أربعینات

دنیا و آخرت دو دشمن آشتى ناپذیر و دو راه مختلفند, پس کسى که دنیا را دوست دارد و به آن عشق ورزدآخرت را دشمن مى دارد ونسبت به آن عداوت مى کند, و این دو همچون مشرق و مغربند, پوینده این دو راه هر گاه به یکى از دو طرف نزدیک شود از دیگرى دورگردد و آن دو همانند هستند ـ که نوعاً با هم ناسازگارند ـ.
(نهج البلاغه ، حکمت 103

2- خُذْ مِن الدُّنیا ما أَتاکَ, و تَوَلَّ عمَّا تولّى عنک, فان أنْتَ لم تَفْعلْ فاجْمِلْ فى الطّلَب .
از دنیا همان قدر بگیر که به تو مى رسد و آنچه از تو رو گرداند, نادیده بگیر و اگر نمى توانى چنین باشى لااقل خواسته ات را کمترکن .
(نهج البلاغه ، حکمت 393

3- اذا أقْبَلَتِ الدُّنیا على أحدٍ أعارتْهُ مَحاسنَ غیرِه ِ, و اذا أدْبَرَتْ عَنْهُ سَلَبَتْهُ مَحاسِنَ نَفْسِه .
اگر دنیا به کسى رو کند, خوبى هاى دیگران را به طور موقّت به او مى دهد, و زمانى که به کسى پشت کند, امتیازات و نیکى هاى خود او راهم از او مى گیرد.
(نهج البلاغه ، حکمت 9 مروج الذهب ، ج 3 ص 434

4- مَن طَلَبَ الدُّنیا طَلَبهُ الْمَوت حتّى یُخْرِجَه عَنها, وَ مَنْ طَلَبَ الآخِرةَ طَلَبتهُ الدُّنیا حَتّى یَسْتَوفىَ رِزْقَه مِنْها.
آن که دنبال دنیا رود مرگ دنبالش مى رود تا او را از دنیا ببرد و آن که طالب آخرت است دنیا در طلبش مى رود تا رزقش را به او برساند.
(نهج البلاغه ، حکمت 431

5- یا جابِر, قِوامُ الدّین والدُّنیا بأرْبَعةٍ: عالِمٍ مُسْتَعْمِلٍ عِلْمَه ُ, وَ جَاهلٍ لا یَسْتَنْکِفُ أَنْ یَتَعَلّم َ, وَ جَوَادٍ لاَ یَبْخَل بِمَعروفِه ، وَ فَقیرٍ لایَبیعُ آخِرَتَه بِدُنیاه
اى جابر! پایدارى دین و دنیا به چهار چیز است: دانشمندى که به دانش خود عمل کند, نادانى که از فراگیرى سر باز نزند, سخاوتمندى که در انجام کار نیک بخل نورزد و تهى دستى که آخرتش را به دنیا نفروشد.
(نهج البلاغه ، حکمت 372 الخصال ، ج 1 ص 90

6- منهُومانِ لایَشْبعَان ِ: طالبُ علم ٍ, و طالبُ دُنیا.
دو گرسنه اند که هرگز سیر نمى شوند: طالب دانش و طالب دنیا.
(نهج البلاغه ، حکمت 457 الکافى ج 1 ص 64

7- لایَتْرُکُ الناسُ شَیْئاً مِنْ أَمْرِ دینِهِم لاستِصْلاحِ دُنیاهُم اِلاّ فَتَحَ اللّهُ عَلیهِم ما هُوَ أضرُّ مِنْه .
مردم چیزى از امور دینشان را براى نفع دنیایشان ترک نمى کنند مگر آن که خداوند زیانبارتر از آن را به رویشان خواهد گشود.
(نهج البلاغه ، حکمت 106

8- أَهْلُ الدُّنیا کرَکْبٍ یُسارُ بِهِمْ وَ هُمْ نِیام ٌ.
اهل دنیا هم چون سوارانى هستند که آنها را مى برند و آنان در خوابند.
(نهج البلاغه ، حکمت 64

9- وَ قَال (ع ) فى صِفَة الدُّنیا: تَغُرُّ وَ تَضُرُّ وَ تَمُرُّ, انّ اللّه تَعالى لم یَرْضَها ثَواباً لاءولِیائه ، و لا عِقابَاً لاءعدائِه ، وَ انَّ أَهْلَ الدُّنیا کَرَکْبٍ بَیْناهُمْ حَلُّوُا اِذْصاحَ بِهِمْ سائِقُهُم فَارتَحَلُوا.
امام (ع ) در وصف پستى دنیا فرمود: دنیا فریب مى دهد, زیان مى رساند و مى گذرد; خداى تعالى نه دادن آن را پاداش براى دوستانش و نه گرفتنش را کیفر براى دشمنانش در نظر گرفته ، به طور یقین اهل دنیا مانند کاروانى هستند که هنوز منزل نگرفته اند که قافله سالار فریادرحیل مى زند, سپس کوچ مى کنند.
(نهج البلاغه ، حکمت 415

