أربعینات

خطبه رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در باره رمضان (معروف به شعبانیّه)

 مُحَمَّدُ بْنُ بَکْرِ بْنِ النَقّٰاشِ، وَ أَحْمَدُ بْنُ الْحَسَنِ الْقَطّٰانِ، وَ مُحَمَّدُ بْنُ أَحْمَدَ بْنِ إِبْرٰاهیٖمَ الْمَعٰاذِیِّ، وَ مُحَمَّدُ ابْنُ إِبْرٰاهیٖمَ بْنِ إِسْحٰاقَ الْمُکَتِّبِ، قٰالُوا: حَدَّثَنٰا أَبُو الْعَبّٰاسِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعیٖدٍ الْهَمْدٰانِیِ ّ، مَوْلیٰ بَنیٖ هٰاشِمٍ، قٰالَ: حَدَّثَنٰا عَلِیُّ بْنُ الْحَسَنِ ابْنِ عَلِیِ ّ بْنِ فَضّٰالٍ، عَنْ أَبیٖهِ،

عَنْ أَبِی الْحَسَنِ عَلِیِ ّ بْنِ مُوسَی الرِّضٰا علیه السلام، عَنْ أَبیٖهِ مُوسَی بْنِ جَعْفَرٍ، عَنْ أَبیٖهِ الصّٰادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبیٖهِ الْبٰاقِرِ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍ ّ، عَنْ أَبیٖهِ زَیْنِ الْعٰابِدیٖنَ عَلِیِ ّ بْنِ الْحُسَیْنِ، عَنْ أَبیٖهِ سَیِّدِ الشُّهَدٰاءِ الْحُسَیْنِ بْنِ عَلِیٍ ّ، عَنْ أبیٖهِ سَیِّدِ الْوَصِیّیٖنَ أَمیٖرِ الْمُؤْمِنیٖنَ عَلِیِّ بْنِ أَبیٖ طٰالِبٍ عَلَیْهِمُ الصَّلاٰهُ وَالسَّلاٰمُ، قٰالَ:

ترجمه:

حسن بن علیّ بن فضّال از امام رضا علیه السلام، از امام کاظم علیه السلام، از امام صادق علیه السلام، از امام باقر علیه السلام، از امام سجّاد علیه السلام، از امام حسین علیه السلام، از سرور اوصیاء امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیهم الصّلاه و السّلام نقل کرده که فرمودند:

ص:5

إِنَّ رَسُولَ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله و سلم خَطَبَنٰا ذٰاتَ یَوْمٍ، فَقٰالَ:

أَیُّهَا النّٰاسُ! إِنَّهُ قَدْ أَقْبَلَ إِلَیْکُمْ شَهْرُ اللّٰهِ بِالْبَرَکَهِ وَ الرَّحْمَهِ وَ الْمَغْفِرَهِ؛

شَهْرٌ هُوَ عِنْدَ اللّٰهِ أَفْضَلُ الشُّهُورِ، وَ أَیّٰامُهُ أَفْضَلُ اْلاَیّٰامِ، وَ لَیٰالیٖهِ أَفْضَلُ اللَّیٰالیٖ، وَ سٰاعٰاتُهُ أَفْضَلُ السّٰاعٰاتِ. وَ هُوَ شَهْرٌ دُعیٖتُمْ فیٖهِ إِلیٰ

ضِیٰافَهِ اللّٰهِ، وَ جُعِلْتُمْ فیٖهِ مِنْ أَهْلِ کَرٰامَهِ اللّٰهِ .

أَنْفٰاسُکُمْ فیٖهِ تَسْبیٖحٌ، وَ نَوْمُکُمْ فیٖهِ عِبٰادَهٌ، وَ عَمَلُکُمْ فیٖهِ مَقْبُولٌ، وَ دُعٰاؤُکُمْ فیٖهِ مُسْتَجٰابٌ .

روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم برای ما خطبه خواند و فرمود:

هان ای مردم! ماه خدا با برکت و رحمت و مغفرت به سوی شما رو آورده است،

ماهی که نزد خدا بهترین ماهها، و روزهایش بهترین روزها، و شبهایش بهترین شبها، و ساعاتش بهترین ساعات است. و آن ماهی

است که در آن به میهمانی خدا خوانده شده اید و از گرامیان خدا قرار داده شده اید .

نَفَسهایتان در آن تسبیح، و خوابتان در آن عبادت و عملتان در آن مقبول و دعایتان در آن مستجاب است.

ص:6

فَاسْأَلُوا اللّٰهَ رَبَّکُمْ بِنِیّٰاتٍ صٰادِقَهٍ وَ قُلُوبٍ طاهِرَهٍ، أَنْ یُوَفِّقَکُمْ لِصِیٰامِهِ وَ تِلاٰوَهِ کِتٰابِهِ؛ فَإِنَّ الشَّقِیَ ّ مَنْ حُرِمَ غُفْرٰانَ اللّٰهِ فیٖ هٰذَا الشَّهْرِ الْعَظیٖمِ.

وَ اذْکُرُوا بِجُوعِکُمْ وَ عَطَشِکُمْ فیٖهِ، جُوعَ یَوْمِ الْقِیٰامَهِ وَ عَطَشَهُ. وَ تَصَدَّقُوا عَلٰی فُقَرٰائِکُمْ وَ مَسٰاکیٖنِکُمْ، وَ وَقِّرُوا کِبٰارَکُمْ، وَ ارْحَمُوا صِغٰارَکُمْ، وَ

صِلُوا أَرْحٰامَکُمْ، وَ احْفَظُوا أَلْسِنَتَکُمْ، وَ غُضُّوا عَمّٰا لاٰیَحِلُّ [النَّظَرُ إِلَیْهِ أَبْصٰارَکُمْ، وَ عَمّٰا لاٰ یَحِلُّ] (1) اْلإِسْتِٰماعُ إِلَیْهِ أسْماعَکُمْ

پس خدا - پروردگار خود - را با نیّتهای خالص، و دلهای پاک بخوانید تا به روزه داری و تلاوت کتاب خود موفّقتان بدارد؛ زیرا بدبخت کسی است که در این ماه بزرگ از آمرزش خدا محروم بماند .

و با گرسنگی و تشنگی خود در آن، گرسنگی و تشنگی روز قیامت را یاد آورید. و بر فقیران و مسکینان خود صدقه دهید، و بزرگان خود را احترام کنید، و کوچکان خود را رحم کنید، و أرحام خود را صله کنید.

