چهل حدیث دعا و استجابت
اُدْعونى اَسْتَجِبْ لَکُمْ؛
۱ امام على علیه السلام: اَعْلَمُ النّاسِ بِاللّهِ اَکْثَرُهُمْ لَهُ مَسْاَلَةً ؛خداشناس ترین مردم، پر درخواست ترین آنان از خداست .
۲ پیامبر صلى الله علیه و آله: یَدْخُلُ الْجَنَّةَ رَجُلانِ کانا یَعْمَلانِ عَمَلاً واحِدا، فَیَرى اَحَدُهُما صاحِبَهُ فَوْقَهُ، فَیَقولُ: یا رَبِّ، بِما اَعْطَیْتَهُ وَ کانَ عَمَلُنا واحِدا؟ فَیَقولُ اللّهُ تَبارَکَ وَ تَعالى: سَاَلَنى وَ لَمْ تَسْاَلْنى؛دو نفر که هر دو یکسان عمل کرده اند، وارد بهشت مى شوند، امّا یکى از آن دو، دیگرى را برتر از خود مى بیند. مى گوید: پروردگارا! چرا او را برترى دادى، در حالى که عمل هر دوى ما یکسان بوده است؟ خداوند ـ تبارک و تعالى ـ مى فرماید: او از من درخواست مى کرد و تو درخواست نمى کردى.
۳ امام سجاد علیه السلام: اَوْحَى اللّهُ تَبارَکَ وَ تَعالى اِلى داوُودَ علیه السلام: یا داوُودُ اذْکُرْنى فى اَیّامِ سَرّائِکَ کَى اَسْتَجیبَ فى اَیّامِ ضَرّائِکَ ؛خداوند تبارک و تعالى به داوود علیه السلام وحى فرمود: اى داوود! در روزهاى خوشى ات مرا یاد کن، تا در روزهاى رنج و ناخوشى ات، تو را پاسخ گویم.
۴ پیامبر صلى الله علیه و آله: مَنْ اَرادَ اَنْ تُسْتَجابَ دَعْوَتُهُ وَ اَنْ تُـکْشَفَ کُرْبَتُهُ، فَلْیُفَرِّجْ عَنْ مُعْسِرٍ ؛هر کس مى خواهد دعایش مستجاب و غمش از بین برود، باید گره از کار گرفتارى باز کند.
۵ پیامبر صلى الله علیه و آله: اِذا اَرادَ صاحِبُکُم اَن لایَسْاَلَ رَبَّهُ اِلاّ اَعْطاهُ، فَلْیَیاَس مِنَ النّاسِ کُلِّهِمْ، ولا یَکونَنَّ لَهُ رَجاءٌ عِنْدَ غَیْرِ اللّهِ فَاِذا عَلِمَ اللّهُ ذلِکَ مِنْ قَلْبِهِ لَمْ یَسْاَلْهُ شَیْئا اِلاّ اَعْطاهُ ؛هر گاه یکى از شما خواست که آنچه را از پروردگارش درخواست مى کند، به او بدهد، باید از همه مردم چشم امید برکَند و به غیر خدا هرگز امیدى نداشته باشد. پس هرگاه این از قلب او بر خدا عیان شد، هر چه را از وى بخواهد، به او مى دهد.
۶ امام على علیه السلام: قُلْتُ: اَللّهُمَّ لا تُحوِجنى اِلى اَحَدٍ مِنْ خَلْقِکَ، فَقْالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: یا عَلىُّ، لا تَقولَنَّ هکَذا، فَلَیسَ مِنْ اَحَدٍ اِلاّ وَ هُوَ مُحْتاجٌ اِلَى النّاسِ. فَقُلْتُ: یا رَسولَ اللّهِ، فَما اَقولُ؟ قالَ: قُلْ: اللّهُمَّ لا تُحوِجْنى اِلى شِرارِ خَلْقِکَ. قُلْتُ: یا رَسولَ اللّهِ وَ مَنْ شِرارُ خَلْقِهِ؟ قالَ: الَّذینَ اِذا اَعطَوا مَنّوا وَ اِذا مَنَعوا عابوا ؛من گفتم: بار خدایا! مرا محتاج احدى از خَلقت مگردان. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: اى على چنین نگو ؛ زیرا هیچ کس نیست، مگر آن‌که به مردم نیازمند است. گفتم: پس چه بگویم، اى پیامبر خدا؟ فرمودند بگو: بار خدایا! مرا نیازمند بَدانِ خلقت قرار مده. گفتم: اى پیامبر خدا، بَدان خلق خدا کیانند؟ فرمودند: کسانى که هر گاه چیزى بدَهند، منّت گذارند و هر گاه ندهند، بد گویند.