10- مَنْ أَصْبَحَ عَلى الدُّنْیا حَزیناً فَقَدْ أَصْبَحَ لِقضاءِ اللّهِ سَاخِطاً..., وَ مَنْ لَهِجَ قَلْبُهُ بِحُبِّ الدُّنْیا التَاطَ, قَلْبُهُ مِنها بِثَلاث ٍ: هَمٌّ لا یُغِبُّه وَ حِرْصٌ لایَتْرُکُه ُ, وَأمَلٍ لایُدْرِکُه
کسى که به خاطر دنیا اندوهگین باشد از قضا و قدر الهى ناخشنود است ... و آن که دلش با دوستى دنیا پیوند خورده باشد قلبش به سه چیزآلوده گردد: اندوهى که از او جدا نشود, حرصى که او را ترک نگوید و آرزویى که هیچ گاه به آن نخواهد رسید.
(نهج البلاغه ، حکمت 228 تذکرة الخواص ، ص 144

11- مِنْ هَوَانِ الدُّنْیا عَلَى اللّهِ أَنَّهُ لایُعْصى اِلاّ فیها, وَ لا یُنالُ مَا عِنْدَهُ اِلاّ بِتَرْکِها.
از پستى دنیا در نظر خدا همین بس که نافرمانى نمى شد مگر در دنیا و براى رسیدن به پاداش الهى راهى جز ترک آن نیست .
(نهج البلاغه ، حکمت 385

12- النّاسُ فى الدُّنیا عامِلان: عامِلٌ عَمِلَ فِى الدُّنْیا لِلدُّنْیا, قَدْ شَغَلَتْهُ دُنیاه عَنْ آخرتِهِ یَخْشَى عَلى مَنْ یَخْلُفُهُ الْفَقْر, وَ یَأْمَنُهُ عَلى نَفْسِه ِ, فَیُفنى عُمْرَه ُفى مَنْفَعَةِ غَیْرِه ، وَ عامِلٌ عَمِلَ فِى الدُّنیا لِما بَعْدَها, فَجاءَهُ الَّذى لَهُ مِنَ الدُّنیا بِغَیر عمل ، فَاحْرَز الحَظّین مَعاً, وَ مَلَکَ الدّارین جَمیعاً, فَاصْبَح َوَجِیهاً عِنْدَاللّه ِ, لایَسْألُ اللّهَ حاجَةً فَیَمنَعُه .
مردم در دنیا دو گروهند: گروهى تا آن جا براى دنیا عمل مى کنند که دنیا آنها را از آخرتشان باز مى دارد که مى ترسند بازماندگانشان فقیرگردند. و خود را جاز فقر معنوى اخروى ج در امان مى دانند, لذا عمر خود را براى سود دیگران تباه مى کنند, و گروهى دیگر در دنیا براى آخرت عمل مى کنند اما سهم آنها از دنیا, بدون کار به آنها مى رسد, پس آنها بهرهء دنیا و آخرت را با هم مى برند و هر دو سرا را با هم تصاحب مى کنند, در درگاه خداوند آبرومند خواهند بود, در نتیجه هر حاجتى را از خدا بخواهند خداوند از آنها دریغ نمى دارد.
(نهج البلاغه ، حکمت 269

13- مَثَلُ الدُّنیا کَمَثَل الْحَیّةِ, لَیِّنٌ مَسُّها, وَالسَّمُّ النّاقِعُ فى جَوْفِها, یَهوى الَیْها الْغِرُّ الْجاهِل ، وَ یَحْذَرُها ذُو اللُّبِ الْعاقِل .
دنیا همانند مار است ، لمس کردن آن ، نرم و ملایم است اما درونش از زهر آکنده است ، لذا فریب خورده نادان به آن میل پیدا مى کند وهوشیار عاقل از آن حذر مى کند.
(نهج البلاغه ، حکمت 119

14- احْذرُوا الدُّنیا فانَّها غَدَّارَةٌ خَدُوع ٌ, مُعطیَةٌ مَنُوْع ٌ, مُلْبِسَةٌ نَزوع ٌ, لایَدومُ رَخاؤُها, وَ لایَنْقَضى عَناؤُها, وَ لایَرْکُدُ بَلاؤُها
از زرق و برق دنیا برحذر باشید که دنیا خیانتکارى است فریبنده و نیرنگباز, بخشنده اى است منع کننده ، پوشنده اى است برهنه سازنده ,آرامش آن بى دوام ، مشکلاتش بى پایان و بلاهایش قطع ناشدنى است .
(نهج البلاغه ، خطبه 220

