أربعینات (چهل حدیث ها)

احادیثی از امام علی بن موسی الرضا علیه السلام درباره ایمان، خداشناسی، خودشناسی، کمک به مردم و...

1- مؤمن ، مؤمن واقعی نیست ، مگر آن که سه خصلت در او باشد : سنتی از پروردگارش و سنتی از پیامبرش و سنتی از امامش . اما سنت پروردگارش ، پوشاندن راز خود است ، اما سنت پیغمبرش ، مدارا و نرم رفتاری با مردم است ، اما سنت امامش صبر کردن در زمان تنگدستی و پریشان حالی است
لا یکون المؤمن مؤمنا حتی تکون فیه ثلاث خصال ، سنة من ربه ، و سنة من نبیه ، و سنة من ولیه . فاما السنة
من ربه فکتمان سره ، و اما السنة من نبیه فمداراة الناس ، و اما السنة من ولیه فالصبر فی البأساء و الضراء
اصول کافی ، ج 3 ، ص (339)

* * * * * * * * * * * * * *
2- پنهان کننده کار نیک ( پاداشش ) برابر هفتاد حسنه است و آشکار کننده کار بد سرافکنده است ، و پنهان کننده کار بد آمرزیده است
المستتر بالحسنة یعدل سبعین حسنة ، و المذیع بالسیئة مخذول ، و المستتر بالسیئة مغفور له
اصول کافی ، ج 4 ، ص (160)

* * * * * * * * * * * * * *
3- از اخلاق پیامبران ، نظافت و پاکیزگی است
من أخلاق الانبیاء التنظف
تحف العقول ، ص (466)

* * * * * * * * * * * * * *
4- دوست هرکس عقل او ، و دشمنش جهل اوست
صدیق کل امرء عقله و عدوه جهله
تحف العقول ، ص (467)

* * * * * * * * * * * * * *
5- عقل شخص مسلمان تمام نیست ، مگر این که ده خصلت را دارا باشد :از او امید خیر باشد ، از بدی او در امان باشند ، خیر اندک دیگری را بسیار شمارد ، خیر بسیار خود را اندک شمارد ، هرچه حاجت از او خواهند دلتنگ نشود ، در عمر خود از دانش طلبی خسته نشود ، فقر در راه خدایش از توانگری محبوبتر باشد ، خواری در راه خدایش از عزت با دشمنش محبوبتر باشد ، گمنامی را از پرنامی خواهانتر باشد .

سپس فرمود : دهمی چیست و چیست دهمی ! به او گفته شد : چیست ؟ فرمود : احدی را ننگرد جز این که بگوید او از من بهتر و پرهیزگارتر است
لا یتم عقل امرء مسلم حتی تکون فیه عشر خصال ، الخیر منه مأمول ، و الشر منه مأمون ، یستکثر قلیل الخیر
من غیره ، و یستقل کثیر الخیر من نفسه ، لا یسأم من طلب الحوائج الیه ، و لا یمل من طلب العلم طول دهره ، الفقر فی الله احب الیه من الغنی ، و الذل فی الله احب الیه من العز فی عدوه ، و الخمول أشهی الیه من الشهرة .
ثم قال ( علیه السلام) : العاشرة و ما العاشرة ! قیل له : ما هی ؟ قال ( علیه السلام) : لا یری أحدا الا قال : هو خیر منی و أتقی
تحف العقول ، ص (467)

- بیشتر روایات از کتاب عیون اخبار الرضا علیه السلام (اثر شیخ صدوق)، وترجمه غفاری و مستفید گزینش شده است.

- بخشی از روایات درباره امام رضا علیه السلام و عصر ایشان، و بخشی دیگر داستانهایی است که خود امام رضا علیه السلام بیان داشته اند.

۱.

پیامبر خدا و نجمه

وقتى حمیده مادر امام کاظم علیه السّلام نجمه (مادر امام رضا علیه السلام) را خریدارى نمود، گوید:

« در خواب، حضرت رسول صلى اللَّه علیه و آله را دیدم که به من مى‏ فرمود: حمیده! نجمه را به پسرت «موسى» ببخش زیرا از او فرزندى به دنیا خواهد آمد که بهترین انسان روى زمین خواهد بود».

