إلى زوجها، و أنا ذاکر بعضها لیکون عندک تذکرةً للعبادة فیه، و یزداد لک معرفةً فی فضله إن شاء الله. و سمّیته کتاب العروس.

1

« الباب الّذی من أجله سمّینا هذا الکتاب بکتاب العروس »

1- قال مصنّف هذا الکتاب- رضی الله عنه - : روی لنا عن الصّادق جعفر بن محمّد علیه السلام قال: إذا کان یوم القیامة بعث الله الأیّام فی صُوَرٍ یعرفها الخلق أنّها الأیّام، ثمّ یبعث الجمعة أمامها یقدِّمها کالعروس ذات جمال وکمال، تُهدى إلی ذی دین و مال، قال: فتقف على باب الجنّة و الأیّام خلفها تشهد و تشفع لکلّ من صلّى[1] الصّلاة على محمّد و آل محمّد لا غیرهم، قیل له: و کم الکثیر من هذا؟ و فی أیّ أوقات أفضل؟ قال: مائة مرّة، ولیکن ذلک بعد صلاة العصر، قال: فکیف أقول؟ قال، تقول: اللّهمّ صلِّ على محمّد و آل محمّد و عجِّل فرجهم[2].

2- و روی عن جابر، عن أبی جعفرعلیه السلام أنّه قال: إذا کان حین یبعث الله العباد أتى بالأیّام یعرفها الخلائق بأسمائها و حلیتها، یقدّمها یوم الجمعة له نور ساطع تتبعه سائر الأیّام، کأنّه عروس کریمة ذات وقار تُهدى إلى ذی حلم و شأن، ثمّ یکون یوم الجمعة شاهداً لمن حافظ و سارع إلیه، ثمّ یدخل المؤمنون [الجنّة][3] على قدر سبقهم إلى الجمعة[4].

”1- قیــام حــضرت امــام حــسین علیه السلام از روز خــودداری از بیعت با یزید تا روز عاشورا  ١٧۵روز طول کشید.

2-” قیام سالار شهیدان از مدینه آغاز و به کربلا ختـم شـد. این قیام یک هفته در مدینه، ۴ ماه و  ١٠روز در مکه، ٢٣روز بین راه مکه تا کربلا (از دوم محرم تا دهم محرم) به طول انجامید.

”3- از مکه تا کوفه منزلهایی وجـود داشـت کـه مـا امـروز بـه آنها کاروانسرا یا اقامتگـاه می گـوییم. کـاروان سیّدالـشهدا در مسیر حرکت خود از ١٨منزل عبور کرد.

4-” فاصله ی میان این منزلها با همدیگر حدود سه فرسنگ و گاهی پنج فرسنگ بوده است.

”5- اسرای اهل بیت امام حسین علیه السلام از کوفـه تـا شـام از ١۴منزل عبور کردند.

”6- زمانی که امام حـسین علیه السلام در مکـه حـضور داشـت حـدود ١٢٠٠٠نامه از کوفه برای آن حضرت فرستاده شد که در آنها از آن امام دعوت کرده بودند تا به شهر کوفـه بـرود و بـه یـاری مردم آن دیار بشتابد.

یکی از یادگارهای امام هادی (ع) برای شیعه، زیارت معروف به «غدیریه» است که استدلال های قرآنی، تاریخی و روایی بر ولایت حضرت امیرالمؤمنین (ع) را شامل میشود. امام هادی (ع) این زیارت را در بیان فضائل، سوابق دینداری و جهاد و سختی ها و محنت های مولا علی (ع)، در سالی که مُعْتَصِم عباسی آن حضرت (ع) را از مدینه به سامرا تبعید کرد، در حرم جدّشان امام علی (ع) انشاء کردند. در این زیارت، 50 آیه از قرآن کریم تجلّی یافته است. این زیارت به زیارت امیرالمؤمنین در عید غدیر خم هم مشهور است. محور اصلی زیارت غدیریّه، اصل تولّی و تبرّی است که در فرهنگ شیعه جایگاه ویژه ای دارد.

زمان خواندن زیارت غدیریه:
در کتاب های دعا و زیارت زمان خواندن، برای روز عید غدیر ذکر شده است. ولی شیخ عبّاس قمی در مورد زمان خواندن این زیارت با استناد به کلام عثمان بن سعید می نویسد: «این زیارت را در هر روز از نزدیک و دور میشود خواند و این فایده جلیله ای است که اما راغبین در عبادت و شایقین زیارت حضرت شاه ولایت آن را غنیمت خواهند شمرد»