15- انَّما الدُّنْیا مُنْتَهى بَصَرِ الاءَعْمى ، لایُبْصِرُ مِمّا وَراءَها شَیْئَاً, وَالبَصیرُ یَنْفُذُها بَصَرُه ، وَ یعلمُ أنَّ الدّارَ وَراءَها, فَالْبَصیرُ مِنْها شاخِص ٌ, وَالاءعْمى الَیْها شاخِص ٌ, وَالْبَصیرُ مِنْها مُتزوِّدٌ, وَالاءَعْمى لَها مُتزوِّدٌ.
دنیا, نهایت دید کوردلان است ، آنچه در پشت آن است نمى بیند جو توجه به آخرت نداردج اما فرد بینا, دیدش در آن نفوذ مى کند و مى داندکه آخرت در وراى آن است ، پس کسى که چشم دلش باز است در دنیا آماده است ، پس کسى که چشم دلش بازاست در دنیا آماده کوچ است ، اما کوردل ، چشمش را به آن دوخته است ، با این بیان افراد بینا از دنیا براى خود زاد و توشه برمى گیرند و کوردلان براى دنیا زاد وتوشه مى اندوزند.
(نهج البلاغه ، خطبه 133

16- اِنَّمَا لَکَ مِنْ دُنْیَاکَ مَا اءَصْلَحْتَ بِهِ مَثْوَاک َ.
براى تو از دنیا فقط چیزى است که با آن آخرتت را سامان داده اى .
(دستور معالم الحکم ص 25

17- قال له (ع ) رجل: صِف لَنا الدُّنیا. فقال (ع ): وَ مَا اءَصِفُ لک مِنْ دَارٍ اءَوَّلُهَا عَنَاءٌ, وَ آخِرُهَا فَنَاءٌ, فِى حَلالِهَا حِسَاب ٌ, وَ فِى حَرَامِهَا عِقَاب ٌ, مَن صَح ّفیها أَمِن ، وَ مَن سَقِمَ فیها نَدِم َ, و مَنْ اسْتَغْنَى فِیهَا فُتِن َ, وَ مَنِ افْتَقَرَ فِیهَا حَزِن َ.
شخصى به امام (ع ) گفت: دنیا را برایم وصف کن ؟ فرمود: چگونه برایت توصیف کنم منزلى را که آغازش سختى و پایانش فنا و نیستى است ، در حلال آن حساب و در حرامش عقاب است ، سالمش در امان و بیمارش پشیمان است ، ثروتمندش فریب خورده و فقیر وتهیدستش غمگین گردد.
(نهج البلاغه ، خطبه 82

18- الدُّنْیَا دَارُ مَمَرٍّ لاَ دَارُ مَقَرٍّ, وَ النَّاسُ فِیهَا رَجُلان ِ: رَجُلٌ بَاعَ فِیهَا نَفْسَهُ فَأَوْبَقَهَا, وَ رَجُلٌ ابْتَاعَ نَفْسَهُ فَأَعْتَقَهَا.
دنیا سراى گذر است نه جاى توقف ، مردم در آن دو گروهند: گروهى خود را فروختند پس به هلاکت افتادند و گروهى خود را خریدند وآزاد کردند.
(نثر الدّر, ج 1 ص 295

19- الدُّنیا مطیّةُ المُؤمِن, علیها یَرتَحِلُ الى ربّه, فَاصلِحوا مَطایاکُم تبلّغکم الى ربّکُم
دنیا وسیلهء سوارى مؤمن است که او را به سوى پروردگارش کوچ مى دهد پس سوارى هاى خود را اصلاح کنید تا شما را به پروردگارتان برساند.
(ابن ابى الحدید, ج 20 ص 317

20- مَن کانَتِ الدُّنیا همّهُ کَثُرَ فى القیامةِ غَمُّه .
کسى که دنیا همتش باشد در قیامت اندوهش بسیار گردد.
(ابن ابى الحدید, ج 20 ص 211

21- الدُّنیا جَمّةُ المصائب ِ, مُرّةُ المشارب ِ, لاتُمتّعُ صاحباً بِصاحب ٍ.
دنیا مجموعهء مصیبت ها و چشمه هاى تلخ و گوارا است ، و در آن هیچ کس از دیگرى تمتع و بهره اى نمى برد.
(ابن ابى الحدید, ج 20ص 271

22- الدُّنیا حَمقاء لا تَمیلُ الاّ الى أشباهها.
دنیا همچون احمقى است که جز به همانند خود میل نمى کند.
(ابن ابى الحدید, ج 20 ص 294

23- من کانت الدُّنیا همَّهُ اشتدّتْ حسرتُهُ عِندَ فِراقِها.
آن که دنیا همتش باشد به هنگام جدایى از آن ، حسرتش شدید خواهد بود.
(مستدرک نهج البلاغه ، ص 165

24- الدّنیا جیفَةٌ, فَمَن أرادَها فلیَصْبِر على مُخالَطَةِ الکِلاب .
دنیا مردارى است ، پس کسى که آن را بخواهد, باید بر معاشرت با سگها شکیبا باشد.
(مستدرک نهج البلاغه ، ص 185