۷ پیامبر صلى الله علیه و آله: اُتىَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله وَ هُوَ قاعِدٌ فِى ظِلِّ الْحَطیمِ بِمَکَّةَ، فَقیلَ: یا رَسولَ اللّه ِاُتِىَ عَلى مالِ اَبى فُلانٍ بِسَیْفِ الْبَحرِ فَذَهَبَ. فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: ما تَلَفَ مالٌ فى بَرٍّ وَ لا بَحرٍ اِلاّ بِمَنْعِ الزَّکاةِ فَحَرِّزوا اَمْوالَکُم بِالزَّکاةِ، وَ داووا مَرْضاکُمْ بِالصَّدَقَةِ وَ ادْفَعوا عَنْکُمْ طَوارِقَ البَلاءِ بِالدُّعاءِ فَاِنَّ الدُّعاءَ یَنْفَعُ مِمّا نَزَلَ وَ مِمّا لَمْ یَنْزِلَ ما نَزَلَ یَکْشِفُهُ وَ ما لَمْ یَنْزِلْ یَحْبِسُهُ ؛پیامبر خدا صلى الله علیه و آله، در سایه حَطیم در مکّه نشسته بودند که شخصى آمد و گفت: اى پیامبر خدا! اموال فلانى در ساحل دریا، دچار حادثه شد و از بین رفت. پیامبر خدا صلى الله علیه و آله فرمودند: هیچ مالى در خشکى و دریا تلف نشد، مگر به سبب ندادن زکات. پس، اموال خود را با دادن زکات، حفظ نمایید و بیمارانتان را با صدقه دادن درمان و مصیبتهاى بلا را با دعا کردن از خود رفع کنید، که دعا براى آنچه نازل شده و نازل نشده، سودمند است: آنچه نازل شده، برطرف مى کند و از آنچه نازل نشده، جلوگیرى مى نماید.
۸ امام على علیه السلام: ما زالَتْ نِعْمَةٌ وَ لا نَضارَةُ عَیْشٍ اِلاّ بِذُنوبٍ اِجْتَرَحوا اِنَّ اللّهَ لَیْسَ بِظَلاّمٍ لِلْعَبیدِ، وَ لَوْ اَنَّهُمُ اسْتَقْبَلوا ذلِکَ بِالدُّعاءِ وَ الاِْنابَةِ لَمْ تَزُل وَ لَوْ اَنَّهُمْ اِذا نَزَلَتْ بِهِمُ النِّقَمُ وَ زالَت عَنْهُمُ النِّعَمُ فَزِعوا اِلَى اللّهِ عَزَّوجَلَّ بِصِدْقٍ مِن نیّاتِهِمْ وَ لَمْ یَهِنوا وَ لَمْ یُسْرِفوا، لاََصْلَحَ اللّهُ لَهُمْ کُلَّ فاسِدٍ وَ لَرَدَّ عَلَیْهِمْ کُلَّ صالِحٍ ؛هیچ نعمت و شادابى زندگى اى نابود نشد، مگر به سبب گناهانى که صاحبانش مرتکب شدند. خداوند هرگز به بندگان ستم نمى کند. اگر با دعا و ناله به استقبال بلا مى رفتند، آن نعمتها و خوشى ها نابود نمى شدند، اگر زمانى که عذاب برایشان فرود آمد و نعمتهایشان را گرفت، با نیّت پاک به خداوند عزّوجلّ پناه مى بردند و سستى و زیاده روى (و ستم بر خویشتن) نمى کردند، بىگمان خداوند، نابسامانى آنان را به سامان مى آورد و خوبىها را به ایشان باز مى گرداند.
۹ روى أنَّ موسى علیه السلام: اِستَسقى لِبَنى اِسرائیلَ حینَ اَصابَهُم قَحْطٌ فَاَوحَى اللّهُ تَعالى اِلَیهِ: اِنّى لا اَستَجیبُ لَکَ وَ لا لِمَنْ مَعَکَ وَ فیکُمْ نَمّامٌ قَدْ اَصَرَّ عَلَى النَّمیمَةِ ؛در روایت آمده که موسى علیه السلام براى بنى اسرائیل که گرفتار قحطى شده بودند، درخواست باران کرد، اما خداوند متعال به او وحى فرمود که: «با وجود شخص سخن چینى که در میان شما هست و به سخن چینى اش ادامه مى دهد، دعاى تو و دعاى همراهانت را اجابت نمى کنم».
۱۰ پیامبر صلى الله علیه و آله: اِذا اَرَدْتَ اَنْ تَدعُوَ اللّهَ فَقَدِّم صَلاةً اَو صَدَقَةً اَو خَیْرا اَوْ ذِکْرا ؛هر گاه خواستى دعا کنى، پیش از آن، نمازى بخوان یا صدقه اى بده یا کار خیرى بکن یا ذکرى بگو.
۱۱ امام کاظم علیه السلام: اِذا کانَ لَکَ یا سَماعَةُ اِلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ حاجَةٌ فَقُل: اَللّهُمَّ اِنّى اَسْاَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ عَلىٍّ فَاِنَّ لَهُما عِنْدَکَ شَاْنا مِنَ الشَّاْنِ وَ قَدْرا مِنَ القَدْرِ فَبِحَقِّ ذلِکَ الشَّاْنِ وَ بِحَقِّ ذلِکَ الْقَدْرِ اَنْ تُصَلِّىَ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ، وَ اَنْ تَفْعَلَ بى کَذا وَ کَذا. فَاِنَّهُ اِذا کانَ یَومُ الْقیامَةِ لَمْ یَبْقَ مَلَکٌ مُقَرَّبٌ وَ لا نَبىٌّ مُرْسَلٌ وَ لا مُؤْمِنٌ مُمْتَحَنٌ اِلاّ وَ هُوَ یَحْتاجُ اِلَیْهِما فى ذلِکَ الْیَوْمِ ؛اى سماعه! هر گاه به درگاه خداوند عزّوجلّ حاجتى داشتى، بگو: بار خدایا! به حقّ محمّد و على، از تو درخواست مى کنم، زیرا آن دو را نزد تو مقام و منزلتى بزرگ است .پس به حقّ آن مقام و آن منزلت، از تو درخواست مى کنم که بر محمّد و خاندان محمّد، درود فرستى و فلان و بهمان حاجتم را برآورى، زیرا در روز قیامت، هیچ فرشته مقرّب و پیامبرِ مُرسل و مؤمن مخلصى نباشد، مگر اینکه به آن دو نیازمند باشد.