و زبانهای خود را نگهدارید، و از چیزهایی که نگاه به آنها روا نیست چشم پوشید، و به چیزهایی که شنیدنش جایز نیست گوش مسپرید،

ص:7

وَ تَحَنَّنُوا عَلیٰ أَیْتٰامِ النّٰاسِ کَمٰا یُتَحَنَّنُ عَلٰی أَیْتٰامِکُمْ وَتُوبُوا إِلَی اللّٰهِ مِنْ ذُنُوْبِکُمْ، وَ ارْفَعُوا إِلَیْهِ أَیْدِیَکُمْ بِالدُّعٰاءِ فیٖ اوْقٰاتِ صَلَوٰاتِکُمْ، فَإِنَّهٰا

أَفْضَلُ السّٰاعٰاتِ یَنْظُرُ اللّٰهُ عَزَّوَجَلَّ فیٖهٰا بِالرَّحْمَهِ إِلٰی عِبٰادِهِ؛ یُجیٖبُهُمْ إِذٰا نٰاجَوْهُ، وَ یُلبّیٖهِمْ إِذٰا نٰادَوْهُ، وَ یَسْتَجیٖبُ لَهُمْ إِذٰا دَعَوْهُ .

أَیُّهاَ النّٰاسُ! إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَهٌ بِأَعْمٰالِکُمْ فَفُکُّوهٰا بِاسْتِغْفٰارِکُمْ، وَ ظُهُورَکُمْ ثَقیٖلَهٌ مِنْ أَوْزٰارِکُمْ، فَخَفِّفُوا عَنْهٰا بِطُولِ سُجُودِکُمْ،

و بر یتیمان مردم دلسوزی کنید چنانکه [دوست دارید] بر یتیمان شما دلسوزی شود، و از گناهان خود به سوی خدا توبه کنید، و در وقتهای نمازتان دستهای خود را به دعا بلند کنید که بهترین ساعاتی است که خدا در آن با رحمت به بندگان خود می نگرد.

چون مناجاتش کنند پاسخشان دهد، و چون او را ندا کنند لبیکشان گوید، و هر گاه او را بخوانند اجابتشان کند .

هان ای مردم! جانهای شما در گرو اعمال شماست، با استغفار خود جانهای خود را آزاد کنید، و پشتهای شما از بار گناهانتان سنگین است، با طول سجود خود آن را سبک کنید،

ص:8

وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللّٰهَ تَعٰالیٰ ذِکْرُهُ أَقْسَمَ بِعِزَّتِهِ أَنْ لاٰ یُعَذِّبَ الْمُصَلّیٖنَ وَ السّٰاجِدیٖنَ، وَ أَنْ لاٰ یُرَوِّعَهُمْ بِالنّٰارِ یَوْمَ یَقُومُ النّٰاسُ لِرَبِ ّ الْعٰالَمیٖنَ .

أَیُّهَا النّٰاسُ! مَنْ فَطَّرَ مِنْکُمُ صٰائِماً مُؤْمِناً فیٖ هٰذَا الشَّهْرِ، کٰانَ لَهُ بِذٰلِکَ عِنْدَ اللّٰهِ عَزَّوَجَلَّ عِتْقُ رَقَبَهٍ، وَ مَغْفِرَهٌ لِمٰا مَضٰی مِنْ ذُنُوبِهِ .

فَقیٖلَ لَهُ: یٰا رَسُولَ اللّٰهِ لَیْسَ کُلُّنٰا یَقْدِرُ عَلٰی ذٰلِکَ .

فَقٰالَ صلی الله علیه و آله و سلم : اتَّقُوا النّٰارَ وَ لَوْ بِشِقِ ّ تَمْرَهٍ، اتَّقُوا النّٰارَ وَ لَوْ بِشَرْبَهٍ مِنْ مٰاءٍ .

و بدانید خدا - که یادش بلند است -به عزّت خود سوگند یاد کرده است که نماز گزاران و سجده کنندگان را عذاب نکند، و در آن روز که همه در پیشگاه پروردگار عالمیان به [محاسبه] ایستند آنان را با آتش نترساند.

ای مردم! هر کس در این ماه روزه دار مؤمنی را افطاری دهد پاداش آن نزد خدای متعال آزادی یک بنده و آمرزش گناهان گذشته اش خواهد بود

عرض شد: ای رسول خدا ! همه ما توانا بر افطاری دادن نیستیم .

فرمود: از آتش بپرهیزید هرچند با نصف خرما باشد، از آتش بپرهیزید هرچند با جرعه ای آب باشد .

ص:9

أَیُّهَا النّٰاسُ! مَنْ حَسَّنَ مِنْکُمْ فیٖ هٰذَا الشَّهْرِ خُلُقَهُ، کٰانَ لَهُ جَوٰازاٌ عَلَی الصِّرٰاطِ یَوْمَ تَزِلُّ فیٖهِ اْلأَقْدٰامُ.

وَ مَنْ خَفَّفَ فیٖ هٰذَا الشَّهْرِ عَمّٰا مَلَکَتْ یَمیٖنُهُ، خَفَّفَ اللّٰهُ عَلَیْهِ حِسٰابَهُ .

وَ مَنْ کَفَّ فیٖهِ شَرَّهُ، کَفَّفَ اللّٰهُ عَنْهُ غَضَبَهُ یَوْمَ یَلْقٰاهُ.

وَ مَنْ أَکْرَمَ فیٖهِ یَتیٖماً، أَکْرَمَهُ اللّٰهُ یَوْمَ یَلْقٰاهُ.

وَ مَنْ وَصَلَ فیٖهِ رَحِمَهُ، وَصَلَهُ اللّٰهُ بِرَحْمَتِهِ یَوْمَ یَلْقٰاهُ .

وَ مَنْ قَطَعَ فیٖهِ رَحِمَهُ، قَطَعَ اللّٰهُ عَنْهُ رَحْمَتَهُ یَوْمَ یَلْقٰاهُ،

وَ مَنْ تَطَوَّعَ فیٖهِ بِصَلاٰهٍ، کَتَبَ اللّٰهُ لَهُ بَرٰاءَهً مِنَ النّٰارِ .

