آخر الزمان و خلق و خوی مردم آن در کلام امام صادق علیه السلام
امام صادق (ع) دربارۀ وضعیت مردم در آخرالزمان فرمودهاند:
«اگر روزی بر مردی بگذرد که در آن روز گناهی بزرگ، مانند هرزگی یا کمفروشی یا انجام کار حرام یا میخوارگی نکرده باشد، آنروز گرفته و غمناک شود و گمان کند آن روزش به هدر رفته و عمرش در آن روز تلف شده است».
مفهوم آخرالزمان هم گسترۀ زمانیِ بعثت پیامبر اکرم (ص) تا برپایی قیامت را در برمیگیرد، و هم بهطور ویژه به عصر ظهور منجی در روزگارِ پیش از قیامت اطلاق میشود. بنابر این، اشارههای فراوانی هم که در کلام حضرت رسالت پناه (ص)، حضرت امیرالمؤمنین (ع) و دیگر امامان معصوم (ع) به نشانههای آخرالزمان و ویژگیهای مردمانش شده، برخی مربوط به دورههای نزدیکِ پس از حیات شریف پیامبر اکرم (ص) است، یعنی زمان خلفا و نیز حکومت بنیامیه، بنیعباس و شماری نیز مربوط است به دورۀ آستانۀ ظهورِ منجی و نیز عهد ظهور و همچنین دورۀ منتهی به پایان دنیا و برپایی قیامت.
ایمان والای مردمان آخرالزمان
از مهمترین روایتهای بشارتدهنده دربارۀ مردمی از آخرالزمان، یعنی بهطور ویژه آنانکه در عصر غیبت امام دوازدهم (عج) بهسر میبرند، حدیثی است از حضرت خاتم الانبیا (ص) در این حدیث حضرت خاتمالنبیین (ص) خطاب به امیر مؤمنان(ع) فرمودهاند: «یا علی، عجیبترینِ مردم از نظر ایمان و بالاترینِ آنها در یقین، آنها هستند که در آخرالزمان میآیند و پیامبری نمیبینند و امام از دیدههایشان پنهان است و از نوشتههای [قرآن و حدیث] ایمان میآورند». [۱]
این حدیث، گویای ارزشِ والای مردان و زنانی است که ندیده و نشنیده، اما با دلی آکنده از یقین و ایمانِ به خدا، به پیروی از پیامبر آخرالزمان (ع) و خاندانِ مطهرش و قرآن کریم میپردازند؛ آنهم در روزگاری که گاه حق و باطل چنان به هم میآمیزد که برگزیدنِ راه درست، جز به نور ایمانِ راستین میسّر نشود. ایمانِ این مردمان اما چنان است که گویی رسولالله (ص) و ائمۀ اطهار (ع) را بهچشمِ سَر میبینند.
وقتی آدمی روز، مؤمن است و شب، کافر
اما فارغ از این روایتِ نوید دهنده، روایتهای دیگری نیز دربارۀ ویژگیهای آخرالزمانیها بیان شده است که اغلب، بیمدهنده و دربردارندۀ هشدار است. در این دسته حدیثها، از زشتیها، ناراستیها، بدعتها، انحرافها و بدیهای اخلاق و کردار مردمِ آخر الزمان سخن رفته است.
از نمونۀ اینگونه روایتها، این سخن معروف از پیغامبر اکرم (ص) است که به سختیِ «مؤمنماندن» در آخرالزمان اشاره دارد. حضرت (ص) فرمودهاند: «فرصت را برای اعمال نیک پیش از آنکه فتنههایی مانند پارههای شب تاریک پدید آید، غنیمت شمارید. در آن هنگام انسان صبح مؤمن است و شب کافر میشود؛ شب کافر است و روز مؤمن میشود و دین خود را بهعوض ناچیزِ دنیا میفروشند».
در روایت دیگری نیز فرمودهاند: «فتنهها خواهد بود که در اثنای آن، مرد به صبح مؤمن باشد و به شب کافر شود، مگر آنکه خدایش به علم زنده دارد». [۲]
روزی میرسد که آدمی از اینکه گناه کبیره نکرده افسوس میخورد!