۱۲ امام على علیه السلام: بُکاءُ الْعُیونِ وَ خَشْیَةُ الْقُلوبِ مِنْ رَحْمَةِ اللّهِ تَعالى ذِکْرُهُ، فَاِذا وَجَدْتُموها فَاغْتَنِمُوا الدُّعاءَ وَ لَو اَنَّ عَبْدا بَکى فى اُمَّةٍ لَرَحِمَ اللّهُ تَعالى تِلْکَ الاُْمَّةَ لِبُکاءِ ذلِکَ الْعَبْدِ ؛گریه چشمها و ترس دلها، از رحمت خداوند بلند نام است. بنابر این، هر گاه اینها را در خود یافتید، دعا کردن را غنیمت شمارید. اگر در میان یک امّت، یک بنده هم گریه کند، خداوند متعال به خاطر گریه آن بنده، بر آن امّت رحم مى کند .
۱۳ امام سجاد علیه السلام: وَ الذُّنوبُ الَّتى تَرُدُّ الدُّعاءَ: سوءُ النِّیَّةِ وَ خُبْثُ السَّریرَةِ وَالنِّفاقُ مَعَ الاِْخْوانِ وَ تَرکُ التَّصدیقِ بِالاِْجابَةِ وَ تَأخیرُ الصَّلَواتِ الْمَفروضاتِ حَتّى تَذْهَبَ اَوقاتُها وَ تَرْکُ التَّقَرُّبِ اِلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ بِالْبِرِّ وَالصَّدَقَةِ وَاسْتِعْمالُ الْبَذاءِ وَ الْفُحْشِ فِى الْقَولِ ؛گناهانى که دعا را رد مى کنند، عبارت اند از: بدى نیّت، بد ذاتى، دو رویى با برادران، باور نداشتن اجابت دعا، به تأخیر انداختن نمازهاى واجب تا هنگامى که وقتشان بگذرد، و تقرّب نجستن به خداوند عزّوجلّ با نیکى کردن و صدقه دادن، و بد زبانى و ناسزا گفتن.
۱۴ پیامبر صلى الله علیه و آله: دُعاءُ السِّرِّ یَزیدُ عَلَى الْجَهْرِ سَبْعینَ ضِعْفا وَ اَثْنَى اللّهُ سُبْحانَهُ عَلى زَکَریّا علیه السلام بِقَولِهِ: «اِذْ نادى رَبَّهُ نِدَاءً خَفیًّا» ؛دعاى پنهانى، هفتاد برابر دعاى آشکار، ارزش دارد. خداوند متعال زکریا علیه السلام را چنین ستایش کرده است: «آنگاه که پنهانى با پروردگارش سخن گفت».
۱۵ پیامبر صلى الله علیه و آله: اِنَّ اللّهَ لَیُمْسِکُ الْخَیْرَ الْکَثیرَ عَنْ عَبْدِهِ فَیَقولُ: لا اُعْطیهِ حَتّى یَسْاَلَنى ؛خداوند، بسیارى از خوبىها را به بنده اش نمى دهد و مى فرماید: «به او نمى دهم تا از من بخواهد».
۱۶ پیامبر صلى الله علیه و آله: اِذا دَعا اَحَدُکُم فَلْیَعُمَّ فَاِنَّهُ اَوجَبُ لِلدُّعاءِ ؛هر گاه یکى از شما دعا کرد، براى همه دعا کند ؛ زیرا این، دعا را به اجابت نزدیکتر مى کند.
۱۷ پیامبر صلى الله علیه و آله: یا فاطِمَةُ مَنْ تَهاوَنَ بِصَلاتِهِ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ ابْتَلاهُ اللّهُ بِخَمْسَ عَشْرَةَ خَصْلَةً: سِتٌّ مِنْها فى دارِ الدُّنْیا ... فَاَمَّا اللَّواتى تُصیبُهُ فى دارِ الدُّنْیا ... وَ لا یَرتَفِعُ دُعاؤُهُ اِلَى السَّماءِ وَ السّادِسَةُ لَیْسَ لَهُ حَظٌّ فى دُعاءِ الصّالِحینَ ؛اى فاطمه! هر کس، از مرد و زن نمازش را سبک بشمارد، خداوند او را به پانزده چیز مبتلا مى کند: شش تاى آنها در سراى دنیاست ... و آن شش چیزى که در سراى دنیا به او مى رسد، این است که: ... و پنجم دعایش به سوى آسمان نمى رود، و ششم، او سهمى از دعاى نیکان ندارد .
۱۸ پیامبر صلى الله علیه و آله: یا اَ یُّهَا النّاسُ! اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ یَقولُ: مُروا بِالْمَعروفِ وَ انْهَوا عَنِ المُنْکَرِ مِنْ قَبْلِ اَنْ تَدْعُوَنى فَلا اُجیبَکُمْ وَ تَسْاَلونى فَلا اُعْطیَکُمْ وَ تَسْتَنْصِرونى فَلا اَنْصُرَکُم ؛اى مردم! خداوند عزّوجلّ مى فرماید: امر به معروف و نهى از منکر کنید، پیش از آن‌که مرا بخوانید و پاسختان ندهم، یا از من بخواهید و عطایتان نکنم، یا از من یارى طلبید و یارىتان نرسانم.