ای مردم! هرکس در این ماه اخلاق خود را نیکو کند در آن روز که قدمها[برصراط] می لرزد برای او جواز بر صراط خواهد بود، و هرکس دراین ماه بر مملوک [و زیردست]خود آسان گیرد خدا حساب او را آسان کند، و هرکس در این ماه شرّ خود را باز دارد خدا- در روزی که با او دیدار کند -خشم خود از او برگیرد .

و هرکس در این ماه یتیمی را اکرام کند خدا - در روز دیدارش - او را اکرام کند، و هرکس در این ماه با ارحام خود صله کند خدا - در روز دیدارش - او را به رحمتش رساند، و هرکس در این ماه از ارحام خود ببُرد خدا در روز دیدارش - رحمت خود را از او قطع کند. و هرکس در این ماه نماز مستحبّی بخواند خدا برائت از آتش برایش بنویسد،

ص:10

وَ مَنْ أَدّٰی فیٖهِ فَرْضاً، کٰانَ لَهُ ثَوٰابُ مَنْ أَدّٰی سَبْعیٖنَ فَریٖضَهً فیٰٖما سِوٰاهُ مِنَ الشُّهُورِ .

وَ مَنْ أَکْثرَ فیٖهِ مِنَ الصَّلاٰهِ عَلَیَّ، ثَقَّل اللّٰهُ میٖزٰانَهُ یَوْمَ تَخِفُّ الْمَوٰازیٖنُ .

وَ مَنْ تَلاٰ فیٖهِ آیَهً مِنَ الْقُرآنِ، کٰانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ مَنْ خَتَمَ الْقُرْآنَ فیٖ غَیْرِهِ مِنَ الشُّهُورِ.

أَیُّهَا النّٰاسُ! إِنَّ أَبْوٰابَ الْجِنٰانِ فیٖ هٰذَا الشَّهْرِ مُفَتَّحَهٌ، فَاسْأَلُوا رَبَّکُمْ أَنْ لاٰ یُغْلِقَهٰا عَلَیْکُمْ؛ وَ أَبْوٰابَ النّیٖرٰانِ مُغْلَقَهٌ، فَاسْأَلُوا رَبَّکُمْ أَنْ لاٰ یَفْتَحَهٰا عَلَیْکُمْ؛ وَ الشَّیٰاطیٖنَ مَغْلُولَهٌ، فَاسْأَلوُا رَبَّکُمْ أَنْ لاٰ یُسَلِّطَهٰا عَلَیْکُمْ .

و هر کس در این ماه واجبی را انجام دهد پاداش کسی را که هفتاد واجب در ماههای دیگر انجام دهد خواهد داشت، و هرکس در این ماه صلوات بر من را افزون کند خدا - در آن روز که میزانهای عمل سبک است میزان عمل او را سنگین کند، و هرکس دراین ماه آیه ای از قرآن تلاوت کند برای او همچون پاداش کسیکه در ماه دیگر ختم قرآن کند خواهد بود .

ای مردم! در این ماه درهای بهشت گشوده است، از پروردگار خود بخواهید که آن را بر شما نبندد؛ و درهای دوزخ بسته است، از پروردگار خود بخواهید که آن را بر شما نگشاید؛ و شیطانها در زنجیرند، از پروردگار خود بخواهید که آنان را برشما مسلّط نسازد .

ص:11

قٰالَ أَمیٖرُ الْمُؤْمِنیٖنَ علیه السلام : فَقُمْتُ فَقُلْتُ: یٰا رَسُولَ اللّٰه مٰا أَفْضَلُ اْلأَعْمٰالِ فیٖ هٰذَا الشَّهْرِ؟

فَقٰالَ: یٰا أَبَاالْحَسَنِ! أَفْضَلُ اْلأَعْمٰالِ فیٖ هٰذَا الشَّهْرِ، الْوَرَعُ عَنْ مَحٰارِمِ اللّٰهِ عَزَّوَجَلَّ، ثُمَّ بَکٰی .

فَقُلْتُ: یٰا رَسُولَ اللّٰهِ مٰایُبْکیٖکَ؟

فَقٰالَ: یٰا عَلِیُّ! أَبْکیٖ لِمٰا یُسْتَحَلُّ مِنْکَ فیٖ هٰذَا الشَّهْرِ:

کَأَنّیٖ بِکَ وَ أَنْتَ تُصَلّیٖ لِرَبِّکَ، وَ قَدِ انْبَعَثَ أَشْقَی اْلأَوَّلیٖنَ وَاْلآخِریٖنَ، شَقیٖقُ عٰاقِرِ نٰاقَهِ ثَمُودَ، فَضَرَبَکَ ضَرْبَهً عَلٰی قَرْنِکَ، فَخَضَبَ مِنْهٰا لِحْیَتَکَ .

امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: برخاستم و عرض کردم: ای رسول خدا ! بهترین عملها در این ماه چیست؟

فرمود: ای ابا الحسن! بهترین اعمال در این ماه پرهیز از حرامهای خدای سبحان است، سپس گریست. عرض کردم:

ای رسول خدا ! برای چه می گریی؟

فرمود: ای علی! می گریم برای آنچه که در این ماه از تو حلال می شمرند، گویا تو را می بینم که به نماز پروردگار خود ایستاده ای در حالیکه شقیّ ترینِ اوّلین و آخرین - آن همتای پی کننده ناقه ثمود - برانگیخته شود و ضربتی بر فرقت فرود آورد که محاسنت را از آن رنگین کند .

ص:12

قٰالَ أَمیْرُ الْمُؤْمِنیٖنَ علیه السلام : فَقُلْتُ: یٰا رَسُولَ اللّٰهِ! وَ ذٰلِکَ فیٖ سَلاٰمَهٍ مِنْ دیٖنیٖ؟

فَقٰالَ صلی الله علیه و آله و سلم : فیٖ سَلاٰمَهٍ مِنْ دیٖنِکَ .

ثُمَّ قٰالَ: یٰاعَلِیُّ مَنْ قَتَلَکَ فَقَدْ قَتَلَنیٖ، وَ مَنْ أَبْغَضَکَ فَقَدْ أَبْغَضَنیٖ، وَ مَنْ سَبَّکَ فَقَدْ سَبَّنیٖ لاَِنَّکَ مِنّیٖ کَنَفْسیٖ؛ رُوحُکَ مِنْ رُوحیٖ، وَ طیٖنَتُکَ مِنْ طیٖنَتیٖ .

