چهل حدیث خود سازی
شنبه, ۸ تیر ۱۳۹۸، ۰۹:۵۳ ب.ظ
خـودیـابـى

حضرت على علیه السلام فرمود: در شگفتم از کسى که در پى یافتن گمشده خویش مى گردد، در حالى که «خود» را گم کرده و در پى یافتن «خویش» نیست!
خـود درمـانى

امام صادق علیه السلام به مردى چنین توصیه فرمود: به یقین، تو را طبیب خودت قرار داده اند، درد و مرض را بر تو بیان کرده اند و نشانه هاى سلامتى را هم به تو آموخته اند و داروى درد را هم به تو راهنمایى کرده اند، پس بنگر که چگونه به سعادت خود مى پردازى (و به خودت مى رسى!)
محـاسـبه

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: اى ابوذر! پیش از آنکه به حسابت برسند، خودت به حساب خود برس، که این کار، حساب فرداى تو را آسان تر مى کند. و پیش از آنکه تو (و عمل تو) را وزن کنند، خودت را وزن کن و آماده عرضه بزرگ باش، آن روز که تو را عرضه مى کنند و آن روز، هیچ کار پنهانى بر خداوند پوشیده نمى ماند.
از خـود، براى خـود

امام جعفر صادق علیه السلام فرمود: از خودت براى خودت بهره بگیر، از خودت در دوره تندرستى پیش از بیمارى؛ ودر دوره توانایى پیش از ناتوانى و در زندگى قبل از مرگ، بهره بگیر.
پرهـیز از معصـیت

حضرت على علیه السلام فرمود: در شگفتم از کسى که از غذا(ى فاسد) به خاطر رنج و آزارش پرهیز مى کند، امّا از «گناه»، به خاطر عذاب دردناکش پروا و پرهیزى ندارد!
برنامه روزانه حسابرسى

امام موسى کاظم علیه السلام فرمود: هر کس که هر روز از خودش حساب رسى نکند از ما نیست. پس اگر کار نیک انجام داده باشد، از خداوند بخواهد که افزون ترش کند، و اگر بد کرده باشد، از خدا آمرزش بطلبد و به سوى او توبه کند.
راه بهـشت و جـهنّم

امام باقر علیه السلام فرمود: بهشـت، آمیخته به ناگوارى ها وصبر است. هرکس در دنیا بر ناملایمات و سختى ها شکیبایى کند، وارد بهشت مى شود. دوزخ هم آمیخته به کامجویى ها و خواسته هاى دل است. هر کس به لذّت جویى ها و خواهشهاى دلش جواب مثبت بدهد، وارد آتش جهنم مى شود.
فرزنـدان آخـرت

امام على علیه السلام فرمود: دنیا پشت کرده ومى رود. آخرت هم روى آورده ومى آید و هر یک از دنیا و آخرت را فرزندانى است، پس، از فرزندان آخرت باشید، و از فرزنـدان دنیــا نباشید. امروز، روز عمل است و حسابى نیست وآخرت، روز حساب است ومجالى براى عمل نیست.
عبـادت عاشقـانه

امام صادق علیه السلام فرمود: بندگان سه گروهند: گروهى خدا را از روى ترس عبادت مى کنند، که این عبادت بردگان است. گروهى خداى متعال را براى دریافت پاداش مى پرستند، این نیز عبادت اجیران است. گروهى هم خداى متعال را از روى عشق و محبت عبادت مى کنند، این «عبادت آزادگان» است و بهترین عبادت است.
فـروتنى و میـانه روى

