چهل آیه از فضائل امیرالمؤمنین علی علیه السلام در قرآن.

اشاره:

بنا به نقل مفسّرین و مورّخین عامّه و خاصّه آیات زیادی (بیش از سیصد آیه) در باره ولایت علی علیه السلام و فضائل و مناقب آنحضرت در قرآن کریم آمده است که نقل همه آنها از عهده این مقال خارج است، این گونه آیات در تفسیرهای روائی بیشتر بازتاب یافته است و در برخی بررسی و تبیین نیز شده است که مشتاقان می توانند به اینگونه کتاب ها مراجعه نمایند و از دریای فضائل ایشان استفاده نمایند در این نوشتار به دلیل اختصار تنها به چهل آیه اشاره می گردد:

آیات نازل شده در مورد امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب علیه السلام یا فضائل علی علیه السلام در قرآن

1- اهْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقِیمَ (حمد۶) صِرَاطَ الَّذِینَ أَنْعَمْتَ عَلَیْهِمْ غَیْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَیْهِمْ وَ لاَ الضَّآلِّینَ (حمد ۷)

ما را به راه راست هدایت کن… (۶) راه کسانی که آنان را مشمول نعمت خود ساختی; نه کسانی که بر آنان غضب کرده ای; و نه گمراهان. (۷)

از رسول خدا، امام باقر و امام صادق علیهم السلام روایت شده است که علی علیه السلام صراط مستقیم است.  (بحار الانوار  ۳۵/۳۷۳)

همچنین از سعید بن جبیر از ابن عباس نقل شده است که پیامبر صلی الله علیه وآله به علی علیه السلام فرمود: تو راه روشن خدا و صراط مستقیم و رهبر دین هستی. (بحار الانوار  ۳۸/۹۲ همچنین در تفسیر المیزان علامه طباطبایی و مجمع البیان علامه طبرسی و تفسیر عیاشی و در کتاب معانی الاخبار ص ۳۲ نیز این حدیث آمده است)

2- از ابو بصیر از امام صادق علیه السلام در باره کلام خداوند: «ذلِکَ الکِتابُ لا رَیبَ فِیهِ هُدیً لِلمُتَّقِینَ»

نقل شده است که فرمود مقصود: از کتاب علی علیه السلام است که هیچ شکی در آن نیست که راهنمای پرهیزگاران است. و نیز منظور از متّقین تنها شیعیان علی علیه السلام هستند. (‌بقره آیه ۲) (تفسیر عیاشی و تفسیر علی بن ابراهیم قمی۱/۳۰ و شواهد التنزیل ۱/۶۷)

3- «الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَ یُقِیمُونَ الصَّلاهَ وَ مِمَّا رَزَقْناهُمْ یُنْفِقُونَ» (بقره ۳)

«(پرهیزکاران) کسانی هستند که به غیب ایمان می آورند; و نماز را برپا می دارند; و از تمام نعمتها و مواهبی که به آنان روزی داده ایم، انفاق می کنند.»

پیرامون تفسیر این ‌آیه گفته اند منظور از غیب، رجعت و قیامت و قیام قائم آل محمد است. یعنی اعتقاد داشتن به اینها. (تفسیر برهان ۱/۱۲۴)

إحیاء المَیْت بفضائل أهل البَیت للسیوطی

فضل آل البیت فی السنّة النبویة الشریفة

و هی رسالة عظیمة للإمام الجامع العالم الجلیل جلال الدین السیوطی رحمه الله و اسمها: إحیاء المیت بفضائل أهل البیت للسیوطی

و هی ستّون حدیثا نبویاً شریفا وردت فی حقّ أهل البیت الکرام جمعه رضی الله عنه فی رسالة واحدة.

الحدیث الأول :

أخرج سعید بن منصور فی سننه :عن سعید بن جبیر رضی الله عنه فی قوله تعالى: (قل لا أسألکم علیه أجرا إلاّ المودّة فی القربى ) . قال: قُربى رسول الله صلى الله علیه و آله وسلّم.

سعید بن جبیر گوید: مراد از قُربی در آیه شریفه قل لا أسألکم علیه ... اقربای رسول الله است.

الحدیث الثانی :

أخرج ابن المنذر, و ابن أبی حاتم و ابن مردویه فی تفاسیرهم و الطبرانی فی المعجم الکبیر عن ابن عباس رضی الله عنهما, لما نزلت هذه الآیة: ( قل لا أسألکم علیه أجرا إلا المودة فی القربى ). قالوا: یا رسول الله , من قرابتک هؤلاء الذین وجبت مودتهم؟ قال صلى الله علیه و آله وسلّم: علی, و فاطمة , و ولداهما .

ابن عباس گوید: چون آیه: قل لا اسألکم علیه... نازل شد گفتند یا رسول الله چه کسی هستند قرابت شما که واجب شذه است مودّتشان؟ فرمودند: علی و فاطمه و فرزندان ایشان.