إِنَّ اللّٰهَ تَبٰارَکَ وَ تَعٰالیٰ خَلَقَنیٖ وَ إِیّٰاکَ، وَاصْطَفٰانیٖ وَإِیّٰاکَ، وَ اخْتٰارَنیٖ لِلنُّبُوَّهِ وَاخْتٰارَکَ لِْلإِمٰامَهِ؛ فَمَنْ أَنْکَرَ إِمٰامَتَکَ، فَقَدْ أَنْکَرَ نُبُوَّتِیٖ .

امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: عرض کردم: ای رسول خدا ! آیا در آن روز دینم در سلامت است؟

فرمود: [آری] دینت در سلامت است .

سپس فرمود: ای علی! هرکس تورا بکشد مراکشته است، و هرکس با تو دشمنی کند با من دشمنی کرده است، و هرکس به تو ناسزا گوید به من ناسزا گفته است، زیرا تو از من وهمچون جان منی، روحت ازروح من، و سرشتت از سرشت من است، همانا خدای متعال مراآفرید و تورا، و مرا برگزید و تورا، مرا برای پیامبری برگزید و تو را برای امامت، پس هرکس امامت تورا انکارکند پیامبری مرا انکارکرده است.

ص:13

یٰا عَلِیُّ أَنْتَ وَصِیّیٖ، وَ أَبُو وُلْدیٖ وَ زَوْجُ ابْنَتیٖ، وَ خَلیٖفَتیٖ عَلیٰ أُمَّتیٖ فیٖ حَیٰاتیٖ وَ بَعْدَ مَوْتیٖ؛ أَمْرُکَ أَمْریٖ وَ نَهْیُکَ نَهْییٖ.

أُقْسِمُ بِالَّذیٖ بَعَثَنیٖ بِالنُّبُوَّهِ وَ جَعَلَنیٖ خَیْرَ الْبَرِیَّهِ، أَنَّکَ لَحُجَّهُ اللّٰهِ عَلٰی خَلْقِهِ، وَأَمیٖنُهُ عَلٰی سِرِّهِ، وَ خَلیٖفَتُهُ عَلٰی عِبٰادِهِ. (1)

ای علی! تو وصیّ من، و پدر فرزندان من، و همسر دختر من، و جانشین من بر امّتم در زندگی و پس از مرگم هستی .

فرمان تو فرمان من، و نهی تو نهی من است، سوگند به آن خدایی که مرا به پیامبری برانگیخت، و بهترین آدمیان قرار داد، تو حجّت خدا بر خلق خدا، و امین او بر سرّ او، و خلیفه او بر بندگانش هستی .

ص:14

خطبه رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم در جمعه آخر شعبان

 مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیٰی وَ غَیْرُهُ، عَنْ أَحْمَدَ بْنِ مُحَمَّدِ بْنِ عیٖسٰی، عَنِ الْحَسَنِ بْنِ مَحْبُوبٍ، عَنْ أَبیٖ أَیُّوبَ، عَنْ أَبِی الْوَرْدِ،

عَنْ أَبیٖ جَعْفَرٍ علیه السلام قٰالَ: خَطَبَ رَسُولُ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله و سلم النّٰاسَ فیٖ آخِرِ جُمُعَهٍ مِنْ شَعْبٰانَ، فَحَمِدَ اللّٰهَ وَ أَثْنٰی عَلَیْهِ، ثُمَّ قٰالَ:

أَیُّهَا النّٰاسُ! إِنَّهُ قَدْ أَظَلَّکُمْ شَهْرٌ فیٖهِ لَیْلَهٌ خَیْرٌ مِنْ أَلْفِ شَهْرٍ، وَ هُوَ شَهْرُ رَمَضٰانَ؛ فَرَضَ اللّٰهُ صِیٰامَهُ، وَ جَعَلَ قِیٰامَ لَیْلَهٍ فیٖهِ بِتَطَوُّعِ صَلاٰهٍ، کَتَطَوُّعِ صلاٰهِ سَبْعیٖنَ لَیْلَهً فیٰٖما سِوٰاهُ مِنَ الشُّهُورِ،

ترجمه:

امام باقر علیه السلام فرمود: رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در آخرین جمعه ای از ماه شعبان برای مردم خطبه خواند و پس از حمد و ثنای الهی فرمود:

ای مردم! ماهی بر شما سایه افکنده که در آن شبی است بهتر از هزار ماه، و آن ماه رمضان است که خدا روزه آن را واجب، و یک شب به نماز مستحبّ برخاستن در آن را همچون نماز مستحبّ هفتاد شب از ماههای دیگر قرار داده است،

ص:15

وَ جَعَلَ لِمَنْ تَطَوَّعَ فیٖهِ بِخَصْلَهٍ مِنْ خِصٰالِ الْخَیْرِ وَالْبِرِّ، کَأَجْرِ مَنْ أَدّٰی فَریٖضَهً مِنْ فَرٰائِضِ اللّٰهِ عَزَّوَجَلَّ.

وَمَنْ أَدّٰی فیٖهِ فَریٖضَهً مِنْ فَرٰائِضِ اللّٰهِ کٰانَ کَمَنْ أَدّٰی سَبْعیٖنَ فَریٖضَهً مِنْ فَرٰائِضِ اللّٰهِ فیٰٖما سِوٰاهُ مِنَ الشُّهُورِ.

وَ هُوَ شَهْرُ الصَّبْرِ وَ إِنَّ الصَّبْرَ ثَوٰابُهُ الْجَنَّهُ، وَ شَهْرُ الْمُوٰاسٰاهِ وَ هُوَ شَهْرٌ یَزیٖدُ اللّٰهُ فیٖ رِزْقِ الْمُؤْمِنِ فیٖهِ، وَ مَنْ فَطَّرَ فیٖهِ مُؤْمِناً صٰائِماً کٰانَ لَهُ بِذٰلِکَ عِنْدَاللّٰهِ عِتْقُ رَقَبَهٍ وَ مَغْفِرَهٌ لِذُنُوبِهِ فیٰٖما مَضٰی .

و پاداش یک خصلت خیر، و نیکوکاری مستحب در آن را همچون پاداش کسی که واجبی از واجبات خدای سبحان را انجام داده مقرّر فرموده است،

و هر کس یک واجب از واجبات خدا را در آن انجام دهد، همچون کسی است که هفتاد فریضه از فرایض خدا را در ماههای دیگر انجام داده باشد، و آن ماه صبر است و پاداش صبر بهشت است، و نیز ماه همیاری است، و نیز ماهی است که خدا روزی مؤمن را در آن فزونی بخشد، و هر کس در آن، مؤمن روزه داری را افطاری دهد، در نزد خدا پاداش آزادی یک بنده، و آمرزش گناهان گذشته اش را دارد .