25- قیل لَه (ع ): فأىُّ الناسِ أحمق ٌ؟
قال (ع ): المُغُتَرُّ بالدُّنیا, و هو یَرى فیها مِنْ تَقَلُّبِ أحوالِها.
به امام (ع ) گفته شد: چه کسى احمق است ؟
فرمود: فریب خوردهء دنیا و حال آن که او دگرگونى حالات آن را مى بیند (پس او احمق است ).
(مستدرک نهج البلاغه ، ص 166

26- الدُّنیا ظِلُّ الغَمامِ و حُلْمُ المَنام .
دنیا هم چون سایهء ابرها و رؤیاى در خواب است .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 102 ح 1981

27- الدُّنیا عَرَضٌ حاضرٌ, یأکُل منه البَرُّ و الفاجرُ, و الآخرةُ دارٌ حقٍّ یَحکمُ فیها مَلِکٌ قادرٌ.
دنیا سفرهء آماده اى است که نیکوکار و بدکردار از آن مى خورند و آخرت سراى حقى است که سلطان توانایى در آن حکمران است .
(غررالحکم ، ج 1 ص 100 ح 1956

28- الدُّنیا مُنْتَقِلةٌ فانیةٌ, ان بَقِیتْ لکَ لم تَبْقَ لها.
دنیا در حال نابودى است که اگر براى تو ماندگار باشد تو براى آن ماندگار نیستى .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 90 ح 1826

29- الدُّنیا مَلیئةٌ بالمصائب ، طارِقَةٌ بِالفجائع والنَوائِب .
دنیا پر از گرفتارى ها و دردهاى کوبنده و اندوه هاى شکننده است .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 107 ح 2049

30- الدُّنیا سَمٌّ یأَکُلُهُ مَنْ لایَعْرِفُه .
دنیا, زهرى کشنده است هر که نشناسدش آن را مى خورد.
(غرر الحکم ، ج 1 ص 69 ح 1452

31- الدُّنیا دارُ الغُرَباء, و مَوطِنُ الاشقِیاء.
دنیا, سراى غربان و آرامگاه شقاوت پیشگان است .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 58 ح 1251

32- الدُّنیا غَنیمةُ الحَمْقى .
دنیا, غنیمت (و دست آورد) احمق هاست .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 53 ح 1153

33- الدُّنیا کَیَومٍ مَضى ، و شهرٍ انقضى .
دنیا, همانند روز رفتنى است و مانند ماه سرآمدنى است .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 58 ح 1250

34- الدُّنیا بالاتفاقِ والآخرةُ بالاستحقاق .
دنیا به اتفاق به دست آید و آخرت با شایستگى و استحقاق نصیب شود.
(غرر الحکم ، ج 1 ص 20 ح 286و 287

35- النَّاسُ اءَبْنَاءُ الدُّنْیَا, والوَلدُ مطبوعٌ على حُبّ أمِّه .
مردم فرزندان دنیایند و فرزند طبعش بر مهر و محبت مادرش مى باشد.
(غرر الحکم ، ج 1 ص 94 ح 1873

36- المغبُونُ مَنْ شَغَلَ بالدُّنیا, وفاتَه حظُّهُ مِنَ الآخرة.
زیانکار کسى است که سرگرم دنیا شده و بهره اش از آخرت از دستش رفته است .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 106 ح 2031

37- أوقات الدُّنیا ـ و ان طالتْ ـ قَصیرةٌ, والمُتْعَةُ بها ـ و ان کَثُرت ـ یَسیرةٌ.
دوران این دنیا گرچه طولانى باشد, کوتاه و بهرهء آن گرچه بسیار باشد, اندک است .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 121 ح 2212

38- اِهربوا من الدّنیا, و اصرفُوا قُلوبَکم عنها, فانّها سِجنٌ المؤمِن, حظُّهُ منها قلیلٌ, و عقلُهُ بها عَلیل ٌ, و ناظرهُ فیها کلیل ٌ.
از دنیا بگریزید و دلهایتان را از آن بگردانید زیرا که دنیا زندان مؤمن و بهره اش کم ، دلبسته به آن بیمار و نظر کننده در آن حیران وسرگردان است .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 150 ح 73

39- ایّاکَ و الوَلَهَ بالدُّنیا, فَانّها تُورثُکَ الشّقاء و البَلاء, و تَحْدُوک على بَیْعِ البَقاءِ بالفَناء.
بر تو باد به دورى از شیفتگى به دنیا, زیرا که تو را به بدبختى و گرفتارى مى اندازد و تو را به طرف فروختن آخرت به سراى نیستى مى راند.
(نهج البلاغه ، خطبه 28 غرر الحکم ، ج 1 ص 165 ح 76

