أربعینات

ص: 13

حدیث یکم

وَجَدنا اَوَّلَ المخلوقین و هو آدم لم یٌتِمًّ له البقاءُ و الحَیاهُ اِلاّ بأَلامرِ و النهیِ ... فَدَلَّهما علی ما فیه نفعهما و بقاؤهما و نهاهما عن سببِ مَضرّتهما. ثم جری الأمر و النهی فی ذرَّیتهما الی یوم القیامه.(1)

ص: 14

 حدیث دوم

هَذا ما اِجْتَمَعَ عَلیهِ اَهلُ الیَمَنِ...اَنَّهُمْ عَلی کِتابِ اللهِ یَدعُونَ الیه وَ یَأمِرُونَ بِهِ یُجیبُونَ مَنْ دَعا اِلیه وَ أَمَرَ بِهِ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

این پیمانی است که اهل یمن... بر آن گرد آمده اند که به کتاب خدا فراخوانندو به آن امر کنند و دعوت کسی را که به کتاب خدا فرا می خواند و به آن امر می کند، بپذیرند.

ص: 16

حدیث سوم

وَما اَعمالُ البِرَّ کُلُّها وَ الجِهادُ فی سَبیلِ اللهِ عِندَ الأَمرِ بِالمعروفِ وَ النَّهیِ عَنِ المُنکَرِ اِلاّ کَنَفثَهٍ فی بَحْرٍ لُجَّیٍ. (1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

تمام کارهای نیک و جهاد در راه خدا، در برابر امربه معروف و نهی از منکر، بیشتر از قطره ای در برابر دریای خروشان نیست.

ص: 17

حدیث چهارم

اَلأَمرُ بِالمَعروفِ اَفْضَلُ اَعمالِ الخَلْقِ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

امر به معروف برترین کارهای آفریدگان است.

ص: 18

حدیث پنجم

اِنَّ الأَمرَ بِالمَعروفِ وَ النَّهیَ عَنِ المًنکَرِ لَخُلُقانِ مِنْ خُلُقِ اللهِ سُبحانَه.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

به یقین، امر به معروف و نهی از منکر دو ویژگی از صفات خداوند می باشند.

ص: 19

حدیث ششم

غایَهُ الدّینِ اَلأَمرُ بِالمَعرُوِف وَ النَّهْیُ عَنِ المُنکَرِ وَ اِقامَهُ الحُدودِ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

هدف دین (اوج دینداری) امر به معروف و نهی از منکر و برپایی حدود است.

ص: 20

حدیث هفتم

اَیُّهَا المُؤمنونَ اِنَّهُ مَنْ رَاَی عُدوَاناً یُعمَلُ بِهِ وَ مُنکَراً یُدعَی اِلیهِ فَاَنْکَرَهُ بِقَلبِهِ فَقَدْ سَلِمَ وَ بَرِءَ وَ مَنْ اَنْکَرَهُ بِلِسانِهِ فَقَدْ اُجِرَ وَ هُوَ اَفضَلُ مِن صاحِبِه وَ مَنْ اَنکَرَهُ بِالسَّیفِ لِتَکُونَ کَلِمِهُ اللهِ هِیَ العُلیا وَ کَلِمَهُ الظّالِمینَ هِیَ السُّفَّلی فَذلِکَ الَّذی اَصابَ سَبیلَ الهُدی وَ قامَ عَلی الطَّریقِ وَ نَوَّرَ فی

قَلبِهِ الیَقینُ.(1)

ص: 21

ص: 23

حدیث هشتم

فَبَدأ اللهُ بالامرِ بالمعروفِ و النهی عن المنکرِ فریضهً لِعِلمِه بِاَنَّها اذا اُدّیت و اُقیمت استقامتِ الفرائضُ کُلُّها هَیِّنُها و صَعْبُها و ذلک اَنَّ الامر بالمعروف و النهی عن المنکرِ دُعاءٌ الی الاِسلامِ مَعَ رَدِّ المَظالِمِ و مُخالَفَه الظّالِمِ و قِسْمَهُ الفَیءِ وَالغَنائِمِ وَ اَخْذِ الصّدقاتِ مِن مَواقِعِها وَ وَضْعِها فی حَقَّها.(1)

ص: 24

حدیث نهم

فَرَضَ اللهُ...الامر بالمعروفِ مصلحهً لِلعوامِ و النَّهْیَ عَنِ المُنکَرِ رَدعاً لِلسُّفَهاءِ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

خداوند...امر به معروف را برای مصلحت عموم مردم و نهی از منکر را برای بازداشتن بیخردها واجب کرد.