ص:16

قیٖلَ: یٰا رَسُولَ اللّٰهِ لَیْسَ کُلُّنٰا یَقْدِرُ عَلٰی أَنْ یُفَطِّرَ صٰائِماً .

فَقٰالَ: إِنَّ اللّٰهَ کَریٖمٌ یُعْطیٖ هٰذَا الثَّوٰابَ لِمَنْ لَمْ یَقْدِرْ إِلاّٰ عَلیٰ مَذَقَهٍ مِنْ لَبَنٍ یُفَطِّرُ بِهٰا صٰائِماً، أَوْ شَرْبَهٍ مِنْ مٰاءٍ عَذْبٍ، أَوْ تَمَرٰاتٍ لاٰ یَقْدِرُ عَلٰی أَکْثَرَ مِنْ ذٰلِکَ.

وَ مَنْ خَفَّفَ فیٖهِ عَنْ مَمْلُوکِهٍ خَفَّفَ اللّٰهُ عَنْهُ حِسٰابَهُ .

وَ هُوَ شَهْرٌ أَوَّلُهُ رَحْمَهٌ، وَ أَوْسَطُهُ مَغْفِرَهٌ، وَآخِرُهُ اْلإِجٰابَهُ وَالْعِتْقُ مِنَ النّٰارِ .

عرض شد: ای رسول خدا! همه ما براینکه روزه داری را افطاری دهیم توانا نیستیم.

فرمود: خدا کریم است همین پاداش را به کسی که با آبِ آمیخته با شیری، یا با جرعه آب گوارایی، یا با چندین خرما - که جز بر آن قادر نیست - روزه داری را افطاری دهد نیز عطا می کند .

و هرکس در آن بر مملوک (و زیردست) خود آسان گیرد خدا از او آسان حساب کشد .

واین ماهی است که آغاز آن رحمت، و میانه آن مغفرت، و پایان آن اجابت و آزادی از آتش است .

ص:17

وَ لاٰ غِنٰی بِکُمْ عَنْ أَرْبَعِ خِصٰالٍ: خَصْلَتَیْنِ تُرْضُونَ اللّٰهُ بِهِمٰا، وَ خَصْلَتَیْنِ لاٰ غِنٰی بِکُمْ عَنْهُمٰا.

فَأَمَّا اللَّتٰانِ تُرْضُونَ اللّٰهِ عَزَّوَجَلَّ بِهِمٰا: فَشَهٰادَهُ أَنْ لاٰ إِلٰهَ إلاَّ اللّٰهُ وَ أَنَّ مُحَمَّداً رَسُولُ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله و سلم .

وَ أَمَّا اللَّتٰانِ لاٰغِنیٰ بِکُمْ عَنْهُمٰا: فَتَسْأَلُونَ اللّٰهَ فیٖهِ حَوٰائِجَکُمْ وَالْجَنَّهَ، وَتَسْأَلُونَ الْعٰافِیَهَ وَ تَعُوذُونَ بِهِ مِنَ النّٰارِ. (1)

و شما [در این ماه] از چهار خصلت بی نیاز نیستید، با دو خصلت خدا را خوشنود می سازید، و به دو خصلت دیگر نیز محتاجید .

امّا آن دو که با آنها خدای سبحان را خوشنود می کنید:

شهادت به این است که هیچ معبود بحقّی جز خدا نیست، و محمّد صلی الله علیه و آله و سلم رسول خداست .

و امّا آن دو که شما را خوشنود می کند و از آنها بی نیاز نیستید این که: از خدا در این ماه - حوائج و بهشت و عافیت را بخواهید، و از آتش به او پناه برید .

ص:18

خطبه امیر المؤمنین علیه السلام در مسجد کوفه

 أَحْمَدُ بْنُ هٰاروُنَ الْفٰامِیُّ رضی الله عنه (1)قٰالَ: حَدَّثَنیٖ مُحَمَّدُ بْنُ عَبْدِاللّٰهِ بْنِ جَعْفَرِ بْنِ جٰاِمعٍ، (2) عَنْ أَبیٖهِ، (3) عَنْ هٰارُونَ بْنِ مُسْلِم، (4)عَنْ مَسْعَدَهَ الرَّبَعِیِّ، (5)

عَنِ الصّٰادِقِ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبیٖهِ، عَنْ آبٰائِهِ علیهما السلام، قٰالَ: خَطَبَ أَمیٖرُ الْمُؤْمِنیٖنَ علیه السلام فیٖ أَوَّلِ یَوْمٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضٰانَ فیٖ مَسْجِدِ الْکُوفَهِ .

ترجمه:

امام صادق علیه السلام از پدر خود از أجداد بزرگوارش نقل می کند که فرمودند:

در نخستین روز ماه رمضانی در مسجد کوفه أمیر مؤمنان علیه السلام خطبه خواند .

ص:19

فَحَمِدَ اللّٰهَ بِأَفْضَلِ الْحَمْدِ وَ أَشْرَفِهٰا وَ أَبْلَغِهٰا وَ أَثْنیٰ عَلَیْهِ بِأَحْسَنِ الثَّنٰاءِ، وَ صَلّیٰ عَلیٰ مُحَمَّدٍ نَبِیِّهِ صلی الله علیه و آله و سلم ،ثُمَّ قٰالَ:

أَیُّهَا النّٰاسُ! إِنَّ هٰذَا الشَّهْرَ شَهْرٌ فَضَّلَهُ اللّٰهُ عَلیٰ سٰائِرِ الشُّهُورِ، کَفَضْلِنٰا أَهْلِ الْبَیْتِ عَلیٰ سٰائِرِ النّٰاسِ.

وَ هُوَ شَهْرٌ یُفْتَحُ فیٖهِ أَبْوٰابُ السَّمٰاءِ وَ أَبْوٰابُ الرَّحْمَهِ، وَ یُغْلَقُ فیٖهِ أَبْوٰابُ النّیٖرٰانِ.

وَ هُوَ شَهْرٌ یُسْمَعُ فیٖهِ النِّدٰاءُ، وَ یُسْتَجٰابُ فیٖهِ الدُّعٰاءُ، وَ یُرْحَمُ فیٖهِ الْبُکٰاءُ.