متن و ترجمه زیارت غدیریّه:
السَّلامُ عَلَى مُحَمَّدٍ رَسُولِ اللَّهِ خَاتَمِ النَّبِیِّینَ وَ سَیِّدِ الْمُرْسَلِینَ وَ صَفْوَةِ رَبِّ الْعَالَمِینَ أَمِینِ اللَّهِ عَلَى وَحْیِهِ وَ عَزَائِمِ أَمْرِهِ وَ الْخَاتِمِ لِمَا سَبَقَ وَ الْفَاتِحِ لِمَا اسْتُقْبِلَ وَ الْمُهَیْمِنِ عَلَى ذَلِکَ کُلِّهِ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ صَلَوَاتُهُ وَ تَحِیَّاتُهُ، السَّلامُ عَلَى أَنْبِیَاءِ اللَّهِ وَ رُسُلِهِ وَ مَلائِکَتِهِ الْمُقَرَّبِینَ وَ عِبَادِهِ الصَّالِحِینَ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ وَ سَیِّدَ الْوَصِیِّینَ وَ وَارِثَ عِلْمِ النَّبِیِّینَ وَ وَلِیَّ رَبِّ الْعَالَمِینَ وَ مَوْلایَ وَ مَوْلَى الْمُؤْمِنِینَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُّ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا مَوْلایَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ یَا أَمِینَ اللَّهِ فِی أَرْضِهِ وَ سَفِیرَهُ فِی خَلْقِهِ وَ حُجَّتَهُ الْبَالِغَةَ عَلَى عِبَادِهِ .

سلام بر محمّد رسول خدا، خاتم پیامبران، و سرور رسولان، و برگزیده پروردگار جهانیان، امین خدا بر وحى و دستورات قطعى الهى، و ختم کننده آنچه گذشته، و گشاینده آنچه‏ خواهد آمد، و چیره بر همه اینها، و رحمت و برکات و درودها و تحیّات خدا بر او باد. سلام‏ بر پیامبران خدا و رسولانش، و فرشتگان مقرّب و بندگان شایسته‏ اش. سلام بر تو اى امیر مؤمنان و سرور جانشینان، و وارث دانش پیامبران، ولى پروردگار جهانیان‏ و مولاى من و مولاى مؤمنان، و رحمت و برکات خدا بر او باد. سلام بر تو اى مولاى من‏ اى امیر مؤمنان، اى امین خدا بر روى زمینش، و سفیر او در خلقش، و حجّت رسایش بر بندگان.

السَّلامُ عَلَیْکَ یَا دِینَ اللَّهِ الْقَوِیمَ وَ صِرَاطَهُ الْمُسْتَقِیمَ، السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا النَّبَأُ الْعَظِیمُ الَّذِی هُمْ فِیهِ مُخْتَلِفُونَ وَ عَنْهُ یُسْأَلُونَ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ آمَنْتَ بِاللَّهِ وَ هُمْ مُشْرِکُونَ وَ صَدَّقْتَ بِالْحَقِّ وَ هُمْ مُکَذِّبُونَ وَ جَاهَدْتَ [فِی اللَّهِ‏] وَ هُمْ مُحْجِمُونَ [مُجْمِحُونَ‏] وَ عَبَدْتَ اللَّهَ مُخْلِصا لَهُ الدِّینَ صَابِرا مُحْتَسِبا حَتَّى أَتَاکَ الْیَقِینُ أَلا لَعْنَةُ اللَّهِ عَلَى الظَّالِمِینَ، السَّلامُ عَلَیْکَ یَا سَیِّدَ الْمُسْلِمِینَ وَ یَعْسُوبَ الْمُؤْمِنِینَ وَ إِمَامَ الْمُتَّقِینَ وَ قَائِدَ الْغُرِّ الْمُحَجَّلِینَ وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ، أَشْهَدُ أَنَّکَ أَخُو رَسُولِ اللَّهِ وَ وَصِیُّهُ وَ وَارِثُ عِلْمِهِ وَ أَمِینُهُ عَلَى شَرْعِهِ وَ خَلِیفَتُهُ فِی أُمَّتِهِ،

سلام بر تو اى دین معتدل خدا، و راه راستش. سلام بر تو اى‏ خبر بزرگى که آنها در آن اختلاف کردند، و از آن بازخواست شوند. سلام بر تو اى امیر مؤمنان، به خدا ایمان آوردى، درحالى‏ که همه شرک مى‏ ورزیدند، و حق را تصدیق گفتى وقتى که آنان تکذیب مى‏ نمودند، و جهاد کردى وقتی آنان از جهاد عقب ‏نشینى مى ‏کردند، خدا را عبادت کردى، در حالى‏ که خالص نمودى براى او دین را، صبر کردى و به حساب‏ خدا گذاشتى، تا مرگ تو را دررسید، آگاه باشید لعنت خدا بر ستمکاران. سلام بر تو اى آقاى مسلمانان‏ و رئیس دین، و پیشواى اهل تقوا، و مقتداى سپید رویان، و رحمت و برکات خدا بر تو باد، شهادت مى ‏دهم که تویى برادر رسول خدا، جانشین، و وارث علمش، و امین او بر قانونش، و جانشین او در امّتش.