۱۹ پیامبر صلى الله علیه و آله: اَقْرَبُ ما یَکونُ الْعَبْدُ مِنْ رَبِّهِ وَ هُوَ ساجِدٌ فَاَکْثِرُوا الدُّعاءَ ؛نزدیکترین حالتِ بنده به پروردگارش زمانى است که در سجده است. پس در اینحالت، بسیار دعا کنید.
۲۰ امام سجاد علیه السلام: اَللّهُمَّ اِنَّهُ یَحْجُبُنى عَنْ مَساَلَتِکَ خِلالٌ ثَلاثٌ وَ تَحدونى عَلَیْها خَلَّةٌ واحِدَةٌ یَحْجُبُنى اَمْرٌ اَمَرْتَ بِهِ فَاَبْطَاْتُ عَنْهُ وَ نَهىٌ نَهَیْتَنى عَنْهُ فَاَسْرَعْتُ اِلَیْهِ وَ نِعْمَةٌ اَنْعَمْتَ بِها عَلَىَّ فَقَصَّرتُ فى شُکْرِها وَ یَحدونى عَلى مَسْاَلَتِکَ تَفَضُّلُکَ عَلى مَنْ اَقْبَلَ بِوَجْهِهِ اِلَیْکَ، وَ وَفَدَ بِحُسْنِ ظَنِّهِ اِلَیْکَ، اِذْ جَمیعُ اِحْسانِکَ تَفَضُّلٌ و اِذْ کُلُّ نِعَمِکَ ابْتِداءٌ ؛بار خدایا! سه چیز باعث مى شود که من از تو درخواست نکنم و تنها یک چیز مرا بر آن مى دارد. آنچه مرا باز مى دارد، یکى آن است که تو مرا فرمان دادى و من در انجام آن سستى کردم، دیگر آن‌که مرا از کارى نهى فرمودى، امّا من به انجام دادن آن شتافتم، سوم آن‌که مرا نعمت ارزانى داشتى، ولى من در شکرگزارى آن، کوتاهى کردم. امّا آنچه مرا به درخواست کردن از تو مى کشانَد، تفضّل تو بر کسى است که به درگاهت روى کند و با خوشگمانى به سوى تو آید، که همه احسانهایت، تفضّل است و همه نعمتهایت، نخستین است.
۲۱ امام صادق علیه السلام: قَضاءُ الْحَوائِجِ اِلَى اللّهِ وَ اَسْبابُها ـ بَعْدَ اللّهِ ـ الْعِبادُ تَجْرى عَلى اَیْدیهِم فَما قَضَى اللّهُ مِنْ ذالِکَ فَاقبَلوا مِنَ اللّهِ بِالشُّکْرِ وَ ما زَوى عَنْـکُم مِنْها فَاقْبَلوهُ عَنِ اللّهِ بِالرِّضا وَ التَّسْلیمِ وَ الصَّبْرِ فَعَسى اَن یَـکونَ ذالِکَ خَیْرا لَکُمْ فَاِنَّ اللّهَ اَعْلَمُ بِما یُصْلِحُـکُم وَ اَنْتُمْ لا تَعْلَمونَ ؛برآورده شدن حاجتها در اختیار خداست و اسباب آن، بعد از خداوند، بندگان هستند که به دست آنها اجرا مى شود. پس هر حاجتى را که خداوند برآوَرْد، سپاس گزارانه از خداوند بپذیرید و آنچه برآورده نساخت، آن را نیز با رضایت و تسلیم و صبر، از او بپذیرید، زیرا بسا این براى شما بهتر است، چرا که خداوند، به صلاحِ کار شما داناتر است و شما نمى دانید.
۲۲ امام صادق علیه السلام:اِنَّ قَوما فیما مَضى قالوا لِنَبىٍّ لَهُم: اُدْعُ لَنا رَبَّکَ یَرْفَع عَنَّا الْمَوتَ فَدَعا لَهُم فَرَفَعَ اللّهُ عَنْهُمُ المَوتَ فَکَثُروا حَتّى ضاقَت عَلَیهِمُ المْنازِلُ وَ کَثُرَ النَّسلُ وَ یُصْبِحُ الرَّجُلُ یُطْعِمُ اَباهُ وَ جَدَّهُ وَ اُمَّهُ وَ جَدَّ جَدِّهِ وَ یُوَضّیهِم وَ یَتَعاهَدُهُم فَشَغَلوا عَنْ طَـلَبِ الْمَعاشِ. فَقالوا: سَل لَنا رَبَّکَ اَن یَرُدَّنا اِلى حالِنَا الَّتى کُنّا عَلَیها فَسَاَلَ نَبیُّهُم رَبَّهُ فَرَدَّهُم اِلى حالِهِم ؛یکى از اقوام گذشته به پیامبرشان گفتند: دعا کن پروردگارت مرگ را از ما بردارد. او دعا کرد و خداوند، مرگ را از آنها برداشت. جمعیت آنان زیاد شد، چندان که منزلهایشان دیگر گنجایش آنها را نداشت و جمعیت چنان زیاد شد که هر مردى ناچار بود خرج پدر و جدّ و مادر و جدّ جدّش را بدهد و به نظافت و امور دیگر آنها رسیدگى کند و بدین ترتیب از طلب معاش باز ماندند .بار دیگر آمدند و درخواست کردند که: دعا کن پروردگارت ما را به همان حال که بودیم باز گرداند. پیامبرشان به درگاه پروردگارشان دعا کرد و آنها را به حال اوّلشان باز گرداند.