و با بهترین و شریفترین و رساترین ستایش، و زیباترین سپاس، خدا را ستود، و بر پیامبرش محمّد صلی الله علیه و آله و سلم و آل او درود فرستاد، سپس فرمود:

هان ای مردم! این ماه ماهی است که خدا آن را بر دیگر ماهها فضیلت داده به همانسان که ما خاندان پیامبر را بر دیگر مردم.

واین ماهی است که درهای آسمان، و درهای رحمت الهی در آن گشوده، و درهای دوزخ در آن بسته است .

واین ماهی است که نداها در آن شنیده، و دعاها در آن مستجاب، و به گریه ها در آن رحم می شود .

ص:20

وَ هُوَ شَهْرٌ فیٖهِ لَیْلَهٌ نَزَلَتِ [تَنْزِلُ] الْمَلاٰئِکَهُ فیٖهٰا مِنَ السَّمٰاءِ فَتُسَّلِمُ عَلَی الصّٰائِمیٖنَ وَ الصّٰائِمٰاتِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلیٰ مَطْلَعِ الْفَجْرِ، وَ هِیَ لَیْلَهُ الْقَدْرِ قُدِّرَ فیٖهٰا وِلاٰیَتٖی قَبْلَ أَنْ خُلِقَ آدَمُ علیه السلام بِأَلْفَیْ ِ عٰامٍ. صِیٰامُ یَوْمِهٰا أَفْضَلُ مِنْ صِیٰامِ أَلْفِ شَهْرٍ، وَ الْعَمَلُ فیٖهٰا أَفْضَلُ مِنَ الْعَمَلِ فیٖ أَلْفِ شَهْرٍ .

أَیُّهَا النّٰاسُ! إِنَّ شُمُوسَ شَهْرِ رَمَضٰانَ لَتَطْلُعُ عَلَی الصّٰائِمیٖنَ وَ الصّٰائِمٰاتِ، وَ إِنَّ أَقْمٰارَهُ لَیَطْلُعُ عَلَیْهِمْ بِالرَّحْمَهِ .

وَ مٰا مِنْ یَوْمٍ وَ لَیْلَهٍ مِنَ الشَّهْرِ إِلاّٰ وَ الْبِرُّ مِنَ اللّٰهِ تَعٰالیٰ یِتَنٰاثَرُ مِنَ السَّمٰاءِ عَلیٰ هٰذِهِ اْلأُمَّهِ ؛

و در این ماه، شبی است که فرشتگان در آن از آسمان فرود می آیند و تا دمیدن سپیده فجر، بر مردان و زنان روزه دار - به اذن پروردگارشان - سلام می گویند، و آن، شب قدر است که - دوهزار سال پیش از آفرینش آدم - خدا در آن ولایت مرا تقدیر فرمود، روزه یک روز آن بهتر از روزه هزار ماه، و عمل در آن بهتر از عمل هزار ماه است .

هان ای مردم! آفتاب روزهای ماه رمضان، و ماه شبهای آن با رحمت [ویژه خدا] بر روزه داران می تابد .

هیچ شب و روزی در آن نیست مگر آنکه نیکی [و احسان] خدا بر این امّت از آسمان نثار می شود،

ص:21

فَمَنْ ظَفِرَ مِنْ نِثٰارِ اللّٰهِ بِدُرَّهٍ، کَرُمَ عَلَی اللّٰهِ یَوْمَ یَلْقٰاهٰا؛ وَ مٰا کَرُمَ عَبْدٌ عَلَی اللّٰهِ إِلاّٰ جَعَلَ الْجَنَّهَ مَثْوٰاهُ .

عِبٰادَ اللّٰهِ! إِنَّ شَهْرَکُمْ لَیْسَ کَالشُّهُورِ؛ أَیّٰامُهُ أَفْضَلُ اْلأَیّٰامِ، وَ لَیٰالیٖهِ أَفْضَلُ اللَیٰالیٖ، وَ سٰاعٰاتُهُ أَفْضَلُ السّٰاعٰاتِ .

هُوَ شَهْرٌ الشَّیٰاطیٖنُ فیٖهِ مَغْلُولَهٌ مَحْبُوسَهٌ.

هُوَ شَهْرٌ یَزیٖدُ اللّٰهُ فیٖهِ اْلأَرْزٰاقَ وَاْلآجٰالَ، وَ یَکْتُبُ فیٖهِ وَ فْدَ بَیْتِهِ.

وَ هُوَ شَهْرٌ یُقْبَلُ أَهْلُ اْلأیْٖمٰانِ بِالْمَغْفِرَهِ وَ الرِّضْوٰانِ، وَ الرَّوْحِ وَ الرَّیْحٰانِ، وَ مَرْضٰاتِ الْمَلِکِ الدَّیّٰانِ .

و هرکس به دُرّی از آن دست یابد، در روز دیدار، بر خدا ارجمند خواهد بود، و هیچ بنده ای نزد خدا ارجمند نخواهد شد مگر آنکه جایش را بهشت قرار دهد .

بندگان خدا ! این ماه شما همچون ماههای دیگر نیست؛ روزهایش بهترین روزها، و شبهایش بهترین شبها و ساعاتش بهترین ساعات است .

این ماهی است که در آن، شیاطین، بسته و زندانی اند، این ماهی است که در آن خدا روزیها و عمرها را افزونی بخشد، و میهمانی (زیارت) خانه اش رابنویسد،

و این ماهی است که اهل ایمان [در آن] با مغفرت و رضوان و روح و ریحان، و خوشنودیهای خدا - آن پادشاه داور - روبرو می شوند.

ص:22

ایُّهَا الصّٰائِمُ! تَدَبَّرْ أَمْرَکَ، فَإِنَّکَ فیٖ شَهْرِکَ هٰذٰا ضَیْفُ رَبِّکَ.

انْظُرُ کَیْفَ تَکُونُ فیٖ لَیْلِکَ وَ نَهٰارِکَ؛ وَ کَیْفَ تَحْفَظُ جَوٰارِحَکَ عَنْ مَعٰاصیٖ رَبِّکَ .