40- ألا و انّ الیومَ المضمارُ, و غداً السّباق ُ, والسُّبقَةُ الجنّة, والغایَةُ النار.
آگاه باشید! امروز روز تمرین و آمادگى و فردا روز مسابقه است ، جایزه برندگان ، بهشت و سرانجام عقب ماندگان ، آتش جهنم خواهدبود.
(غرر الحکم ، ج 1ص 172 ح 21

41- أَخْسَرُ النّاسِ مَنْ رضىَ الدُّنیا عِوضاً عن الآخرة.
زیانکارترین مردم کسى است که عوض آخرت به دنیا راضى شود.
(غرر الحکم ، ج 1 ص 191 ح 251

42- أَسعَدُ النّاسِ بالدُّنیا التارکُ لَها, و أسعَدُهُم بِالآخرة العامِلٌ لها.
سعادتمندترین مردم در دنیا, تارک دنیاست و سعادتمندترین مردم در آخرت کسى است که براى آخرت عمل کند.
(غرر الحکم ، ج 1ص 207 ح 483

43- اِنَّ السُّعداءَ بالدُّنیا غَداً هُمُ الهارِبونَ مِنهَا الیَوم .
همانا سعادتمندان در دنیا کسانى اند که از دنیا گریزانند.
(غرر الحکم ، ج 1 ص 228 ح 186

44- اِنَّ الدُّنیا دارُ عَناءٍ وَ فَناء وَ غِیَرٍ وَ عِبَرٍ, وَ مَحَلُّ فِتْنَةٍ وَ مِحْنَةٍ.
همانا دنیا سراى گرفتارى ، ناپایدارى و دگرگون شدن و پند گرفتن است و محل فتنه و محنت است .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 240 ح 282

45- اِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ اللّهَ فَاخْرِجُوا مِنْ قُلُوبِکُمْ حُبَّ الدُّنّیا.
اگر دوستدار خدایید پس محبت دنیا را از دلهایتان بیرون کنید.
(غرر الحکم ، ج 1 ص 253 ح 41

46- انَّکَ اِنْ اَدْبَرْتَ عَنِ الدُّنْیا اَقْبَلَت ْ.
به راستى که تو اگر از دنیا روى بگردانى ، دنیا به تو روى خواهد آورد.
(غرر الحکم ، ج 1 ص 260 ح 14

47- انّکَ انْ عَمِلْتَ لِلدُّنیا خَسِرَتْ صَفْقَتُک
به راستى اگر براى دنیا کار کنى تجارتت خسارت خواهد دید.
(غرر الحکم ، ج 1 ص 261 ح 31

48- خَیْرُ الدُّنیا زَهیدٌ, وَ شَرُّها عَتیدٌ
خوبى هاى دنیا ناچیز و بدیهایش حاضر و آماده است .
(نهج البلاغة, خطبه 113

49- رَدْع النَّفْسِ عَنْ زَخارِفِ الدُّنیا ثَمَرةُ الْعَقْل
بازداشتن نفس از زیورهاى دنیا ثمرهء خرد است .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 381 ح 16

50- کُلُّ أرباح الدُّنیا خُسْران ٌ.
تمامى سودهاى دنیا, زیان است
(غرر الحکم ، ج 2 ص 83 ح 32

51- قَلیلُ الدُّنیا یَذْهَبُ بِکَثیرِ الآخِرَة.
اندکى از دنیا جپرستى ج بسیارى از آخرت را از بین مى برد.
(غرر الحکم ، ج 2 ص 78 ح 82

52- کَما اَنَّ الشَّمْسَ وَ اللیلَ لایَجتَمِعان, کَذلِک حُبُّ اللّهِ وَ حُبُّ الدُّنْیا لایَجْتَمِعان .
همان طور که روز و شب با هم جمع نمى شوند, محبت خدا و محبت دنیا با هم جمع نمى گردند.(غرر الحکم ، ج 2 ص 112 ح 25

53- کُلّما فاتَکَ مِنَ الدُّنیا شَىءٌ فَهُوَ غَنیمةٌ
هر چه از دنیا از دستت برود آن غنیمت است جو در قیامت آسوده تر خواهى بود.ج
(غرر الحکم ، ج 2 ص 111 ح 13

54- مَنْ قَعَدَ عَنِ الدُّنیا طَلَبَتْهُ .
هر که از دنیا کنار بکشد جباز هم ج دنیا او را دنبال خواهد کرد.
(غرر الحکم ، ج 2 ص 156 ح 144

55- مَنْ صَارَعَ الدُّنیا صَرَعَتْه .
هر که با دنیا مبارزه کند دنیا او را به زمین خواهد زد.
(غرر الحکم ، ج 2 ص 156 ح 146

56- لَوْ عَقَلَ أَهْلُ الدُّنْیا لَخَرِبَتِ الدُّنیا
اگر اهل دنیا همه عاقل بودند جو فقط براى آخرت تلاش مى کردندج قهراً دنیا ویران مى شد.
(غرر الحکم ، ج 2 ص 142 ح 7