من نیز او را به پسرم موسى بخشیدم، و زمانى که نجمه حضرت رضا علیه السّلام را به دنیا آورد امام کاظم علیه السّلام او را «طاهره» نامید، و اسامى دیگرى نیز داشت؛ از جمله: نجمه، اروى، سَکَن، سمانه و تکتم که آخرین نام او بود.[۱]

۲.

ورود نجمه به خانواده معصومان

- هشام أحمر گوید: امام کاظم علیه السّلام به من فرمودند: آیا کسى از اهل‏ مغرب را مى ‏شناسى که به این جا آمده باشد؟

عرض کردم: خیر.

فرمودند: چرا، مردى سرخ روى آمده است، بیا با هم به نزد او برویم، با هم سوار شدیم و نزد آن مرد رفتیم.

مردى بود از اهل مغرب که تعدادى برده به همراه داشت، حضرت فرمودند: برده‏ هایت را به ما نشان بده، آن مرد نُه کنیز به حضرت ارائه نمود، امام کاظم علیه السّلام در مورد هر یک از آنان مى ‏فرمود: « این را نمى‏ خواهم »، سپس فرمودند: بقیّه را نشان بده!

مرد پاسخ داد: دیگر چیزى ندارم،

حضرت فرمودند: چرا، دارى، نشان بده،

مرد قسم خورد: نه به خدا، فقطّ یک کنیزک مریض باقى مانده است،

حضرت فرمودند: چه مانعى دارد که آن را نیز نشان بدهى؟

ولى مرد امتناع نمود، سپس حضرت برگشتند و فرداى آن روز مرا به سراغ آن مرد فرستادند و فرمودند: «به او بگو: آخرش چند؟ و وقتى گفت: فلان قدر، بگو: قبول است، خریدم».

هشام گوید: «نزد آن مرد رفتم، او گفت: «از فلان قدر کمتر نمى ‏دهم، گفتم: قبول است، این پول مال تو، او نیز گفت: آن کنیزک هم مال تو ولى بگو ببینم مردى که دیروز به همراهت بود، کیست؟

گفتم: مردى است از بنى هاشم،

گفت: از کدام تیره بنى هاشم؟

گفتم: از بزرگان آنها است،

مرد گفت: بیشتر از این توضیح بده،

گفتم: بیشتر نمى‏ دانم،

مرد گفت: بگذار برایت بگویم، این کنیزک را از دورترین شهرهاى مغرب خریدارى کرده بودم که زنى از اهل کتاب مرا دید و گفت: این کنیزک چطور با تو همراه است؟ گفتم: براى خود خریده‏ ام، زن گفت: این کنیز نمى‏ تواند و شایسته نیست که نزد امثال تو باشد، او باید نزد بهترین مردم روى زمین زندگى کند و بعد از مدّت کمى در آن خانه فرزندى به دنیا خواهد آورد که مشرق و مغرب عالم در مقابل او خاضع خواهند شد.

هشام گوید: «پس از خریدارى، او را به نزد امام کاظم علیه السّلام آوردم و امام با او ازدواج کرد و مدّتی بعد علىّ بن موسى علیهما السّلام را به دنیا آورد».[۲]

۳.