۲۳ پیامبر صلى الله علیه و آله: اِنَّ اللّهَ یَقولُ: ... وَ لَو اَنَّ قُلوبَ عِبادِى اجْتَمَعَت عَلى قَلْبِ اَسْعَدِ عَبْدٍ لى مازادَ ذالِکَ فى سُلطانى جَناحَ بَعوضَةٍ وَ لَوْ اَنّى اَعْطَیْتُ کُلَّ عَبْدٍ ما سَاَلَنى ما کانَ ذالِکَ اِلاّ مِثْلَ اِبْرَةٍ جاءَها عَبْدٌ مِنْ عِبادى فَغَمَسَها فِى البَحرِ وَ ذلِکَ اَنَّ عَطائى کَلامٌ وَ عِدَتى کَلامٌ وَ اِنَّما اَقولُ لِشَّىْءٍ: کُنْ فَیَکونُ ؛خداوند مى فرماید: « ... اگر دلهاى بندگانم، همه یکجا در دلِ خوشبخت ترین بنده ام جمع شوند این، به مقدارِ بالِ پشه اى بر سلطنت من نمى افزاید و اگر به هر بنده اى آنچه بخواهد، عطا کنم، این نباشد، مگر همانندِ سوزنى که بنده اى از بندگانم بردارد و در دریایى فرو بَرَد ؛ زیرا عطاى من به گفتارى است و وعده ام نیز به گفتارى. به هر چیز مى گویم: هست شو، پس هست مى شود.
۲۴ امام على علیه السلام: اِنَّ اللّهَ تَبارَکَ وَ تَعالى اَخْفى اَرْبَعَةً فى اَرْبَعَةٍ: اَخْفى رِضاهُ فى طاعَتِهِ فَلا تَسْتَصْغِرَنَّ شَیئا مِن طاعَتِهِ، فَرُبَّما وافَقَ رِضاهُ وَ اَنْتَ لا تَعْلَمُ وَ اَخْفى سَخَطَهُ فى مَعصیَتِهِ فَلا تَستَصْغِرَنَّ شَیئا مِن مَعصیَتِهِ فَرُبَّما وافَقَ سَخَطَهُ مَعصیَتُهُ و اَنتَ لا تَعلَمُ و اَخفى اِجابَتَهُ فى دَعوَتِهِ فَلا تَستَصغِرَنَّ شَیئا مِن دُعائِهِ فَرُبَّما و افَقَ اِجابَتَهُ و اَنتَ لا تَعلَمُ، و اَخفى وَلیَّهُ فى عِبادِهِ فَلا تَستَصغِرَنَّ عَبدا مِن عَبیدِ اللّهِ فَرُبَّما یَکونُ وَلیَّهُ وَ اَنتَ لا تَعلَمُ ؛خداوند تبارک و تعالى چهار چیز را در دلِ چهار چیز مخفى نموده است: خشنودى اش را در طاعتش مخفى نموده، پس مبادا که چیزى از طاعت او را کوچک بشمارید، زیرا ممکن است خشنودى او در همان باشد و تو نمىدانى. ناخشنودى اش رادر معصیتش مخفى کرده. پس مبادا که چیزى از معصیت او را کوچک بشمارید، زیرا ممکن است ناخشنودى او در همان باشد و تو نمىدانى .اجابتش را در دعاى از خود مخفى ساخته. پس چه بسا که اجابت او در همان باشد وتو نمىدانى و ولىّ اش را در میان بندگانش مخفى نموده است. پس مبادا هیچ بنده اى از بندگان خدا را کوچک بشمارید ؛ زیرا اى بسا، همو ولىّ او باشد و تو نمىدانى.
۲۵ پیامبر صلى الله علیه و آله: لا یَتَمَنَّیَنَّ اَحَدُکُمُ المَوْتَ اِمّا مُحْسِنا فَلَعَلَّهُ اَنْ یَزْدادَ خَیرا وَ اِمّا مُسیئافَلَعَلَّهُ اَنْ یَسْتَعْتِبَ؛هیچ یک از شما نباید آرزوى مرگ کند ؛ زیرا اگر نیکوکار است، شاید که با ماندن،بیشتر نیکى کند و اگر بدکار است، شاید که با ماندن، از بدى دست بشوید.