امام جعفر صادق (ع) در حدیثی بسیار مفصّل، ویژگیهایی هراسانگیز را برای مردمانِ روزگاری برشمردهاند که به نظر میرسد، آن روزگار، آخرالزمان و دورۀ منتهی به ظهور حضرت مهدی (عج) باشد؛ چراکه امام (ع) پیش از آنکه این ویژگیها را خطاب به یکی از دوستدارانشان بیان کنند، این نکتۀ مهم را به او یادآور شدهاند که «آیا ندانستهای که هرکه چشم بهراهِ دولت ما باشد و بر آزار و ترسی که میبیند، شکیبایی ورزد، فردای قیامت در زمرۀ ما محشور گردد» [۳].
و نیک میدانیم که دولت اهل بیت (ع) با ظهور حضرتِ مهدی (عج) تحقّق مییابد و برپا خواهد شد. بنابر این، میتوان گفت که این ویژگیهایی هم که امام برشمردهاند، اشاره به آن بخش از آخرالزمان دارد که جهان یکسره گرفتار ستم، بدی و ناراستی است و ظهور منجیِ موعود را انتظار میکشد.
این روایت را مرحوم شیخ کلینی (ره) در «الرّوضة مِن الکافی»، مرحوم شیخ حرّ عاملی (ره) در «تفصیل وسائل الشّیعه»، مرحوم ملامحسن فیض کاشانی (ره) در «الوافی» و مرحوم علّامه محمدباقر مجلسی (ره) در «بحارالانوار» نقل کردهاند. [۴]
در این روایت، امام صادق (ع) دربارۀ وضعیت مردم در آخرالزمان فرمودهاند که «اگر روزی بر مردی بگذرد که در آن روز گناهی بزرگ، مانند هرزگی یا کمفروشی یا انجام کار حرام یا میخوارگی نکرده باشد، آنروز گرفته و غمناک شود و گمان کند آنروزش به هدر رفته و عمرش در آن روز تلف شده است». [۵]
شاید در روزگاران گذشته، باورِ آنچه امام (ع) فرمودهاند، برای مردم دشوار میآمد؛ اما بیتردید برای ساکنان دنیای امروزی، باور محتوای این بخش از کلام امام جعفر صادق (ع) آسانتر است.
امروز مردم به هر مذهب و آیینی که باشند و در هر مملکت و سرزمینی که زندگی کنند، بهچشمِ خود در بسیاری از شئون زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی سیطره و سلطۀ نگاه مادی و دنیایی را شاهدند.
نگاهی قدرتمند و سراسر مادی که میکوشد، این را در ذهنِ مردان، زنان، پسران و دخترانِ دنیای امروز ماندگار و نهادینه کند که مفهوم دنیا منحصر است به محلی برای یافتنِ هرچه بیشترِ ثروت و قدرت.
از اینروی، زندگیِ آدمی نیز مسابقهای است، برای اینکه انسان ثروت و قدرت به دست آورد تا بتواند هرچه بیشتر لذت ببرد و کامجویی کند و چون در این مسابقۀ ارضای شهوات، همه با هم برابر نیستند، آنکه عقب بماند، بازنده است و احساس زیان و خسران بیشتری خواهد داشت. این وضعیت، همان وضعیتِ آخرالزمانی است که امام جعفر صادق (ع) از آن خبر داده است.
خبر امام جعفر صادق (ع) دربارۀ مردمان آخر زمان
امام ششم (ع) در همان روایتِ مفصّل، از برخی اخلاقیات و عادتها و مناسباتِ فردی و اجتماعی که دامنگیر شماری از مردمان آخر زمان خواهد شد، به اشاره و فهرستوار یاد کردهاند. این انحرافاتِ رفتاریِ آخرالزمانی که امام (ع) در کلامشان برشمردهاند، موارد متعدّدی را در بر میگیرد که همه جزو رذایل اخلاقی و منشهای ناپسند و ناحق است.
چهل خصلت آخر الزمانی
اگر بخواهیم نمونهوار این توصیفها را برشماریم، میتوان به چند موردی که در ادامه آمده است، اشاره کرد.
حضرت امام صادق (ع) در توصیف خویها و عادتهایی که در آخر زمان بین مردمان رایج میشود، فرمودهاند:
در آن روزگار:
1- [دستورهای] قرآن کهنه شود و چیزهایی که در آن نیست، در آن پدید شود و [آیات آن] طبق دلخواه توجیه شود؛
2- هرکه را به کارِ بد بستایند، خندان و خشنود شود و اعتراضی نکند؛
3- همجنسبازی مردان و زنان رایج و مرسوم شود؛
- ۰ نظر
- ۱۵ آبان ۰۱ ، ۲۱:۳۷