وَمَنْ تَکَـبَّرَ خَفَضَهُ اللّهُ،
وَمَنِ اقْتَصَدَ فى مَعیشَتِهِ رَزَقَهُ اللّهُ،
وَمَنْ بَذَّرَ حَرَمـَهُ اللّهُ،
وَمَنْ اَکْثَرَ ذِکْرَ الْمَوْتِ اَحَبَّهُ اللّهُ. [اصول کافى، ج 2، ص 122]
امام صادق علیه السلام فرمود: هرکس به خاطر خدا تواضع کند، خداوند او را عزت و رفعت مى بخشد.
هرکس تکبّر کند، خدا او را پایین مى کشد،
هرکس در زندگانى اش میانه روى کند، خداوند به او روزى مى دهد.
هرکس ولخرجى کند، خداوند محرومش مى سازد.
و هرکس مرگ را زیاد یاد مى کند، خداوند دوستش مى دارد.
هرکس تکبّر کند، خدا او را پایین مى کشد،
هرکس در زندگانى اش میانه روى کند، خداوند به او روزى مى دهد.
هرکس ولخرجى کند، خداوند محرومش مى سازد.
و هرکس مرگ را زیاد یاد مى کند، خداوند دوستش مى دارد.
ارزیـابى خـویش

امام باقر علیه السلام فرمود: هرگاه خواسـتى بدانى خیرى در تو هست یا نه، به دل خودت نگاه کن. اگر دیـدى دلت، اهل طاعت خـدا را دوسـت دارد و از گنهکاران بدش مى آیـد، در تـو خـیرى هست و خـدا دوستت دارد. و اگر دیدى دلت اهل طاعت خدا را دوست ندارد، برعکس آن، از گنهکاران خوشش مى آید، در تو خیرى نیست، خدا هم از تو بدش مى آید. انسان با کسى است که دوستش مى دارد.
قـدرت روحى

روزى پیامبرخدا صلی الله علیه و آله بیرون آمد، درحالى که گروهى سنگى را (به نشانه زورآزمایى) جا به جا مى کردند، پس فرمود: قـوى ترین شـما کسى است کـه هنگام خشم، خویشتن دارى کند و توانـاترین شـما کسى است کـه پس از قـدرت یافتن، عفـو کـند.
امروز، بهتر از دیروز

وَمَنْ کانَ آخِرُ یَوْمَیْهِ خَیْرُ هُما فَهُوَ مَغْبُوطٌ،
وَمَنْ کانَ آخِرُ یَوْمَیْهِ شَرَّهُما فَهُوَ مَلْعُونٌ،
وَمَنْ لَمْ یَرَ الزِّیادَةَ فِى نَفْسِهِ فَهُوَ اِلَى النُّقْصانِ
وَمَنْ کانَ اِلَى النُّقْصانِ فَالْمَوْتُ خَیْرٌلَهُ مِنَ الْحَیاةِ. [معانى الأخبار، ص 342]
امام صادق علیه السلام فرمود: کسى که دو روزش (از نظر رشد انسانى وکمال زندگى) یکسان باشد، ضرر کرده و باخته است،
هرکس که امروزش بهتر از دیروزش باشد، مورد غبطه دیگران قرار مى گیرد (و آرزو مى کنند که مثل او باشند)،
هرکس امروزش بدتر از دیروزش باشد، محروم از رحمت خداست.
هرکس که در جود خود، افزایش و کمال را نبیند و حس نکند، رو به کاستى و نقصان است،
و هرکس رو به نقصان وکاهش باشد، مرگ براى او بهتر از زندگى است.
هرکس که امروزش بهتر از دیروزش باشد، مورد غبطه دیگران قرار مى گیرد (و آرزو مى کنند که مثل او باشند)،
هرکس امروزش بدتر از دیروزش باشد، محروم از رحمت خداست.
هرکس که در جود خود، افزایش و کمال را نبیند و حس نکند، رو به کاستى و نقصان است،
و هرکس رو به نقصان وکاهش باشد، مرگ براى او بهتر از زندگى است.
مهـار خواسته هاى دل

امام على علیه السلام فرمود: پیش از نیرومند شدن تمایلات نفسانى و شهوت، بر آن چیره و مسلّط شو، که اگر نیرومند شود، مالک تو مى گردد و تو را به دنبال خود مى کشد و قدرت مقاومت در برابر آن را نخواهى داشت.
صـلاح درون و برون