۲۶ امام باقر علیه السلام: اِنَّ اللّهَ تَعالى لَیُنادى کُلَّ لَیْلَةِ جُمُعَةٍ مِنْ فَوْقِ عَرْشِهِ مِنْ اَوَّلِ اللَّیلِ اِلىآخِرِهِ: اَلا عَبْدٌ مُؤمِنٌ یَدْعونى لاِخِرَتِهِ وَ دُنْیاهُ قَبْلَ طُلوعِ الْفَجْرِ لاُِجیبَهُ ؟ اَلا عَبْدٌ مُؤمِنٌیَتوبُ اِلَىَّ مِنْ ذُنوبِهِ قَبْلَ طُلوعِ الفَجرِ فَاَتوبَ عَلَیْهِ؟ اَلا عَبدٌ مُؤمِنٌ قَد قَـتَّرتُ عَلَیهِ رِزقَهُ فَیَساَ لَنِى الزِّیادَةَ فى رِزقِهِ قَبلَ طُلوعِ الفَجرِ فَاَزیدَهُ وَ اُوَسِّعَ عَلَیهِ؟ اَلا عَبدٌ مُؤمِنٌ سَقیمٌ یَساَلُنى اَن اَشفیَهُ قَبلَ طُلوعِ الفَجرِ فاُعافیَهُ؟ اَلا عَبدٌ مُؤمِنٌ مَحبوسٌ مَغمومٌ یَساَلُنى اَن اُطلِقَهُ مِن حَبسِهِ وَ اُخَلِّىَ سَربَهُ؟ اَلا عَبْدٌ مُؤمِنٌ مَظلومٌ یَساَلُنى اَن آخُذَ لَهُ بِظُلامَتِهِ قَبلَ طُلوعِ الفَجرِ فَاَنْتَصِرَ لَهُ وَ آخُذَ لَهُ بِظُلامَتِهِ؟ قالَ علیه السلام: فَلا یَزالُ یُنادى بِهذا حَتّى یَطلُعَ الفَجرُ ؛خداوند متعال، هر شبِ جمعه، از آغاز شب تا پایان آن، از فراز عرش خویش ندا مى دهد: «آیا بنده مؤمنى نیست که تا پیش از سپیده دَم، مرا براى آخرت و دنیایش بخواند و من، پاسخش دهم؟ آیا بنده مؤمنى نیست که تا پیش از سپیده دَم از گناهانش به درگاه من، توبه کند و من هم به سوى او باز گردم و توبه اش را بپذیرم آیا بنده مؤمنى نیست که من روزى اش را بر او تنگ کرده باشم و او تا پیش از سپیده دَم، افزایش در روزى اش را از من بخواهد و من بر روزى او بیفزایم و به آن گشایش دهم؟ آیا بنده مؤمنِ زندانى و غمزده اى نیست که از من بخواهد از زندان آزاد و رهایش کنم؟ آیا بنده مؤمنِ ستم دیده اى نیست که تا پیش از سپیده دَم از من بخواهد که دادش را بستانم و من انتقام او را بگیرم و داد وى بستانم؟» و تا سپیده دَم، به این ندا ادامه مىدهد.
۲۷ پیامبر صلى الله علیه و آله: اِنَّ یَومَ الجُمُعَةِ سَیِّدُ الاَیّامِ یُضاعِفُ اللّهُ فیهِ الحَسَناتِ وَ یَمحو فیهِ السَّیِّئاتِ وَ یَرفَعُ فیهِ الدَّرَجاتِ وَ یَستَجیبُ فیهِ الدَّعَواتِ وَ یَکشِفُ فیهِ الکُرُباتِ وَ یَقضى فیهِ الحَوائِجَ العِظامَ وَ هُوَ یَومُ المَزیدِ، للّهِِ فیهِ عُتَقاءُ و طُـلَقاءُ مِنَ النّارِ ما دَعا بِهِ اَحَدٌ مِنَ النّاسِ وَ قَد عَرَفَ حَقَّهُ وَ حُرمَتَهُ اِلاّ کانَ حَقّـا عَلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ اَنْ یَجْعَلَهُ مِن عُتَقائِهِ وَ طُلَقائِهِ مِنَ النّارِ ؛روز جمعه، سرور روزهاست. در این روز خداوند، خوبىها را چند برابر مى کند و بدىها و گناهان را پاک مى کند و درجات را افزایش مى دهد و دعاها را مستجاب مى نماید و رنج و اندوهها را برطرف مى سازد و حاجتهاى بزرگ را برآورده مى کند،روز افزونى و فراوانى است. در این روز، خداوند بسیارى را از آتش مى رهانَد و آزاد مى کند. اَحَدى از مردم در این روز دعا نکند، به شرط آن‌که حق و حرمتآن را بشناسد، مگر آن‌که بر عهده خداوند عزّوجلّ است که او را از رها و آزادشدگان از آتش، قرار دهد.
۲۸ امام باقر علیه السلام: اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ یُحِبُّ مِن عِبادِهِ المُؤمِنینَ کُلَّ عَبدٍ دَعّاءٍ فَعَلَیکُم بِالدُّعاءِ فِى السَّحَرِ اِلى طُلوعِ الشَّمسِ فَاِنَّها ساعَةٌ تُفْتَحُ فیها اَبوابُ السَّماءِ وَ تُقسَمُ فیهَا الاَرزاقُ وَ تُقضى فیهَا الحَوائِجُ العِظامُ ؛خداوند عزّوجلّ از میان بندگان مؤمنش، بنده اى را که بسیار دعا کند، دوست مى دارد. پس، همواره در سحرگاهان تا طلوع خورشید دعا کنید ؛ زیرا این وقتى است که در آن، درهاى آسمان باز مى شود، و روزى ها تقسیم مى گردد و حاجتهاى بزرگ برآورده مى شود.
۲۹ امام صادق علیه السلام: اِنَّ اللّهَ عَزَّوَجَلَّ فَرَضَ عَلَیکُمُ الصَّلَواتِ الخَمْسَ فى اَفضَلِ السّاعاتِ فَعَلَیکُم بِالدُّعاءِ فى اَدبارِ الصَّلَواتِ ؛خداوند عزّوجلّ نمازهاى پنجگانه را در بهترین اوقات، بر شما واجب نموده است .پس بعد از نمازها، دعا کنید.