ص: 26

حدیث دهم

فَمَنْ اَمَرَ بِالمَعرُوفِ شَدَّ ظَهُورَ المُؤمِنینَ وَ مَنْ نَهیَ عَنِ المُنکَرِ اَرْغَمَ اُنُوفَ الکافِرِینَ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

هر کس امر به معروف کند، پشت مومنان را محکم کرده و هر کس نهی از منکر کند،بینی کافران را به خاک مالیده است.

ص: 27

حدیث یازدهم

تَبتَنی الاُخْوّهُ فِی اللهِ عَلَی التَّناصُحِ فِی اللهِ وَ التَباذُلِ فِی اللهِ وَ التَّعاوُنِ عَلَی طاعَهِ اللهِ وَ التَّناهِیِ عَنْ مَعاصِیِ اللهِ وَ التَّناصُرِ فِی اللهِ وَ اخلاصِ الَمَحَبَّهِ.(1)

ص: 28

حدیث دوازدهم

مَن کُنَّ فیهِ ثَلاثُ خصالٍ سَلُمَتْ لَه الدُّنیا وَ الآخَرهِ؛ مَنْ اَمَرَ بِالمَعروف ِو ائتَمَرَ بِهِ وَ نَهَی عَنِ المُنکَرِ وَ انتَهی عَنُه وَ حافظَ علی حدودِ اللهِ.(1)

امام علی4 فرمود:

هر کس که در او سه ویژگی باشد دنیا و آخرتش سالم می ماند؛ کسی که امر به معروف کند و خود پایبند به آن باشد. آن که نهی از منکر کند و خود نهی پذیر باشد و آن که بر اجرای حدود خدا مواظبت کند.

ص: 30

ص: 31

حدیث سیزدهم

اَنهی الیکُم عَلَی لِسانِهِ مَحابَّهُ مِنَ الاَّعمالِ وَ مَکارِهَهُ وَ نَواهِیَهُ وَ اَوَامِرَهُ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

خداوند به زبان پیامبرکارهایی مطلوب و نامطلوب و نواهی و اوامر خود را به شما رساند.

ص: 32

حدیث چهاردهم

کانَ ذِهابُهُ اَعظَمُ المُصیبَهُ عَلَی جَمیعِ اَهلِ الأَرضِ وَ البّرِ و الفاجِر ثُمَّ تَرَکَ فیکم کِتابَ اللهِ یَأمُرُکُم بِطاعَۀِ اللهِ وَ یَنهاکم عَن مَعصیَتِهِ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

از دست رفتن رسول خدا بزرگ ترین مصیبت برای اهل زمین و نیکوکار و بدکار بود سپس کتاب خدا را میان شما گذاشت که شما را به اطاعت خدا امر و از نافرمانی او نهی می کند.

ص: 33

حدیث پانزدهم

یا اَیُّهَا النّاس... فَاِنَّکُم تُقاتِلُونَ المُحِلَّینَ القاسِطِینَ الَّذینَ لایَقرَاُونَ القَرآنَ وَ لایَعْرِفُونَ حُکْمَ الکِتابَ وَ لایُدینُونَ دینَ الحَقِّ مَعَ اَمیرِالمُوُمِنینَ وَ ابنُ عَمِّ رَسُولِ اللهِ(ص) الآمرُ بِالمَعرُوفِ وَ النّاهِیِ عَنِ المُنکَرِ.(1)

ص: 34

حدیث شانزدهم

اِنَّما هَلَکَ مَن کانَ قَبلِکُم حَیثُ ما عَمِلوا مِنَ المَعاصِیِ وَ َلم یَنْهَهُمْ الرَّبانیّونَ وَ الأَحبارِ عَن ذلِکَ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

از امت های قبل از شما که هلاک شدند، به علت ارتکاب آنان به گناه بود؛ که شخصیت های دینی و آگاهان ایشان آن ها را نهی نکردند.