وَطَهُرَتْ سَجِیَّتُهُ
وَصَلُحَتْ سَریرَتُهُ
وَحَسُنَتْ عَلانَیِتُهُ
وَاَنْفَقَ الْفَضْلَ مِنْ مالِهِ
وَاَمْسَکَ الْفَضْلَ مِنْ قَوْلِهِ
وَاَنْصَفَ النّاسَ مِنْ نَفْسِهِ. [اصول کافى، ج 2، ص 144]
پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: خوشا به حال کسى که اخلاقش پاکیزه باشد
و خصلت و رفتارش پـاک،
باطن و درونش اصلاح شود،
و ظاهرش نیـکو بـاشـد،
اضافه مالش را انفاق کند،
و حرف اضافه اش را نگه دارد و نگوید،
و با مردم با انصاف رفتار کند.
و خصلت و رفتارش پـاک،
باطن و درونش اصلاح شود،
و ظاهرش نیـکو بـاشـد،
اضافه مالش را انفاق کند،
و حرف اضافه اش را نگه دارد و نگوید،
و با مردم با انصاف رفتار کند.
گناه و تیرگى دل

امام صادق علیه السلام فرمود: هرگاه کسى گناه کند، نقطه سیاهى دردلش پدید مى آید. اگر توبه کرد، آن سیاهى بر طرف مى شود و اگر بیشتر گناه کرد، آن سیاهى دل بیشتر مى شود، تا آنکه همه دلش رامى گیرد، دیگر پس از آن هرگز رستگارنمى شود.
دنیا، نردبان آخرت

امام على علیه السلام درباره آیه «وَلاتَنْسَ نَصیبَکَ مِنَ الدُّنْیا» (بهره خودت را از دنیا فراموش مکن) فرمود: فراموش مکن که تندرستى، نیرو وتوان، آسودگى، جوانى و نشاط خود را وسیله آخرت طلبى قرار دهى.
داد و ستد با زمان

امام على علیه السلام فرمود: شب و روز، در تو عمل مى کنند، پس تو در شب و روز عمل کن، و از تو مى گیرند و مى کاهند، تو هم از آن دو (بهره) بگیر.
مدیریت زمان

امام على علیه السلام فرمود: هر کس که بـه کار بى اهـمیّت بپـردازد (و نیروى خود را صرف کارهاى غیر مهمّ کند ) کار مهمـتر و لازم تر را تبـاه مى کـند.
لزوم اولویت بندى دربرنامه هاى، زمان وامکانات.
درمـان گنـاه

فَاَوَّلُ ذلِکَ: لا تَأکُلْ رِزْقَ اللّهِ وَ اذْنِبْ ما شِئْتَ.
وَالثّانى: اُخْرُجْ مِنْ وِلایَةِ اللّهِ وَ اذْنِبْ ما شِئْتَ.
والثّالِثُ: اُطْلُبْ مَوْضِعاً لایَرَاکَ اللّهُ وَاذْنِبْ ما شِئْتَ.
وَالرّابِعُ: اِذا جاءَ مَلَکُ الْمَوْتِ لِیَقْبِضَ رُوحَکَ فَادْفَعْهُ عَنْ نَفْسِکَ وَ اذْنِبْ ما شِئْتَ.
وَالخامِسُ: اِذا اَدْخَلَکَ مالِکٌ فى النّارِ فَلا تَدْخُلْ وَاذْنِبْ ما شِئْتَ. [بحارالانوار، ج 75، ص 126]
مردى خدمت امام حسین علیه السلام آمد وعرض کرد: من مردى گنهکارم و قدرت ترک گناه ندارم. مرا موعظه اى کن. سید الشهدا علیه السلام فرمود: پنج کار انجام بده و هر چه مى خواهى گناه کن:
اوّل: رزق و روزى خدا را نخور، هر چه مى خواهى گناه کن.
دوم: از ولایت و قلمرو حکومت خدا بیرون برو، هر چه مى خواهى گناه کن.
سوم: جایى را پیدا کن که خدا تو را نبیند، هر چه مى خواهى گناه کن.
چهارم: وقتى فرشته مرگ (عزرائیل) براى قبض روح تو مى آید، او را از خودت دور ساز، هر چه مى خواهى گناه کن.
پنجم: وقتى مالک دوزخ تو را وارد جهنّم مى کند، اگر مى توانى وارد نشو، و هر چه مى خواهى گناه کن.
اوّل: رزق و روزى خدا را نخور، هر چه مى خواهى گناه کن.
دوم: از ولایت و قلمرو حکومت خدا بیرون برو، هر چه مى خواهى گناه کن.
سوم: جایى را پیدا کن که خدا تو را نبیند، هر چه مى خواهى گناه کن.
چهارم: وقتى فرشته مرگ (عزرائیل) براى قبض روح تو مى آید، او را از خودت دور ساز، هر چه مى خواهى گناه کن.
پنجم: وقتى مالک دوزخ تو را وارد جهنّم مى کند، اگر مى توانى وارد نشو، و هر چه مى خواهى گناه کن.
از خودمان شروع کنیم