57- مَنْ طَلَبَ مِن الدُّنیا ما یُرضیه کَثُرَ تَجَنّیهِ و طالَ تَعَنّیه و تَعدِّیه .
هر که در دنیا (فقط) دنبال چیزى باشد که خرسندش مى سازد جنایتش بسیار و رنج و ستمش به طول خواهد کشید.
(غرر الحکم ، ج 2ص 196 ح 867

58- مَنْ غَلَبَتِ الدُّنیا علیه عَمِىَ عمّا بَین یَدیه .
کسى که دنیا بر او غلبه کند, از آنچه پیش روى اوست کور خواهد بود جو قیامت رانمى بیند
(غرر الحکم ، ج 2 ص 218 ح 1203

59- مَنْ خَدمَ الدُّنیا استخدمَتْه ُ, و مَنْ خَدَمَ اللّهَ سُبحانَه خَدَمَتْه .
هر که در خدمت دنیا باشد, دنیا او را خادم خود کند و آن که در خدمت خداى سبحان باشد دنیا در خدمت او خواهد بود.
(غرر الحکم ,ج 2 ص 238 ح 1437

60- مِنْ ذِمامَةِ الدُّنیا عندَ اللّهِ أن لایُنالَ ما عندَهُ الاّ بترکِها.
از پستى دنیا نزد خداى سبحان آن است که به آنچه نزد خداست نتوان رسید مگر به ترک دنیا
(غرر الحکم ، ج 2 ص 254 ح 118

61- مَثَلُ الدُّنیا کظِلّکَ, ان وَقَفْتَ وَقَفَْ و انْ طلبتَهُ بَعُد.
مَثل دنیا همانند سایه توست ، که اگر بایستى مى ایستد و اگر به دنبالش بروى دورگردد.
(غرر الحکم ، ج 2 ص 284 ح 107

62- لاتَعْصِمُ الدُّنیا مَن التَجَأَ الیها.
دنیا کسى را که به او پناه برده باشد, حفظ نمى کند.
(غرر الحکم ، ج 2 ص 355 ح 264

63- الدُّنیا سِجْنُ المُؤمِن والموتُ تحفَتُه والجنّةُ مأواه .
دنیا زندان مؤمن و مرگ ، ارمغان او و بهشت جایگاه (ابدى ) اوست .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 95 ح 1883

64- الدُّنیا جنَّةُ الکافِر و الموتُ مُشَخّصُهُ والنّارُ مَثواه .
دنیا بهشت کافر, و مرگ مشخص کننده او و آتش جایگاه (ابدى ) اوست .
(غرر الحکم ، ج 1 ص 95 ح 1884
 
مَنْ یَطْلُبُ الدُّنْیَا بِعَمَلِ الآخِرَةِ وَ لَا یَطْلُبُ الآخِرَةَ بِعَمَلِ الدُّنْیَا قَدْ طَامَنَ مِنْ شَخْصِهِ وَ قَارَبَ مِنْ خَطْوِهِ وَ شَمَّرَ مِنْ ثَوْبِهِ وَ زَخْرَفَ مِنْ نَفْسِه ِلِلْأمَانَةِ وَ اتَّخَذَ سِتْرَ اللَّهِ ذَرِیعَةً اِلَى الْمَعْصِیَةِ وَ مِنْهُمْ مَنْ أبْعَدَهُ عَنْ طَلَبِ الْمُلْکِ ضُئُولَةُ نَفْسِهِ وَ انْقِطَاعُ سَبَبِهِ فَقَصَرَتْهُ الْحَالُ عَلَى حَالِهِ فَتَحَلَّى بِاسْمِ الْقَنَاعَةِ وَ تَزَیَّنَ بِلِبَاسِ أهْلِ الزَّهَادَةِ وَ لَیْسَ مِنْ ذَلِکَ فِى مَرَاحٍ وَ لَا مَغْدًى الراغبون فى اللّه

امام على علیه السلام:
فَلْتَکُنِ الدُّنْیَا فِى أعْیُنِکُمْ أصْغَرَ مِنْ حُثَالَةِ الْقَرَظِ وَ قُرَاضَةِ الْجَلَمِ وَ اتَّعِظُوا بِمَنْ کَانَ قَبْلَکُمْ قَبْلَ أنْ یَتَّعِظَ بِکُمْ مَنْ بَعْدَکُمْ وَ ارْفُضُوهَا ذَمِیمَةً فَاِنَّهَا قَدْ رَفَضَتْ مَنْ کَانَ أشْغَفَ بِهَا مِنْکُمْ