پیشگفتار
به نام هستى بخش جهان آفرین
شکر و سپاس بى منتها، خداى بزرگ را، که ما را از امّت مرحومه قرار داد و به صراط مستقیم، ولایت مولاى متّقیان، امیرمؤمنان، علىّ ابن ابى طالب و اولاد معصومش علیهم السلام هدایت نمود.
بهترین تحیّت و درود بر روان پاک پیامبر عالى قدر اسلام، و بر اهل بیت عصمت و طهارت، مخصوصا هشتمین خلیفه بر حقّش حضرت ابوالحسن، امام علىّ بن موسى الرّضا علیه السلام .
و لعن و نفرین بر دشمنان و مخالفان اهل بیت رسالت، که در حقیقت دشمنان خدا و قرآن هستند.
نوشتارى که در اختیار شما خواننده محترم قرار دارد، برگرفته شده است از زندگى سراسر آموزنده، هشتمین ستاره فروزنده و پیشواى بشریّت، حجّت خدا، براى هدایت بندگان .
آن شخصیّت برگزیده و ممتازى که خداوند متعال در ضمن حدیث لوح حضرت فاطمه زهراء علیها السلام فرموده است: هرکس هشتمین امام و خلیفه را تکذیب نماید مانند کسى است که تمام اءولیاء مرا تکذیب کرده باشد، بعد از حضرت موسى کاظم، فرزندش علىّ امام رضا علیه السلام نگهدارنده دین من خواهد بود، قاتل او شخصى پلید و خودخواه مى باشد.
و جدّ بزرگوارش حضرت رسول صلى الله علیه و آله ضمن حدیثى، طولانى فرمود: خداوند متعال نام او را ((علىّ)) برگزید و در میان تمام خلایق راضى و رضا خواند؛ و او را شفیع شیعیان قرار داد که در روز قیامت به وسیله او نجات یابند و رستگار گردند.
و احادیث قدسیّه، روایات بسیارى در منقبت و عظمت آن دلیرمرد ایمان و تقوا، با سندهاى مختلف، در کتاب هاى متعدّد وارد شده است .
و این مختصر ذرّه اى از قطره اقیانوس بى کران وجود جامع و کامل آن امام همام مى باشد، که برگزیده و گلچینى است از ده ها کتاب معتبر⁽¹⁾، در جهت هاى مختلف: عقیدتى، سیاسى، فرهنگى، اقتصادى، اجتماعى، اخلاقى، تربیتى و ... .
باشد که این ذرّه دلنشین و لذّت بخش مورد استفاده و إفاده عموم خصوصا جوانان عزیز قرار گیرد.
و ذخیره اى باشد ((لِیَوْمٍ لایَنْفَعُ مالٌ وَ لابَنُون إِلاّ مَنْ اءَتَى اللّهَ بِقَلْبٍ سَلیم لی وَ لِوالِدَیَّ وَ لِمَنْ لَهُ عَلَیَّ حَقّ)) انشاء اللّه تعالى .
مؤ لّف
خلاصه حالات دهمین معصوم، هشتمین اختر امامت
آن حضرت روز پنج شنبه یا جمعه، 11 ذى القعدة، سال 148 هجرى قمرى ⁽²⁾، یک سال پس از شهادت امام جعفر صادق علیه السلام در شهر مدینه منوّره دیده به جهان گشود؛ و با ظهور نور طلعتش جهانى را روشنائى بخشید.
نام: علىّ، صلوات اللّه و سلامه علیه .⁽³⁾
کنیه: ابوالحسن ثانى، ابوعلىّ و... .

1.«لا ینال شفاعتی من اخّر الصلوه بعد وقتها»
حضرت محمد (ص):
کسی که نماز را از وقتش تأخیر بیندازد، (فردای قیامت) به شفاعت من نخواهدرسید.

2. «ابن آدم اذا اصبحت معافی فی بدنک آمنا فی سربک عندک قوت یومک فعلی الدنیا العفاء.»
حضرت محمد (ص):
فرزند آدم وقتی تن تو سالم است و خاطرت آسوده است و قوت یک روز خویش راداری ، جهانگر مباش .

3. «وَ اعْلَمُوا عِلْمًا یقینًا أَنـَّکُمْ لَنْ تَعْرِفُوا التُّقی حَتّی تَعْرِفُوا صِفَهَ الْهُدی، وَ لَنْ تُمَسِّکُوا بِمیثاقِ الْکِتابِ حَتّی تَعْرِفُوا الَّذی نَبَذَهُ وَ لَنْ تَتْلُوَا الْکِتابَ حَقَّ تِلاوَتِهِ حَتّی تَعْرِفُوا الَّذی حَرَّفَهُ، فَإِذا عَرَفْتُمْ ذلِکَ عَرَفْتُمُ الْبِدَعَ وَ التَّکَلُّفَ وَ رَأَیتُمْ الْفِرْیهَ عَلَی اللّهِ وَ التَّحْریفَ وَ رَأَیتُمْ کَیفَ یهْوی مَنْ یهْوی.»