انْظُرْ أَنْ لاٰتَکُونَ بِاللَّیْلِ نٰائِماً، وَ بِالنَّهٰارِ غٰافِلاً؛ فَیَنْقَضِیَ شَهْرُکَ، وَ قَدْ بَقِیَ عَلَیْکَ وِزْرُکَ؛ فَتَکُونَ عِنْدَ اسْتَیٖفٰاءِ الصّٰائِمیٖنَ أُجُورَهُمْ، مِنَ الْخٰاسِریٖنَ؛ وَ عِنْدَ فَوْزِهِمْ بِکَرٰامَهِ مَلیٖکِهِمْ، مِنَ الَْمحْرُومیٖنَ، وَ عِنْدَ سَعٰادَتِهِمْ بِمُجٰاوَرَهِ رَبِّهِمْ، مِنَ الْمَطْرُودیٖنَ .

ای روزه دار! در کار خود بیندیش که تو در این ماه، میهمان پروردگارت هستی .

بنگر در شب و روزت چگونه ای؛ و اندامهای خود را چگونه از گناهان پروردگارت چگونه نگه می داری.

بنگر که شب در خواب، و روز غافل نباشی تا ماهت بگذرد و بار سنگین گناهت بماند و در نتیجه - روز دریافت پاداش روزه داران - از زیانکاران، و هنگام رستگاری ایشان به گرامیداشت خدایشان، از محرومان، و وقت سعادتمندی آنان در مجاورت پروردگارشان، از رانده شده ها باشی .

ص:23

أَیُّهَا الصّٰائِمُ! إِنْ طُرِدْتَ عَنْ بٰابِ مَلیٖکِکَ، فَأَیَّ بٰابٍ تَقْصُدُ؟

وَ إِنْ حَرَمَکَ رَبُّکَ، فَمَنْ ذَا الَّذیٖ یَرْزُقُکَ؟

وَ إِنْ أَهٰانَکَ، فَمَنْ ذَا الَّذیٖ یُکْرِمُکَ ؟

وَ إِنْ أَذَلَّکَ، فَمَنْ ذَا الَّذیٖ یُعِزُّکَ؟

وَ إِنْ خَذَلَکَ، فَمَنْ ذَا الَّذیٖ یَنْصُرُکَ؟

وَ إِنْ لَمْ یَقْبَلْکَ فیٖ زُمْرَهِ عَبیٖدِهِ، فَإِلیٰ مَنْ تَرْجِعُ بِعُبُودِیَّتِکَ؟

وَ إِنْ لَمْ یُقِلْکَ عَثْرَتَکَ، فَمَنْ تَرْجَوْ لِغُفْرٰانِ ذُنُوْبِکَ؟

وَ إِنْ طٰالَبَکَ بِحَقِّهِ، فَمٰاذٰا یَکُونُ حُجَّتُکَ؟

ای روزه دار! چنانچه از در [خانه] مالک خود رانده شوی، آهنگ کدام در کنی؟

وچنانچه پروردگارت محرومت کند چه کسی روزیت دهد؟ و چنانچه خدا خوارت سازد، چه کسی گرامیت بدارد؟

و چنانچه او ذلیلت کند، چه کسی عزیزت گرداند؟

و اگر او رهایت سازد، چه کسی یاریت کند؟

و اگر او تو را در زمره بندگانش نپذیرد، با بندگی خود به چه کسی رو کنی؟

و اگر او از لغزشت نگذرد، برای آمرزش گناهانت به چه کسی امید بندی؟

و اگر حقّش را از تو بخواهد، حجّتت چه خواهد بود؟!

ص:24

أَیُّهَا الصٰائِمْ! تَقَرَّبْ إِلَی اللّٰهِ بِتِلاٰوَهِ کِتٰابِهِ فیٖ لَیْلِکَ وَ نَهٰارِکَ، فَإنَّ کِتٰابَ اللّٰهِ شٰافِعٌ مُشَفَّعٌ؛ یَشْفَعُ یَوْمَ الْقِیٰامَهِ لاَِهْلِ تِلاٰوَتِهِ، فَیَعْلَوْنَ دَرَجٰاتِ الْجَنَّهِ بِقِرٰاءَهِ آیٰاتِهِ.

[أَبْشِرْ] أَیُّهَا الصّٰائِمُ! فَإِنَّکَ فیٖ شَهْرٍ صِیٰامُکَ فیٖهِ مَفْرُوضٌ، وَ نَفَسُکَ فیٖهِ تَسْبیٖحٌ، وَ نَوْمُکَ فیٖهِ عِبٰادَهٌ، وَ طٰاعَتُکَ فیٖهِ مَقْبُولَهٌ، وَ ذُنُوبُکَ فیٖهِ مَغْفُورَهٌ، وَ أَصْوٰاتُکَ فیٖهِ مَسْمُوعَهٌ، وَ مُنٰاجٰاتُکَ فیٖهِ مَرْحُومَهٌ .

وَ لَقَدْ سَمِعْتُ حَبیٖبیٖ رَسُولَ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله و سلم یَقُولُ:

ای روزه دار! در شب و روزت با تلاوت کتاب خدا به او تقّرب جو، که کتاب خدا شفاعت کننده ای است که شفاعتش پذیرفته است، و در روز قیامت برای تلاوت کنندگان خود شفاعت کند، پس با قرائت آیاتش از درجات بهشت بالا روند .

مژده ات باد ای روزه دار! که تو در ماهی هستی که درآن روزه ات واجب، و نفسهایت تسبیح، و خوابت عبادت، و طاعتت مقبول، و گناهانت بخشوده، و صداهایت شنیده، و مناجاتت رحم شده است .

از حبیبم رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیدم که فرمود:

ص:25

إِنَّ لِلّٰهِ تَبٰارَکَ وَ تَعٰالیٰ عِنْدَ فِطْرِ کُلِّ لَیْلَهٍ مِنْ شَهْرِ رَمَضٰانَ عُتَقٰاءَ ِمنَ النّٰارِ؛ لاٰ یَعْلَمُ عَدَدَهُمْ إِلاَّ اللّٰهُ، هُوَ فیٖ عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَهُ؛ فَإِذٰا کٰانَ آخِرُ لَیْلَهٍ مِنْهُ أَعْتَقَ فیٖهٰا مِثْلَ مٰا أَعْتَقَ فیٖ جَمیٖعِهِ.

فَقٰامَ إِلَیْهِ رَجُلٌ مِنْ هَمْدٰانَ فَقٰالَ: یٰا أَمیٖرَ الْمُؤْمِنیٖنَ! زِدْنٰا مِمّٰا حَدَّثَکَ بِهِ حَبیٖبُکَ فیٖ شَهْرِ رَمَضٰانَ .