امیر مؤمنان علیه السلام فرمود: هرکس خود را پیشواى مردم قرار دهد، پیش از آموختن دیگران، به آموزش خود بپردازد، و باید تربیت کردنش با سیرت و رفتارش، پیش از تأدیب به زبانش باشد. آن کس که معلم و مربّى خویشتن است، سزاوارتر است به احترام، از آنکه معلم و مربّى مردم است.
قیـمت انسـان

امام على علیه السلام فرمود: به یقین، بهاى جان هاى شما چیزى جز «بهشت» نیست، پس خود را جز به بهشت نفروشید.
تقسیم بندى فرصتها

امام موسى بن جعفر علیهما السلام فرمود: بکوشید که زمان و فرصت شما چهار بخش باشد:
بخشى براى مناجات با پروردگار
بخشى براى کارِ زندگى،
بخشى براى معاشرت با برادران و افراد مطمئنّى که عیب هاى شما را به شما بشناسانند و در باطن نسبت به شما اخلاص داشته باشند.
بخشى هم پرداختن به لذّت ها و تفریحات غیرحرام.
و با همین بخش است که بر انجام سه بخش دیگر نیز توانا خواهید شد.
بخشى براى مناجات با پروردگار
بخشى براى کارِ زندگى،
بخشى براى معاشرت با برادران و افراد مطمئنّى که عیب هاى شما را به شما بشناسانند و در باطن نسبت به شما اخلاص داشته باشند.
بخشى هم پرداختن به لذّت ها و تفریحات غیرحرام.
و با همین بخش است که بر انجام سه بخش دیگر نیز توانا خواهید شد.
گوش و چشم و زبان خدایى

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله این حدیث قدسى را از خداى متعال روایت فرمود: بنده من پیوسته با انجام نافله ها به من نزدیک مى شود، تا آنکه او را دوست مى دارم. وقتى بنده ام را دوست داشتم، گوش او خواهم بود که با آن مى شنود، چشم او خواهم بود که با آن مى بیند و زبان او خواهم بود که با آن سخن مى گوید.
شناخت ارزش سرمایه ها

امام کاظم علیه السلام به هشام بن حکم فرمود: اى هشام! اگر در دست تو گردویى باشد، ولى مردم بگویند که گوهر است، حرف مردم سودى براى تو ندارد، وقتى خودت مى دانى که گِردوست. و اگر در دست تو یک لؤلؤ و گوهر باشد، ولى مردم بگویند که گِردوست، وقتى خودت مى دانى که گوهر است، سخن مردم تو را زیان نمى رساند!
بهره گیرى از زمینه ها

حضرت على علیه السلام فرمود: هم اکنون عمل کنید، که زبان ها باز و رهاست، و بدن ها سالم و اندام ها نرم و انعطاف پذیر، و زمینه دگرگونى گسترده، و مجال، گسترده و وسیع است.
مرز صفات خـوب و بد