ص: 36

حدیث هفدهم

اِنَّ للذِکر لاهلاً أَخذُوهُ مِن الدُّنیا بَدَلا فَلَم تَشغُلهُم تِجارَهٌ و لابَیعٌ عنه. یَقطَعون به اَیّامَ الحیاهِ و یَهتِفونَ بالزَّواجِر عَن مَحارِم الله فی أَسماعِ الغافلین و یَامُرُون بالقسط و یَأتَمِرونَ به و یَنهُونَ عن المنکَر ویَتَّناهونَ عنه.(1)

ص: 37

حدیث هجدهم

عن علی(علیه السّلام) قال، قال رسول الله(صلّی الله علیه و آله ):

اَیّما رَجُلٍ رَأی فی مَنزٍلِهِ شَیئاً مِن فُجُورٍ فَلَمْ یُغیِّر، بَعَثَ اللهُ تَعالی بِطَیرٍ اَبَیضَ فَیُظِلُّ بِبابِهِ اَربَعینَ صَبَاحاً فَیَقُولُ لَهُ کُلَّما دَخَلَ وَ خَرَجَ غَیِّرْ، غَیِّرْ فاِنْ غَیَّرَ وَاِلا مَسَحَ بِجِناحِیهِ عَلَی عَینَیْهِ اِنْ رَاُی حَسَناً لَم یَراهُ حَسناً وَ اِنْ رَأَی قَبِیحاً لَم یُنکِرْهُ.(1)

ص: 39

حدیث نوزدهم

اَخُوکَ فِی اللهِ مَن هَداکَ اِلی رِشادٍ و نَهاکَ عَن فَسادٍ و اعانَکَ اِلی اِصلاحِ مَعادٍ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

برادر دینی تو کسی است که تو را به راه رشد هدایت

کند و از راه فساد بازدارد و در مسیر اصلاح آخرت یاری رساند.

ص: 41

حدیث بیستم

اَلعَقْلُ مُنَزِّهٌ عَنِ المُنکَرِ آمِرٌ بالمَعرُوفِ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

عقل از منکر مصونیت بخش و به معروف امر کننده است.

ص: 42

ص: 43

حدیث بیست و یکم

لابُدَّ للاُمَهِ مِن اِمامٍ یِقومُ بامرهم فَیأمُرُهُم و یَنهاهُم وَ یُقیمُ فیهِم الحدودَ...اِذ کانَ الاَمرُ و النَهیُ اَحدَ اَسبابِ بَقاءِ الخَلقِ وَ اِلاّ سَقَطتِ الَّرغبُهُ و الَّرهبۀُ ولم یَرتَدِع و لَفَسَدَ التدبیرُ و کان ذلک سبباًلهلاک العِباد.(1)

ص: 44

حدیث بیست و دوم

اِعلَمُوا انَّ الاَمرَ بِالمَعروفِ وَ النَّهَی عَنِ المُنکَرِ لم یُقرِّبا اَجلاً وَ لم یَقطعا رِزقاً. اِنَّ الأَمرَ یَنزِلُ مِن السَّماء الی الأَرضِ کَقِطَرِ المَطَرِ اِلی کِلِّ نَفسِ بِما قَدَّرَ اللهُ لَها مِن زیادَهٍ اَونُقصانٍ.(1)

ص: 46

حدیث بیست و سوم

(وَاصْبِر عَلی ما اَصابَکَ) مِنْ المَشَقَّهِ وَ الأَذیِ فِی الأَمرِ بِالمَعْرُوفِ وَ النَّهیِ عَنِ المُنکَر.(1)

امام علی(علیه السّلام) در تفسیر آیه «و اصبر علی ما اصابک...» فرمود: منظور از « صبر کن بر آنچه به تو می ­رسد» مشقت و اذیت در امر به معروف و نهی از منکر است.

ص: 48

حدیث بیست و چهارم

وَأمُرْ بِالمَعروفِ تَکُنْ مِنْ اَهِلِهِ وَ اَنکِرِ المُنکَرَ بِیدِکَ وَ ِلِسانِکَ وَ بایِن مَن فَعَلَهُ بِجُهدِکَ وَ جاهِد فِی اللهِ حَقَّ جِهادِهِ وَلا تَأخُذْکَ فِی اللهِ لَومَهُ لائِمٍ...(1)

ص: 49

حدیث بیست و پنجم

یَقبَحُ عَلی الرَّجُلِ اَنْ یُنکرَ عَلی النّاسِ مُنکراتٍ و یَنهاهُم عَنْ رَذائلٍ وَ سیِّئاتٍ وَ اِذا خَلَی بِنَفْسِهِ اِرتَکَبَها وَ لایَستَنکِفُ مِنْ فِعلِها.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

برای شخص زشت است که منکرها را برای مردم بد

بداند و آنان را از صفات بد و گناهان نهی کند، امّا هر وقت تنها شد خود مرتکب آنها شود و از انجام دادنشان باز نایستد.