ـ

الحدیث الثالث :

أخرج ابن أبی حاتم ,عن ابن عباس رضی الله عنهما فی قوله تعالى (و من یقترف حسنة) . قال: المودة لآل محمد صلى الله علیه و آله وسلّم .

1. میر سید على همدانى مشهور به شاه همدان (متولد ۱۲ رجب ۷۱۴ ومتوفاى ۶ ذى حجه ۷۸۶ ق) که نسبتش به امام زین العابدین علیه السلاممى رسد، بدین ترتیب : سید على همدانى بن سید شهاب الدین بن محمد بن على بن یوسف بن محمد بن جعفر بن عبداللّه بن محمد بن على بن حسن بن حسین بن الامام زین العابدین بن الامام الحسین بن على بن ابى طالب علیهم السلام. براى شرح حال و آثار وى رجوع شود به کتاب : احوال و آثار و اشعار میر سید على همدانى، تألیف دکتر محمد ریاض .

1ـ عِنوانُ صَحِیفَةِ المُؤمِنِ حُبُّ عَلِىِّ بنِ أبِى طالِبٍ (ع).

عنوان و سرفصل نامه عمل مؤمن، محبّت علی بن ابی طالب(ع) است.

البته محبت علی بن ابی طالب، آن قدر اثرگذار است که از ظاهر صورت مؤمن هم هویداست.

2 ـ قُلْ لِمَنْ أحَبَّ عَلِیَّاً یتَهَیَّأ لِدُخُولِ الجَنَّةِ. 

کنوز الحقائق ص١٠٨، ارجح المطالب ص۵٢۶، ینابیع الموده ج٢ص٧١.

به دوستدار علی(ع) بگو خود را برای وارد شدن به بهشت آماده کند.

۳ ـ کَفِّى وَ کَفُّ عَلِىٍّ فِى العَدلِ سَواءٌ. 

دست من [رسول الله]و دست علی(ع) در عدالت یکسان است.

مقدمه‌

سال دهم هجرت که مسلمانان همراه پیامبر اکرم صلّی الله علیه .وآله مراسم حج را به پایان رساندند و آن سال، بعدا «حجة الوداع» نام گرفت، پیامبر اکرم صلّی الله علیه .وآله عازم مدینه گردید. فرمان حرکت صادر شد. هنگامی که کاروان به سرزمین «رابغ» در سه میلی جحفه که میقات حجاج است، رسید امین وحی در مکانی به نام «غدیرخم» فرود آمد. آیه:
«یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک و ان لم تفعل فما بلغت رسالته والله یعصمک من الناس».
نازل شد که ای پیامبر، آنچه از طرف خدا فرستاده شده، به مردم ابلاغ کن. اگر این کار را نکنی، رسالت خود را تکمیل نکرده‌ای و خداوند تو را از گزند مردم حفظ خواهد کرد. سوره مائده، آیه دستور توقف در آن مکان صادر شد. همه مردم ایستادند. وقت ظهر هوا، بشدت گرم بود. پیامبر اکرم صلّی الله علیه .وآله نماز ظهر را با جماعت خواند سپس در حالی که مردم دور او را گرفته بودند، بر روی نقطه بلندی که از جهاز شتران برپا شد، قرار گرفت و با صدای رسا خطبه خواند و سپس فرمود: «مردم نزدیک است من دعوت حق را لبیک گویم و از میان شما بروم من مسؤولم و شما هم مسؤولید».

منابع روائی اهل سنّت مملوّ از احادیثی است که فضائل و مناقب امیرالمؤمنین علی و اهل بیت ایشان علیهم السلام را بیان نموده است. آنچه در زیر از نظر می گذرانید چهل حدیث برگزیده نبوی از این منابع در باره فضائل امیرالمؤمنین علی علیه السلام است که به مناسبت عید سعید غدیر برای خوانندگان محترم نقل جمع آوری شده است:

حدیث 1. قال رسول الله صلی الله علیه و آله: علیّ باب علمی ومبین لأمتی ما أرسلت به من بعدی، حبّه إیمان وبغضه نفاق.  (اللئالی سیوطی : ج1 ص173)

رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: على ـ علیه السلام ـ دروازه دانش من است و پس از من پیام هاى مرا براى امّتم تبیین مى کند. دوستی با او ایمان و دشمنی با او نفاق است.

حدیث 2. قال رسول الله صلی الله علیه و آله: أقدم أُمتی سلماً و أکثرهم علماً و أصحهم دیناً و أفضلهم یقیناً وأکملهم حلماً وأسمحهم کفاً وأشجعهم قلباً علی، وهو الإمام على أُمتی.  (ینابیع المودة قندوزی حنفی : ص76)

رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: علی ـ علیه السلام ـ پیشتازترین در مسلمان شدن و پربهره ترین در علم و خالص ترین در دین و برترین در یقین و کاملترین در بردباری و بخشنده ترین و پردل ترین امت من است و او امام و پیشوای امت (پس از من) است.