وَ لِلْحـَـزْمِ مِقْداراً فَإنْ زادَ عَلَیْهِ فَهُوَ جُـبْنٌ
وَ لِلاْءقْتِصادِ مِقْداراً فَإنْ زادَ عَلَیْهِ فَهُوِ بُخْـلٌ
وَ لِلشَّجاعَةِ مْقِداراً فَإنْ زادَ عَلَیْهِ فَهُوَ تَهَوُّرٌ. [بحارالانوار، ج 75، ص 377]
امام حسن عسکرى علیه السلام فرمود: «سخاوت» و بخشش، حدّ و اندازه اى دارد، اگر از آن بگذرد، «اسراف» است.
«حزم» و دوراندیشى، اندازه و حدّى دارد، اگر بیش از آن باشد،، «ترس» است.
«اقتصاد» و میانه روى هم حدّى دارد، اگر از آن بگذرد، «بُخل» است.
و «شجاعت» و دلیرى هم مقدار و اندازه اى دارد، اگر از آن حدّ بگذرد، «بى باکى» است.
«حزم» و دوراندیشى، اندازه و حدّى دارد، اگر بیش از آن باشد،، «ترس» است.
«اقتصاد» و میانه روى هم حدّى دارد، اگر از آن بگذرد، «بُخل» است.
و «شجاعت» و دلیرى هم مقدار و اندازه اى دارد، اگر از آن حدّ بگذرد، «بى باکى» است.
حـفظ زبــان

امام محمّد باقر علیه السلام فرمود: همانا این زبان، کلید هر نیک وبد و خیر و شرّ است، پس سزاوار است که مؤمن بر زبان خویش مُهر بزند، همان گونه که بر طلا و نقره اش لاک و مُهر مى زند.
انتخاب همنشین خوب

حضرت على علیه السلام فرمود: همنشینى با بدان، براى انسان بدى مى آورد، مثل باد، که وقتى بر بوى بد مى گذرد، با خودش عفونت مى آورد. و همنشینى با نیکان، نیکى مى آورد، مثل باد، که وقتى بر بوى خوش بگذرد، با خودش بوى خوش به همراه مى آورد.
ارزش لحـظات

امام على علیه السلام فرمود: نَفَـس هاى تـو، اجـزاء و بخشهاى عمر توست، پس این نَفس ها را جز در مسیر طاعتى که تو را به خدا نزدیک کند، از دست مده و صرف مکن.
واعـظ درونى

امام محمّد باقر علیه السلام فرمود: هر کس را که خداوند، براى او از خودش موعظه کننده اى قرار نداده باشد، به یقین، موعظه هاى مردم هیچ به درد او نخواهد خورد!
عبـادتِ سـازنده

امام صادق علیه السلام فرمود: هرگاه نماز واجب بخوانى، آن را در وقتش بخوان، آن هم مثل نماز کسى که با نماز وداع مى کند و بیم آن دارد که دیگر هرگز فرصت نماز نیابد (آخرین نماز)، سپس نگاهت را به محلّ سجده ات بگردان. اگر مى دانستى که در طرف راست و چپ تو کیست، نمازت را بهتر مى خواندى. بدان که در نماز، در برابر کسى ایستاده اى که تو را مى بیند، ولى تو او را نمى بینى.
به عیب خود پرداختن

امام على علیه السلام در وصیتى به فرزندش امام حسین علیه السلام فرمود:
هر کس عیب خویش را ببیند، از عیب دیگرى غافل مى شود،
هر کس از جامه تقوا عریان باشد، هیچ لباسى او را نخواهد پوشاند.
و هر کس به تقسیم الهى راضى باشد، اندوهِ آنچه را از دست مى دهد نخواهد خورد.
هر کس عیب خویش را ببیند، از عیب دیگرى غافل مى شود،
هر کس از جامه تقوا عریان باشد، هیچ لباسى او را نخواهد پوشاند.
و هر کس به تقسیم الهى راضى باشد، اندوهِ آنچه را از دست مى دهد نخواهد خورد.
تـلاوت آگاهانه قرآن