۳۰ امام صادق علیه السلام: اِنَّ الرَّجُلَ لَیَخرُجُ اِلى قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام فَلَهُ اِذا خَرَجَ مِن اَهلِهِ بِاَوَّلِ خُطوَةٍ مَغفِرَةٌ لِذُنوبِهِ ثُمَّ لَم یَزَل یُقَدَّسُ بِکُلِّ خُطوَةٍ حَتّى یَاْتیَهُ فَاِذا اَتاهُ ناجاهُ اللّهُ، فَقالَ: عَبدى سَلنى اُعطِکَ ادعُنى اُجِبکَ اُطلُب مِنّى اُعطِکَ سَلنى حاجَتَکَ اَقضِها لَکَ. قالَ اَبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام: و حَقٌّ عَلَى اللّهِ اَن یُعطىَ ما بَذَلَ ؛هر کس براى زیارت قبر حسین علیه السلام خارج شود، هنگامى که از خانه اش بیرون شد، براى هر قدمى یک گناهش آمرزیده مى شود و پیوسته با هر قدمى که برمى دارد، پاکتر مى شود تا به آن جا برسد و چون به آرامگاه رسید، خداوند، به صورت درگوشى به او مى گوید: بنده من! از من بخواه تا عطایت کنم، مرا بخوان تا اجابتت نمایم، از من بطلب تا به تو بدهم، حاجتت را از من بخواه تا برآوَرم. و امام صادق علیه السلام فرمود: بر خداست که آنچه را وعده داده است، عطا کند.
۳۱ اَنَس رحمه الله: اِنَّ رَسولَ اللّهِ صلى الله علیه و آله عادَ رَجُلاً مِنَ المُسلِمینَ قَد خَفَتَ فَصارَ مِثلَ الفَرخِ، فَقالَ لَهُ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: هَل کُنتَ تَدعو بِشَىءٍ اَو تَساَلُهُ اِیّاهُ ؟ قالَ: نَعَم، کُنتُ اَقولُ: اللّهُمَّ ماکُنتَ مُعاقِبى بِهِ فِى الآخِرَةِ، فَعَجِّلهُ لى فِى الدُّنیا. فَقالَ رَسولُ اللّهِ صلى الله علیه و آله: سُبحانَ اللّهِ لاتُطیقُهُ، ـ اَو لا تَستَطیعُهُ ـ! اَفَلا قُلتَ: اَللّهُمَّ آتِنا فِى الدُّنیا حَسَنَةً وَ فِى الآخِرَةِ حَسَنَةً وَ قِنا عَذابَ النّارِ ؟ قالَ: فَدَعَا اللّهَ لَهُ فَشَفاهُ ؛رسول خدا صلى الله علیه و آله، به عیادت مردى از مسلمانان رفتند که مانند جوجه ضعیف شده بود. به او فرمودند: آیا قبلاً دعایى مى کرده اى یا از خدا چیزى مى خواسته اى؟. عرض کرد: آرى. مى گفتم: بار خدایا! هر کیفرى که در آخرت مى خواهى به من برسانى، در همین دنیا برسان. پیامبر خدا فرمودند: سبحان اللّه! تو طاقت آن را ندارى. چرا نگفتى: بار خدایا! در دنیا و آخرت، به مانیکى عطا فرما و از عذاب آتش، نگاهمان بدار؟. آن مرد، این دعا را خواند و خداوند، شفایش بخشید.
۳۲ امام صادق علیه السلام: و سَمِعَ اَمیرُ المُؤمِنینَ علیه السلام رَجُلاً یَقولُ: اللّهُمَّ اِنّى اَعوذُ بِکَ مِنَ الفِتنَةِ .قالَ علیه السلام: اَراکَ تَتَعَوَّذُ مِن مالِکَ وَ وُ لدِکَ! یَقولُ اللّهُ تَعالى: «اِنَّما اَمْوَالُکُمْ وَ اَوْلادُکُمْ فِتْنَةٌ»وَلکِن قُل: اَللّهُمَّ اِنّى اَعوذُ بِکَ مِن مُضِلاّتِ الفِتَنِ ؛امیر مؤمنان علیه السلام، شنید که مردى مىگوید: بار خدایا! از فتنه به تو پناه مىبرم. به او فرمودند: مىبینم که از مال و فرزندت به خدا پناه مىبرى. خداوند متعال مىفرماید: «جز این نیست که دارایىها و فرزندانتان فتنه اند» بلکه بگو: بار خدایا! از فتنه هاى گمراه کننده، به تو پناه مىبرم.
۳۳ امام صادق علیه السلام: اِنَّ العَبدَ لَیَدْعو فَیَقولُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لِلْمَلَکَیْنِ: قَدِ اسْتَجَبْتُ لَهُ وَ لکِنِ احْبَسوهُ بِحاجَتِهِ، فَاِنّى اُحِبُّ اَنْ اَسْمَعَ صَوْتَهُ وَ إِنَّ الْعَبْدَ لَیَدْعو فَیَقولُ اللّهُ تَبارَکَ وَ تَعالى: عَجِّلوا لَهُ حاجَتَهُ فَاِنّى اُبْغِضُ صَوْتَهُ؛براستى که انسان دعا مىکند و خداوند عزّوجّل به دو فرشته مىفرماید: من دعاى او را مستجاب کردم، اما حاجتش را نگهدارید، زیرا دوست دارم صداى او را بشنوم ودیگرى دعا مىکند و خداوند تبارک و تعالى مىفرماید: زود خواسته اش را برآورید، که من خوش ندارم صداى او را بشنوم.
