أربعینات (چهل حدیث ها)

1-چرا گاهی به بلا و سختی‌ها دچار می شویم؟

از منظر آیات، چون انسان از اسرار غیب، آگاهی ندارد و حکمت خیلی از حوادث را نمی‌داند، خیر و شرّ آنها را تشخیص نمی‌دهد؛‌ زیرا برخی چیزها را که به مصلحتش نیست،‌ به شدّت می‌طلبد و چیزهایی را که به صلاح اوست، از خود دور می‌کند و دوست ندارد:‌ [عَسی أَنْ تَکْرَهُوا شَیْئاً وَ هُوَ خَیْرٌ لَکُمْ وَ عَسی أَنْ تُحِبُّوا شَیْئاً وَ هُوَ شَرٌّ لَکُمْ وَ اللَّهُ یَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُون]؛[1] «چه بسا چیزی را خوش نداشته باشید، حال آنکه خیر شما در آن است و یا چیزی را دوست داشته باشید، حال آنکه شرّ شما در آن است، و خدا می‌داند، و شما نمی‌دانید.»

سلامتی و بیماری از همین نوع است که معمولاً کسی دوست ندارد هرگز مریض شود؛ ولی از منظر امام سجاد (علیه السلام) بیماری فوایدی دارد که به برخی از آنها اشاره می‌کنیم:

1. تحفه‌ای متفاوت

از دیدگاه امام زین‌ العابدین (علیه السلام) بیماری‌ها و سایر مشکلات زندگی برای سبک شدن بار گناهان انسان تأثیر به سزایی دارد. اگر فردی با این دیدگاه به سختی‌های زندگی نظر کند، علاوه بر اینکه نگرانی‌هایش تخفیف می‌یابد، برای آینده زندگی نیز امیدوار خواهد بود؛ چرا که پرونده سیاه گذشته، که هر روز هم قطورتر می‌شود، برای انسان آینده‌ای تاریک ترسیم می‌کند؛ امّا وقتی با این مژده در تنگنای سختی‌ها و بیماری‌ها مواجه می‌شود سبک‌بار، امیدوار و باانگیزه‌ای مضاعف برای آینده‌اش گام برمی‌دارد، به این جهت امام سجاد (علیه السلام) در این فراز می‌فرماید: «تَخْفِیفاً لِمَا ثَقُلَ بِهِ عَلَیَّ ظَهْرِی مِنَ الْخَطِیئَاتِ؛ [خدایا! این دردها را به من به عنوان] ارمغان و تحفه‌ای عنایت کرده‌ای تا از بار سنگین گناهان سبک‌ بارم کنی!»

خدای متعال می‌فرماید: [وَ ما أَصابَکُمْ مِنْ مُصِیبَةٍ فَبِما کَسَبَتْ أَیْدِیکُمْ وَ یَعْفُوا عَنْ کَثِیر]؛[2] «و هرگونه مصیبتی به شما برسد، به سبب عملکرد خود شماست، و خدا از بسیاری در می‌گذرد.»

2. نجات از آلودگی‌های اخلاقی

آلودگی‌های اخلاقی نوعاً روح را افسرده و کدر می‌کند و هر روز که بیش‌تر در این منجلاب فرو می‌رود، از خود نا امیدتر شده و از زیبایی‌های زندگی فاصله می‌گیرد. درد و رنج‌های زندگی می‌تواند برای نجات از این آلودگی‌های اخلاقی بهترین فرصت باشد، حتی تلنگری برای غفلت‌ زده‌هاست. امام سجاد (علیه السلام) بیماری و مشکلات را موجب خلاصی از زندان گناهان و تطهیر انسان از آلودگی‌ها معرفی نموده‌اند.

3. بهانه‌ای برای توبه

بیماری بهانه و فرصت خوبی برای توبه و بازگشت به سوی خداست و این بازگشت برای مریض توفیقی اجباری محسوب می‌شود که گاهی ممکن است انسان از همین راه به مراتب عالی دست یابد. شخص بیمار و گرفتار، احساس ضعف و عجز بیش‌تری می‌کند و در پی دست یافتن به قدرتی فوق‌ العاده است که او را در چنین حالی یاری کند و این زمینه ارتباط وی را با خدا برقرار کرده و او را به سوی معنویت می‌کشاند.

در چنین فرصتی است  که انسان نگاهی حق‌بینانه به گذشته آلوده خود و ناسپاسی‌هایش می‌اندازد. به این جهت از نزدیک‌ترین حالات انسان به خدا، حال بیماری اوست.

خدای متعال می‌فرماید: [وَ إِذا أَنْعَمْنا عَلَی الْإِنْسانِ أَعْرَضَ وَ نَأی به جانبه وَ إِذا مَسَّهُ الشَّرُّ فَذُو دُعاءٍ عَرِیض]؛[3] «و هرگاه به انسان (غافل و بی‌خبر) نعمت دهیم، روی می‌گرداند و به حال تکبّر از حق دور می‌شود؛ ولی هرگاه گرفتاری و ناراحتی به او رسد، تقاضای فراوان و مستمرّ (برای برطرف شدن آن) می‌کند و همواره دست به دعا دارد!»

4. کفاره گناهان