کمـال ایمـان

۱ قال الرضا علیه السلام: لا یَسْتَکْمِلُ عَبْدٌ حَقیقَةَ الایمـانِ حَتّى تَکُونَ فیهِ خِصالٌ ثـَلاثٌ: اَلتـَفـَقـُّهُ فىالدّینِ، وَ حُسْنُ التَّقْدیرِ فِى الْمَعیشَةِ وَالصَّبْرُ عَـلَى الرَّزایا. [تحف العقول، ص 446.]

امام رضا علیه السلام فرمود: هیـچ بنده اى به کمال حقیقى ایمان نمى رسد، تا اینکه این سه خصلت در او باشد: دین شـناسى. اندازه و برنامه ریزى در زندگى. شکیبایى بر سختیها و ناملایمات.

 

مراحل سه‏ گانه ایمـان

۲ وَ عَنِ الرِّضا علیه السلام: اَلاْءیمـانُ هـُوَ مَعْرِفـَةٌ بِالْقـَلْبِ وَ اِقْرارٌ بِالّلِسانِ وَ عَمَلٌ بِالْأرْکانِ. [تحف العقول، ص 422.]

امام رضا علیه السلام فرمود: ایمان عبارت است از: شناخت قلبى، اعتراف زبانى، عمل با اعضاء وجوارح

 

نشـانه ‏هاى مـؤمن

۳ وَ قالَ الرِّضا علیه السلام: اَلْمُؤمِنُ اِذا غَضِبَ لَمْ یُخْرِجْهُ غَضَبُهُ عَنْ حَقٍّ، وَ اِذا رَضِىَ لَمْ یُدْخِلْهُ رِضاهُ فى باطِلٍ، وَ اِذا قَدَرَ لَمْ یَأْخُذْ اَکْثَرَ مِنْ حَقِّهِ. [بحار الانوار، ج 75، ص 355.]

امام رضا علیه السلام فرمود: مؤمن، هرگاه خشمگین شود، غضبش او را از حق بیرون نمى برد و هرگاه خرسند شود، خوشنودیش او را به باطل نمى کشاند و هرگاه قدرت یابد، بیش از حق خودش بر نمى دارد.

 

عشـق آل محـمّد صلى‏ الله ‏علیه‏ و‏آله

۴ وَ عَن أبِى الحَسَن الرِّضا علیه السلام: لایُحِبُّنا کافِرٌ وَلا یُبْغِضُنا مُؤْمِنٌ، وَ مَنْ ماتَ وَهُوَ یُحِبُّنا کانَ عَلَى اللّه ِ حَقّا اَنْ یَبْعَثَهُ مَعَنا. [مسند الامام الرضا علیه السلام ، ج 1، ص 358.]

امام هشتم علیه السلام فرمود: هیچ کافرى ما را دوست نمى دارد و هیچ مؤمنى دشمن ما نمى شود. هرکس با محبّت ما اهل بیت بمیرد، بر خداوند حتمى است که او را در قیامت با ما برانگیزد.

 

رهـبرى

۵ وَ قالَ الرِّضا علیه السلام: اِنَّ الإمامَةَ زِمامُ الدّینِ وَ نِظامُ الْمُسْلِمینَ وَ صـَلاحُ الدُّنیـا وَ عِـزُّ الْمـُؤْمِنینَ. [اصول کافى، ج 1، ص 200.]

امام رضا علیه السلام فرمود: امامت و رهبرى، رشته دارى دین و نظام بخشى مسلمانان است و مـوجب اصـلاح دنیـا و عزّت و سربلندى مؤمنان است.

۲- لزوم اطاعت از خداوند

امام رضا علیه السلام: مَن کانَ مِنّا وَ لَم یُطِعِ اللهَ فَلَیسَ مِنّا

امام رضا علیه السلام:

هر کس خودش را از ما بداند و خدا را اطاعت نکند از ما نیست!.

(سفینة البحار ۲/ ص ۹۸)

۳- توصیه بهداشتی

امام رضا علیه السلام: مَن أرادَ أن لا یُؤذِیَهُ مِعدَتُهُ فَلا یَشرَب بَینَ طَعامِهِ ماءً ؛

امام رضا علیه السلام:

هر که مى خواهد معده اش آزارش ندهد، در بین غذا آب نخورد!.

بحار الأنوار، ج ۶۲، ص ۳۲۳.