۳۴ امام على علیه السلام: سَمِعَ رَجُلاً یَدعو لِصاحِبِهِ، فَقالَ: لا اَراکَ اللّهُ مَکروها! فَقالَ: اِنَّما دَعَوتَ لَهُ بِالمَوتِ، لاَِنَّ مَن عاشَ فِى الدُّنیا لابُدَّ اَن یَرَى المَکروهَ ؛شنیدند که شخصى براى دوستش، چنین دعا مى کند الهى غم نبینى و گرفتار نشوى! امام علیه السلام فرمودند: تو در واقع براى مرگش دعا کردى ؛ زیرا هر کس در دنیا زندگى مىکند، ناچار، غم و گرفتارى مى بیند.
۳۵ پیامبر صلى الله علیه و آله: یَکفى مِنَ الدُّعاءِ مَعَ البِرِّ ما یَکفِى الطَّعامَ مِنَ المِلحِ ؛دعا همراه با کار خیر، به اندازه نمک براى غذا کافى است.
۳۶ امام صادق علیه السلام: اِنَّ اللّهَ تَعالى اَوحى اِلى داوُودَ علیه السلام، اَنْ بَلِّغ قَومَکَ اَنَّهُ لَیسَ مِن عَبدٍ مِنهُم آمُرُهُ بِطاعَتى فَیُطیعُنى اِلاّ کانَ حَقّـا عَلَىَّ اَن اُعینَهُ عَلى طاعَتى فَاِن سَاَلَنى اَعطَیتُهُ وَ اِن دَعانى اَجَبتُهُ وَ اِنِ اعتَصَمَ بى عَصَمتُهُ و اِنِ استَـکفانى کَفَیتُهُ و اِن تَوَکَّلَ عَلَىَّ حَفِظتُهُ و اِن کادَهُ جَمیعُ خَلقى کِدتُ دونَهُ ؛خداوند متعال به داوود علیه السلام وحى فرمود که: به قوم خود برسان که هیچ بنده اى از ایشان نیست که به فرمانبردارى از خودم فرمانش دهم و او فرمان برد، جز آن‌که بر مناست که او را بر اطاعتم کمک کنم. پس اگر از من بخواهد، عطایش مىکنم، اگر مرا بخواند، پاسخش مىدهم، اگر به من پناهنده شود، پناهش مىدهم، اگر از من کفایت طلبد، کفایتش مىکنم، اگر به من توکّل کند، او را حفظ مىکنم و اگر همه آفریدگانم علیه او نقشه کشند، من به سود او نقشه مىکشم.
۳۷ امام صادق علیه السلام: اِذا اَرادَ اَحَدُکُم اَن یُسْتَجابَ لَهُ فَلیُطَیِّب کَسبَهُ وَ لیَخرُج مِن مَظالِمِ النّاسِ وَ اِنَّ اللّهَ لا یُرفَعُ اِلَیهِ دُعاءُ عَبدٍ و فى بَطنِهِ حَرامٌ اَو عِندَهُ مَظلِمَةٌ لاَِحَدٍ مِن خَلقِهِ ؛هرگاه فردى از شما خواست دعایش مستجاب شود، درآمدش را حلال گرداند و از زیر بار حقوق مردم بیرون برود. دعاى بنده اى که در شکمش حرام باشد، یا حق یکى از خلق خدا به گردنش باشد، به درگاه خداوند بالا نمىرود.
۳۸ امام صادق علیه السلام: اَلذُّنوبُ الَّتى تُغَیِّرُ النِّعَمَ البَغىُ ... وَ الَّتى تَرُدُّ الدُّعاءَ و تُظلِمُ الهَواءَ عُقوقُ الوالِدَینِ ؛گناهانى که باعث از دست دادن نعمتها مى شوند، ستم کردن ... است و گناهانى که دعا را رد مى کنند و فضا را تیره و تار مى گردانند، نافرمانى از پدر و مادر و آزردن آنهاست.
۳۹ سفیان ثورى: بَلَغَنى اَنَّ بَنى اِسرائیلَ قُحِطوا سَبعَ سِنینَ ... فَاَوحَى اللّهُ عَزَّوَجَلَّ اِلى اَنبیائِهِم: لَو مَشَیتُم اِلَىَّ بِاَقدامِکُم حَتّى تَحفى رُکَبُکُم و تَبلُغَ اَیدیکُم عَنانَ السَّماءِ و تَـکِلَّ اَلسِنَتُـکُم عَنِ الدُّعاءِ فَاِنّى لا اُجیبُ لَکُم داعیا و لا اَرحَمُ مِنکُم باکیا، حَتّى تَرُدُّوا المَظالِمَ اِلى اَهلِها فَفَعَلوا فَمُطِروا مِن یَومِهِم ؛شنیده ام که بنى اسرائیل به مدّت هفت سال دچار قحطى شدند ... پس خداوند عزّوجلّ به پیامبرانشان وحى فرمود که: اگر پیاده به سوى من بیایید، آنچنان که زانوهایتان ساییده شود، و چندان دست به سوى آسمان دراز کنید که دستهایتان به کرانه هاى آسمان برسد و آن اندازه دعا کنید که زبانهایتان خسته شود، دعاى هیچیک از شما را نمى پذیرم و به هیچ گریه کننده اى از شما رحم نخواهم کرد تا آنگاه که حقوق مردم را به صاحبان آنها باز گردانید. آنان چنین کردند و همان روز، باران آمد.
۴۰ پیامبر صلى الله علیه و آله: قَطیعَةُ الرَّحِمِ تَحجُبُ الدُّعاءَ ؛قطع رابطه با خویشاوندان، مانع اجابت دعا مى شود.