أیُّهَا النَّاسُ اِنَّ أخْوَفَ مَا أخَافُ عَلَیْکُمُ اثْنَانِ اتِّبَاعُ الْهَوَى وَ طُولُ الْأمَلِ فَأمَّا اتِّبَاعُ الْهَوَى فَیَصُدُّ عَنِ الْحَقِّ وَ أمَّا طُولُ الْأمَلِ فَیُنْسِى الآخِرَةَ ألَا وَاِنَّ الدُّنْیَا قَدْ وَلَّتْ حَذَّاءَ فَلَمْ یَبْقَ مِنْهَا اِلَّا صُبَابَةٌ کَصُبَابَةِ الْاِنَاءِ اصْطَبَّهَا صَابُّهَا ألَا وَ اِنَّ الآخِرَةَ قَدْ أقْبَلَتْ وَ لِکُلٍّ مِنْهُمَا بَنُونَ فَکُونُوا مِنْ أبْنَاءِ الآخِرَةِ وَ لَا تَکُونُوا مِنْ أبْنَاءِ الدُّنْیَا فَاِنَّ کُلَّ وَلَدٍ سَیُلْحَقُ بِأبِیهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ اِنَّ الْیَوْمَ عَمَلٌ وَ لَا حِسَابَ وَ غَداً حِسَابٌ وَ لَا عَمَلَ

الْحَمْدُ لِلَّهِ غَیْرَ مَقْنُوطٍ مِنْ رَحْمَتِهِ وَ لَا مَخْلُوٍّ مِنْ نِعْمَتِهِ وَ لَا مَأیُوسٍ مِنْ مَغْفِرَتِهِ وَ لَا مُسْتَنْکَفٍ عَنْ عِبَادَتِهِ الَّذِى لَا تَبْرَحُ مِنْهُ رَحْمَةٌ وَ لَا تُفْقَدُ لَه ُنِعْمَةٌ

وَ الدُّنْیَا دَارٌ مُنِىَ لَهَا الْفَنَاءُ وَ لِأهْلِهَا مِنْهَا الْجَلَاءُ وَ هِىَ حُلْوَةٌ خَضْرَاءُ وَ قَدْ عَجِلَتْ لِلطَّالِبِ وَ الْتَبَسَتْ بِقَلْبِ النَّاظِرِ فَارْتَحِلُوا مِنْهَا بِأحْسَنِ مَا بِحَضْرَتِکُمْ مِنَ الزَّادِ وَ لَا تَسْألُوا فِیهَا فَوْقَ الْکَفَافِ وَ لَا تَطْلُبُوا مِنْهَا أکْثَرَ مِنَ الْبَلَاغِ

ألَا وَ اِنَّ الدُّنْیَا قَدْ تَصَرَّمَتْ وَ آذَنَتْ بِانْقِضَاءٍ وَ تَنَکَّرَ مَعْرُوفُهَا وَ أدْبَرَتْ حَذَّاءَ فَهِىَ تَحْفِزُ بِالْفَنَاءِ سُکَّانَهَا وَ تَحْدُو بِالْمَوْتِ جِیرَانَهَا وَ قَدْ أمَرَّ فِیهَا مَاکَانَ حُلْواً وَ کَدِرَ مِنْهَا مَا کَانَ صَفْواً فَلَمْ یَبْقَ مِنْهَا اِلَّا سَمَلَةٌ کَسَمَلَةِ الْاِدَاوَةِ أوْ جُرْعَةٌ کَجُرْعَةِ الْمَقْلَةِ لَوْ تَمَزَّزَهَا الصَّدْیَانُ لَمْ یَنْقَعْ فَأزْمِعُوا عِبَادَ اللَّه ِالرَّحِیلَ عَنْ هَذِهِ الدَّارِ الْمَقْدُورِ عَلَى أهْلِهَا الزَّوَالُ وَ لَا یَغْلِبَنَّکُمْ فِیهَا الْأمَلُ وَ لَا یَطُولَنَّ عَلَیْکُمْ فِیهَا الْأمَدُ

ألَا اِنَّ الدُّنْیَا دَارٌ لَا یُسْلَمُ مِنْهَا اِلَّا فِیهَا وَ لَا یُنْجَى بِشَىءٍ کَانَ لَهَا ابْتُلِىَ النَّاسُ بِهَا فِتْنَةً فَمَا أخَذُوهُ مِنْهَا لَهَا اُخْرِجُوا مِنْهُ وَ حُوسِبُوا عَلَیْهِ وَ مَا أخَذُوه ُمِنْهَا لِغَیْرِهَا قَدِمُوا عَلَیْهِ وَ أقَامُوا فِیهِ فَاِنَّهَا عِنْدَ ذَوِى الْعُقُولِ کَفَىءِ الظِّلِّ بَیْنَا تَرَاهُ سَابِغاً حَتَّى قَلَصَ وَ زَائِداً حَتَّى نَقَصَ