فَقٰالَ: نَعَمْ، سَمِعْتُ أَخیٖ وَ ابْنَ عَمّیٖ رَسُولَ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله و سلم یَقُولُ:

مَنْ صٰامَ شَهْرَ رَمَضٰانَ فَحَفِظَ فیٖهِ نَفْسَهُ مِنَ الَْمحٰارِمِ، دَخَلَ الْجَنَّهَ.

هنگام افطار هرشب ماه رمضان، برای خدای تبارک و تعالی آزاد شده هایی از آتش است که شمار آنان را جز خدا نداند که آن در علم غیب اوست. و چون آخرین شب ماه رمضان فرا رسد خدا در آن شب بشمارِ آنچه در همه ماه آزاد شده، آزاد کند .

مردی همْدانی برخاست و عرض کرد: ای امیرمؤمنان! از آنچه پیرامون ماه رمضان از حبیب خود شنیده ای برای ما فزون گو .

فرمود: آری از برادر و پسرعمّ خود رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیدم فرمود: هرکس ماه رمضان را روزه بگیرد و خود را در آن از حرامها باز دارد به بهشت در آید .

ص:26

قٰالَ الْهَمْدٰانِیُّ: یٰا أَمیٖرَ الْمُؤْمِنیٖنَ زِدْنٰا مِمّٰا حَدَّثَکَ بِهِ أَخُوکَ وَ ابْنُ عَمِّکَ فیٖ شَهْرِ رَمَضٰانَ .

قٰالَ: نَعَمْ، سَمِعْتُ خَلیٖلیٖ رَسُولَ اللّٰهِ صلی الله علیه و آله و سلم یَقُولُ:

مَنْ صٰامَ رَمَضٰانَ إیْٖمٰاناً وَ احْتِسٰاباً، دَخَلَ الْجَنَّهَ .

قٰالَ الْهَمْدٰانِیُّ: یٰا أَمیٖرَ الْمُؤْمِنیٖنَ زِدْنٰا مِمّٰا حَدَّثَکَ بِهِ خَلیٖلُکَ فیٖ هٰذَا الشَّهْرِ .

فَقٰالَ: نَعَمْ، سَمِعْتُ سَیِّدَ الأَوَّلیٖنَ وَ اْلآخِریٖنَ رَسُولَ اللّٰهَ صلی الله علیه و آله و سلم یَقُولُ:

همْدانی عرض کرد: ای امیر مؤمنان! باز آنچه از برادر و پسرعمّ خود در باره ماه رمضان شنیده ای فزون فرما .

فرمود: آری از خلیل خود رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیدم فرمود:

هرکس ماه رمضان را با ایمان و برای رضای خدا روزه بدارد به بهشت درآید .

همْدانی عرض کرد: ای امیر مؤمنان! باز در این زمینه آنچه از خلیل خود شنیده ای بیشتر فرما .

فرمود: آری از سرور اوّلین و آخرین، رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شنیدم فرمود:

ص:27

مَنْ صٰامَ رَمَضٰانَ فَلَمْ یُفْطِرْ فیٖ شیْءٍ مِنْ لَیٰالیٖهِ عَلٰی حَرٰامٍ، دَخَلَ الْجَنَّهَ .

فَقٰالَ الْهَمْدٰانِیُّ : یٰا أَمیٖرَ الْمُؤْمِنیٖنَ زِدْنٰا مِمّٰا حَدَّثَکَ بِهِ سَیِّدُ اْلاَوَّلیٖنَ وَ اْلآخِریٖنَ فیٖ هٰذَا الشَّهْرِ .

فَقٰالَ: نَعَمْ، سَمِعْتُ أَفْضَلَ اْلأَنْبِیٰاءِ وَ الْمُرْسَلیٖنَ وَ الْمَلاٰئِکَهِ الْمُقَرَّبیٖنَ یَقُولُ:

إِنَّ سَیِّدَ الْوَصِیّٖینَ یُقْتَلُ فیٖ سَیِّدِ الشُّهُورِ. فَقُلْت: یٰا رَسُولَ اللّٰهِ وَ مٰا سَیِّدُ الشُهُورِ، وَ مَنْ سَیِّدُ الْوَصِیّٖینَ؟

هرکس ماه رمضان را روزه بدارد و در هیچ یک از شبهای آن با حرام افطار نکند به بهشت درآید .

همْدانی عرض کرد: ای امیر مؤمنان! آنچه از سرور اولین و آخرین پیرامون این ماه شنیده ای باز بفرما .

فرمود: آری، از افضل پیامبران و رسولان و فرشتگان مقرّب خدا شنیدم فرمود:

سروَر اوصیاء، در سروَر ماهها کشته می شود .

عرض کردم: ای رسول خدا ! سروَر ماهها چیست، و سروَر اوصیاء کیست؟

ص:28

قٰالَ: أَمّٰا سَیِّدُ الشُّهُورِ: فَشَهْرُ رَمَضٰانَ؛ وَ أَمّٰا سَیِّدُ الْوَصِیّیٖنَ: فَأَنْتَ یٰا عَلِیُّ .

فَقُلْتُ: یٰا رَسُولَ اللّٰهِ فَإِنَّ ذٰلِکَ لَکٰائِنٌ؟

قٰالَ: إِیْ ٖ وَ رَبّیٖ، إِنَّهُ یَنْبَعِثُ أَشْقٰی أُمَّتیٖ، شَقیٖقِ عٰاقِرِ نٰاقَهِ ثَمُودَ، ثُمَّ یَضْرِبُکَ ضَرْبَهً عَلٰی فَرْقِکَ، تُخْضَبُ مِنْهٰا لِحْیَتُکَ.

فَأَخَذَ النّٰاسُ بِالْبُکٰاءِ وَ النَّحیٖبِ، فَقَطَعَ علیه السلام خُطْبَتَهُ وَ نَزَلَ. (1)

فرمود: سرور ماهها ماه رمضان است، و سرور اوصیاء تو هستی ای علی!

عرض کردم: ای رسول خدا ! آیا براستی، آن واقع خواهد شد؟!

فرمود: آری به پروردگارم سوگند شقیّ ترین امّتم - که همتای پی کننده ناقه ثمود است - برانگیخته شود و ضربتی بر فرق تو وارد کند که از آن محاسنت رنگین شود .

پس صدای مردم به گریه و زاری برخاست و امام علیه السلام خطبه را قطع کرد و پائین آمد .

ص:29