ص: 51

حدیث بیست و ششم

قالوا یا وَصیَّ رَسولِ اللهِ لا نَأمُرُ بِالمَعروفِ حَتّی نَعمَلُ بِهِ کُلَّهُ وَ لا نَنهی عَنِ المُنکَرِ حَتّی نَنتهی عَنه کُلَّهُ!

فَقالَ: لا بَل مُرُوا بِالمَعروفِ وَ اِنْ لَم تَعمَلَوا بِهِ کُلَّه وَ انهُوا عَنِ المُنکَرِ وَ اِنْ لَم تَنتَهُوا عَنهُ کُلَّهُ.(1)

ص: 52

حدیث بیست و هفتم

اِنَّ نَبِیَّ اللهِ زَکریّا قَد نُشِرَ بِالمِنشارِ وَ یَحیی ذُبِحَ وَ قَتَلَهُ قَومُهُ وَ هُو یَدعُوهُم اِلَی اللهِ عَزَّ وَ جَلِّ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

پیامبر خداوند، زکرّیا را با ارّه قطعه قطعه کردندو یحیی را قومش کشتند، با اینکه او آنها را به خدا دعوت می کرد.

ص: 55

حدیث بیست و هشتم

اِفعَلِ المَعروفَ ما اَمکَنَ وَ ازْجُرِ المُسِئَ بِفعلِ الحَسَنِ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

تا می توانی نیکوکاری کن و با انجام کار خوب، زشتی را متروک ساز.

ص: 56

حدیث بیست و نهم

اِنَّما هَلَکَ بَنُواِسرائیلِ لِأَنّهم کانُوا یُقیمُونَ الحدودَ عَلی الوَضیعِ دُونَ الشّریفِ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

بنی اسرائیل برای این هلاک شدند که حدود را تنها بر

فرودستان جاری می کردند؛ نه (طبقات) بالادستی .

ص: 57

ص: 59

حدیث سی ام

وَ اِیّاکُم وَ التَّدابُرَ وَ التَّقاطُعَ لاتَترکوا الأَمرِ بِالمَعروفِ وَ النَّهیِ عَنِ المُنکَرِ فَیوَلّی علیکم شِرارُکُم ثم تدعون فَلایُستَجابُ لَکُم .(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

از پشت به یکدیگر کردن و بریدن از هم دوری کنید، و

امر به معروف و نهی از منکر را ترک ننمایید زیرا بدان بر شما مسلّط خواهند شد و دعای شما مستجاب نخواهد شد.

ص: 60

حدیث سی و یکم

اَیُها اَلنّاس اِنَ اللهَ عَزَّ وَ جَلََّ لا یُعَذِبُ العامَهَ بِذَنبِ الخاصَّۀِ اِذا عَمِلتِ الخاصَّهُ بِالمُنکَرِ سِرّاً مِن غَیرِ اَن تَعلَمَ اَلعامَهُ فَاِذا عَمِلَتِ الخاصّهُ بِالمُنکَرِ جَهاراً فَلَمْ یُغَیِّر لذالِک العامَّهُ اِستُوجِبَ الفَریقانُ العُقوبَهَ مِنَ اللهِ عزَّ و جلَّ.(1)

ص: 61

حدیث سی و دوم

اِنَّ المَعصِیهَ اِذا عَمِلِ بِها العَبدُ سِرّاً لَمْ تَضُرُّ ِالاّ عامِلَها وَ اِذا عَمِلَ بِها عُلانِیَهً وَ لَم یُغَیِّرْ عَلیهِ أَضَرَّتِ العامَّهَ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

وقتی بنده در خفا گناه کند، تنها خودش ضرر می بیند، امّا اگر آشکارا گناه کند و مردم بر او خشم نگیرند، همه ضرر خواهند کرد.

ص: 63

حدیث سی و سوم

اَلذُّنوبَ الَتّی تُنزِلُ البَلاءَ تَرکُ اِغاثَهُ المَلهُوفِ وِ تَرکُ مُعاوَنَهِ المَظلُومِ وَ تَضییعُ الأمرِ بِالمَعروفِ وَ النَّهیِ عَنِ المُنکَرِ.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

گناهانی که بلا را نازل می کنند، نرسیدن به فریاددردمند و یاری نکردن مظلوم و ضایع کردن امر به معروف و نهی از منکر می باشند.