مَا أصِفُ مِنْ دَارٍ أوَّلُهَا عَنَاءٌ وَ آخِرُهَا فَنَاءٌ فِى حَلَالِهَا حِسَابٌ وَ فِى حَرَامِهَا عِقَابٌ مَنِ اسْتَغْنَى فِیهَا فُتِنَ وَ مَنِ افْتَقَرَ فِیهَا حَزِنَ وَ مَنْ سَاعَاهَا فَاتَتْهُ وَ مَنْ قَعَدَ عَنْهَا وَ اتَتْهُ وَ مَنْ أبْصَرَ بِهَا بَصَّرَتْهُ وَ مَنْ أبْصَرَ اِلَیْهَا أعْمَتْهُ

نَحْمَدُهُ عَلَى مَا کَانَ وَ نَسْتَعِینُهُ مِنْ أمْرِنَا عَلَى مَا یَکُونُ وَ نَسْألُهُ الْمُعَافَاةَ فِى الْأدْیَانِ کَمَا نَسْألُهُ الْمُعَافَاةَ فِى الْأبْدَانِ عِبَادَ اللَّهِ اُوصِیکُمْ بِالرَّفْض ِلِهَذِهِ الدُّنْیَا التَّارِکَةِ لَکُمْ وَ اِنْ لَمْ تُحِبُّوا تَرْکَهَا وَ الْمُبْلِیَةِ لِأجْسَامِکُمْ وَ اِنْ کُنْتُمْ تُحِبُّونَ تَجْدِیدَهَا فَاِنَّمَا مَثَلُکُمْ وَ مَثَلُهَا کَسَفْرٍ سَلَکُوا سَبِیلًا فَکَأنَّهُمْ قَدْ قَطَعُوهُ وَ أمُّوا عَلَماً فَکَأنَّهُمْ قَدْ بَلَغُوهُ وَ کَمْ عَسَى الْمُجْرِى اِلَى الْغَایَةِ أنْ یَجْرِى َ اِلَیْهَا حَتَّى یَبْلُغَهَا وَ مَا عَسَى أنْ یَکُونَ بَقَاءُ مَنْ لَهُ یَوْمٌ لَا یَعْدُوهُ وَ طَالِبٌ حَثِیثٌ مِنَ الْمَوْتِ یَحْدُوهُ وَ مُزْعِجٌ فِى الدُّنْیَا حَتَّى یُفَارِقَهَا رَغْماً فَلَا تَنَافَسُوا فِى عِزِّ الدُّنْیَا وَ فَخْرِهَا وَ لَا تَعْجَبُوا بِزِینَتِهَا وَ نَعِیمِهَا وَ لَاتَجْزَعُوا مِنْ ضَرَّائِهَا وَ بُؤسِهَا فَاِنَّ عِزَّهَا وَ فَخْرَهَا اِلَى انْقِطَاعٍ وَ اِنَّ زِینَتَهَا وَ نَعِیمَهَا اِلَى زَوَالٍ وَ ضَرَّاءَهَا وَ بُؤسَهَا اِلَى نَفَادٍ وَ کُلُّ مُدَّةٍ فِیهَا اِلَى انْتِهَاءٍ وَ کُلُّ حَى ٍّ فِیهَا اِلَى فَنَاءٍ أوَ لَیْسَ لَکُمْ فِى آثَارِ الْأوَّلِینَ مُزْدَجَرٌ وَ فِى آبَائِکُمُ الْمَاضِینَ تَبْصِرَةٌ وَ مُعْتَبَرٌ اِنْ کُنْتُم ْتَعْقِلُونَ أَوَ لَمْ تَرَوْا اِلَى الْمَاضِینَ مِنْکُمْ لَا یَرْجِعُونَ وَ اِلَى الْخَلَفِ الْبَاقِینَ لَا یَبْقَوْنَ أَوَ لَسْتُمْ تَرَوْنَ أهْلَ الدُّنْیَا یُصْبِحُونَ وَ یُمْسُونَ عَلَى أحْوَالٍ شَتَّى فَمَیِّتٌ یُبْکَى وَ آخَرُ یُعَزَّى وَ صَرِیعٌ مُبْتَلًى وَ عَائِدٌ یَعُودُ وَ آخَرُ بِنَفْسِهِ یَجُودُ وَ طَالِبٌ لِلدُّنْیَا وَ الْمَوْتُ یَطْلُبُهُ وَ غَافِلٌ وَ لَیْسَ بِمَغْفُولٍ عَنْهُ وَ عَلَى أثَرِ الْمَاضِى مَا یَمْضِى الْبَاقِى ألَا فَاذْکُرُوا هَاذِمَ اللَّذَّاتِ وَ مُنَغِّصَ الشَّهَوَاتِ وَ قَاطِعَ الْأُمْنِیَاتِ عِنْدَ الْمُسَاوَرَةِ لِلْأعْمَالِ الْقَبِیحَةِ وَ اسْتَعِینُوا اللَّهَ عَلَى أدَاءِ وَاجِبِ حَقِّهِ وَ مَا لَا یُحْصَى مِنْ أعْدَادِ نِعَمِهِ وَ اِحْسَانِهِ