حضرت صادق علیه السلام فرمود: نیک بنگر که کتاب پروردگارت و منشور ولایتت را چگونه مى خوانى؟ و فرمان ها و نهى هاى آن را چگونه پاسخ مى دهى و حدّ و حدود آن را چگونه اطاعت مى کنى؟... پس قرآن را با درنگ و ترتیل بخوان، کنار وعده ها و وعیدهایش درنگ و تأمّل کن، در مَثَل ها و پندهایش بیندیش، مبادا با برپایى حروف و قرائت، در تباه ساختن حدود و محتوا بیفتى!
همه کار براى خـداى

رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: هرکس در راه خدا دوست بدارد و در راه خدا دشمن بدارد، در راه خدا ببخشد و به خاطر خدا از دادن امساک کند، پس او از برگزیدگان است. محبّت و دشمنى براى خدا، عطا و امساک هم به خاطر خدا.
خــدا ترسى

امام صادق علیه السلام به اسحاق بن عمّار فرمود: از خداوند بترس، آن چنان که گویا او را مى بینى، و اگر تو او را نمى بینى او تو را مى بیند، پس اگر خیال کنى که تو را نمى بیند، کافر شده اى، واگر مى دانى که تو را مى بیند، ولى باز هم با گناه با او روبه رو مى شوى، پس او را ناچیزترین نگاه کنندگان قرار داده اى!
پشـتکار و مـداومت

امام باقر علیه السلام فرمود: محبوب ترین کارها نزد خداى متعال، عملى است که بنده بر آن مداومت و استمرار داشته باشد، هرچند اندک باشد.
خودخواهى و دیگرخواهى

امام على علیه السلام در وصیت نامه خویش به فرزندش امام حسن علیه السلام فرمود: «خود» را میزان و معیار بین خودت و دیگران قرار بده. آنچه براى خودت مى پسندى براى غیر خودت هم بپسند، آنچه براى خود نمى پسندى براى دیگران هم مپسند. همان طور که دوست ندارى به تو ظلم کنند، تو هم ظلم نکن و آنچنان که دوست دارى به تو نیکى کنند تو هم نیکى کن. کارى را که از دیگران زشت و ناپسند مى شمارى، از خودت نیز ناپسند بشمار.
صـفات مـؤمن

وَقُوراً عِنْدَ الْهَزَاهِزِ، صَبُوراً عِنْدَ الْبَلاَءِ،
شَکُوراً عِنْدَ الرَّخَاءِ، قَانِعاً بِمَا رَزَقَهُ اللّهُ،
لاَیَظْلِمُ الْأَعْداءَ وَ لاَیَتَحَامَلُ لِلْأَصْدِقاءِ،
بَدَنُهُ مِنْهُ فی تَعَبٍ وَ النّاسُ مِنْهُ فی راحَةٍ. [اصول کافى، ج 2، ص 47]
امام صادق علیه السلام فرمود: سزاوار است که در مؤمن هشت خصلت و صفت بـاشــد:
۱ ـ در لرزش ها وفراز و نشیب ها وقار داشته باشد.
۲ ـ هنـگام بــلا صـبور باشـد.
۳ ـ هنگام آسایش شکور و سپاسگزار باشد.
۴ ـ به آنچه خداوند روزى اش کرده، قانع باشد.
۵ ـ بـه دشمـنان سـتم نکـند.
۶ - براى دوستان خود را به تکلّف بیندازد.
۷ ـ بـدنش از او در رنـج باشـد.
۸ ـ مردم از دست او در آسایش باشند.
۱ ـ در لرزش ها وفراز و نشیب ها وقار داشته باشد.
۲ ـ هنـگام بــلا صـبور باشـد.
۳ ـ هنگام آسایش شکور و سپاسگزار باشد.
۴ ـ به آنچه خداوند روزى اش کرده، قانع باشد.
۵ ـ بـه دشمـنان سـتم نکـند.
۶ - براى دوستان خود را به تکلّف بیندازد.
۷ ـ بـدنش از او در رنـج باشـد.
۸ ـ مردم از دست او در آسایش باشند.