ص: 64

حدیث سی و چهارم

اِنَّما هَلَکَ مَن کانَ قَبلَکُم أَنَّهُم لَمّا تمَادُوا فی المعاصی وَ لَم یَنهَهُم الرَّبانیّون وَ الأَحبار عَن ذلک نَزَلت بِهِم العقوبات. فَأَمُرُوا بِالمَعروفِ وَ اَنهُوا عَنِ المُنکَرِ.(1)

ص: 65

حدیث سی و پنجم

کُنْ لِلّه یا بُنَیّ عامِلاً وَ عَنِ الخِنا زَجُوراً وَ بِالمَعْرُوفِ آمِراً وَ عَنِ المُنکَرِ ناهِیاً و واخِ اَلاِخوانَ فی الله وَاَحِبّ الصّالِحَ وّ دَارِالفاسِقَ عَن دینِک وَ اَبغَضْهُ بِقَلْبِکَ وَ زائِلهُ بِاَعمالِکَ لِئَلا تَکُونَ مِثلَهُ.(1)

ص: 67

حدیث سی و ششم

ظَهَرَ الفَسادُ فَلا مُنِکرٌ مُغَیِّرٌ وَ لا زاجِرٌ مُزدَجِرٌ اَفَبِهذا تُریدونَ اَن تُجَاوِرُوا اللهَ فی دارِ قُدسِهِ و تَکونُوا اَعَزَّ أَولیائِهِ عِندهُ؛ هیهات! لا یُخدَعُ اللهُ عن جَنَّتِهِ و لاتُنال مَرضاتُهُ الاّبطاعَتِهِ

لَعَن الله الآمرینَ بالمعروفِ التارکینَ لَه و الناهینَ عن المنکَرِ العامِلینَ بِهِ.(1)

ص: 69

حدیث سی و هفتم

یَاتِی عَلَی النّاسِ زَمانُ وُجُوهُهُم وُجُوهُ الآدِمِییّنِ و قلوبُهُم قُلوبُ الشَّیاطینَ کَأمثالِ الذّئابِ الضَواریِ سَفاکونَ لِلدِّماِء لا یَتَناهونَ عَنِ مُنکَرٍ فَعلوه.(1)

امام علی(علیه السّلام) فرمود:

زمانی می ­رسد که سیمای مردم، صورت انسانی است و دلهایشان دل های شیطانی. همانند گرگ های خطرناک و خونریزند. از منکری که انجام می دهند، یکدیگر را نهی نمی کنند.

ص: 71

حدیث سی و هشتم

قال علی(علیه السّلام): قال رسول الله(صلّی الله علیه و آله ):

اِذا لَم یَامُروا بِمعروفٍ وَ لَم یَنُهَوا عَنِ المُنکَرِ وَ لَم یَتَّبِعُوا الأَخیارَ مِنْ اَهلِ بَیتی سَلَّطَ اللهُ عَلَیهِم شِرارَهُم فَیدعُوا خِیارُهُم فَلا یُستَجابُ لَهُمْ.(1)

ص: 72

حدیث سی و نهم

فَمِنْهُم المُنکِرُ لِلمُنکَرِ بِیَدِهِ وَ لِسانِهِ وَ قَلبِهِ فَذلِکَ المُستَکمِلُ لِخصالِ الخَیرِ وَ مِنهُم المُنکِرُ بِلِسانِهِ وَ قَلْبِهِ وَ التّارِکُ بِیَدِهِ فَذلک مُتَمَسِّکٌ بِخَصلَتَینِ مِن خِصالِ الخَیرِ وَ مُضَیِّعٌ خَصلَهً وَ مِنهُم المُنکِرُ بِقَلبِهِ وَ التّارِکُ بِیَدِهِ وَ لِسانِهِ فَذلِکَ الّذی ضَیَّعَ

اَشرَفَ الخَصلَتَینِ مِنَ الثّلاثِ وَ تَمَسَّکَ بِواحِدَهٍ وَ مِنهُمْ تارِکٌ لِاِنکارِ المُنکَرِ بِلسانِه وَ قَلبِهِ وَ یَدِه فَذِلِکَ مَیِّتُ الأَحیاءِ.(1)

ص: 74

حدیث چهلم

اَوَّلَ ما تُغْلَبُونَ عَلَیهِ مِنَ الجِهادِ، الجِهادُ بِاَیدیکُم ثُمَّ بِاَلسِنَتِکُم ثُمَّ بِقُلُوبِکُم فَمَنْ لَم یَعرِفْ بِقَلْبِهِ مَعروفاً وَلَمْ یُنکِر مُنکَراً قُلِبَ فَجُعِلَ اَعلاهُ اَسفَلُه وَ اَسفَلُهُ اَعلاهُ.(1)

ص: 76