چهل حدیث در صله رحم
1 ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
الصَّدَقَةُ عَلَى وَجْهِهَا وَاصْطِناعُ الْمَعْروفِ وَ بِرُّ الْوَالِدَیْنِ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ تُحَوِّلُ الشِّقاءَ سَعادَةً وَتَزیدُ فِی الْعُمْرِ وَ تَقی مَصارِ عَ السُّوءِ؛
صدقه به جا، نیکوکاری، نیکی به پدر و مادر و صله رحم، بدبختی
را به خوش بختی تبدیل و عمر را زیاد و از پیشامدهای بد جلوگیری
میکند.[1]
۲ ـ پیامبرصلّی الله علیه وآله:
مَنْ کَانَ یُؤْمِنُ بِاللَّـهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ فَلْیُکْرِمْ ضَیْفَه؛
هر کس به خدا و روز قیامت ایمان دارد، باید میهمانش را گرامی دارد.[2]
۳ ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
الصَّدَقَةُ بِعَشَرَةٍ وَ الْقَرْضُ بِثَمَانِیَةَ عَشَرَ وَ صِلَةُ الْإِخْوَانِ بِعِشْرِینَ وَ صِلَةُ الرَّحِمِ
بِأَرْبَعَةٍ وَ عِشْرِینَ؛
صدقه دادن، ده حسنه، قرض دادن، هجده حسنه، رابطه با برادران [دینی]، بیست حسنه و صله رحم، بیست و چهار حسنه دارد.[3]
۴ ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
الضَّیْفُ یَنْزِلُ بِرِزْقِهِ وَ یَرْتَحِلُ بِذُنُوبِ أَهْلِ الْبَیْتِ؛
میهمان، روزی خود را میآورد و گناهان اهل خانه را میبرد.[4]
۵ ـ امام علی علیه السلام:
صِلَةُ الرَّحِمِ تُوجِبُ الْمَحَبَّةَ وَ تَکْبِتُ الْعَدُوَّ؛
صله رحم، محبّت آور است و دشمنی را از بین میبرد.[5]
۶ ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
کُلُّ بَیْتٍ لَا یَدْخُلُ فِیهِ الضَّیْفُ لَا یَدْخُلُهُ الْمَلَائِکَة؛
هر خانهای که میهمان بر آن وارد نشود، فرشتگان واردش نمیشوند.[6]
۷ ـ امام علی علیه السلام:
کَفِّرُوا ذُنُوبَکُمْ وَ تَحَبَّبُوا إِلَى رَبِّکُمْ بِالصَّدَقَةِ وَ صِلَةِ الرَّحِمِ؛
با صدقه و صله رحم، گناهان خود را پاک کنید و خود را محبوب پروردگارتان گردانید.[7]
۸ ـ پیامبرصلّی الله علیه وآله :
لایـتَـکـلَّـفَنَّ أَحَدٌ لِضَیفِهِ ما لا یقْدِرُ؛
هیچ کس نباید بیش از توانش خود را برای میهمان به زحمت
اندازد.[8]
۹ ـ امام علی علیه السلام:
صِلَةُ الرَّحِمِ تُدِرُّ النِّعَمَ وَ تُدْفِعُ النِّقَمَ؛
صله رحم، نعمتها را فراوان میکند و سختیها را از بین میبرد.[9]
۱۰ ـ امام رضا علیه السلام:
دَعاهُ رَجُلٌ فَقالَ لَهُ عَلی: قَدْ أَجَبْتُکَ عَلَى أَنْ تَضْمَنَ لِی ثَلَاثَ خِصَالٍ. قالَ: وَ مَا هِیَ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینٍَ؟ قالَ: لَا تُدْخِلَ عَلَیَّ شَیْئاً مِنْ خَارِجٍ وَ لَا تَدَّخِرَ عَنِّی شَیْئاً فِی الْبَیْتِ، وَ لَا تُجْحِفَ بِالْعِیَالِ. قَالَ: ذَلِکَ لَک یا اَمیرَ الْمُؤمِنینَ، فَأَجَابَهُ عَلِی بنُ اَبی طالِبٍ ؛
مردی، امیر المؤمنین را به میهمانی دعوت کرد. حضرت فرمودند: میپذیرم به این شرط که سه قول به من بدهی. عرض کرد: چه قولی ای امیر المؤمنین فرمودند: از بیرون چیزی برای من تهیه نکنی، حاضری خانهات را از من دریغ ننمایی و به زن و فرزندنت زور نگویی. عرض کرد: قبول میکنم ای امیرالمؤمنین. پس علی بن ابی طالب دعوت را پذیرفتند.[10]
۱۱ ـ امام علی علیه السلام:
زَکَاةُ الْیَسَارِ بِرُّ الْجِیرَانِ وَ صِلَةُ الْأَرْحَامِ؛
زکاتِ رفاه، نیکی با همسایگان و صله رحم است.[11]
۱۲ ـ امام صادق علیه السلام:
اِبنُ اَبی یعفورَ: رَاَیتُ عِندَ اَبی عَبدِالله ِ ضَیفا، فَقامَ یوْما فیبَعضِ الْحَوائِج، فَنَهاهُ عَنْ ذلِک، وَ قامَ بِنَفْسِهِ إلی تِلک الْحاجَةِ، وَ قالَ: نَهی رَسولُ الله عَنْ أنْ یُستَخْدَمَ الضَّیفُ؛
ابن ابی یعفور: در خانه امام صادق علیه السلام میهمانی را دیدم که روزی برای
انجام کاری برخاست. حضرت او را از آن کار منع کردند و شخصا آن کار را انجام دادند و فرمودند: رسول خدا از به کار گرفتن میهمان، نهی فرموده
است. [12]
۱۳ ـ امام باقر علیه السلام:
إِنَّ أَعْجَلَ الْخَیْرِ ثَوَاباً صِلَةُ الرَّحِم؛
ثواب صله رحم، سریعتر از هر کار خیری به انسان میرسد. [13]
۱۴ ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
کَفَى بِالْمَرْءِ إِثْماً أَنْ یَسْتَقِلَّ مَا یُقَرِّبُ إِلَى إِخْوَانِهِ وَ کَفَى بِالْقَوْمِ إِثْماً أَنْ یَسْتَقِلُّوا مَا یُقَرِّبُهُ إِلَیْهِمْ أَخُوهُم؛
انسان را همین گناه بس، که آنچه را که تقدیم برادران میهمان خود میکندکم شمارد و میهمان را همین گناه بس، که آنچه را که میزبانشان برای آنها فراهم میکندکم شمارد. [14]
۱۵ ـ امام صادق علیه السلام:
صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُزَکِّی الْأَعْمَالَ وَ تُنْمِی الْأَمْوَالَ وَ تَدْفَعُ الْبَلْوَى وَ تُیَسِّرُ الْحِسَابَ وَ تُنْسِئُ فِی الْأَجَل؛
صله رحم، اعمال را پاکیزه، اموال را بسیار، بلا را برطرف و حساب (قیامت) را آسان میکند و مرگ را به تأخیر میاندازد.[15]
۱۶ ـ امام باقر علیه السلام:
إِذَا دَخَلَ أَحَدُکُمْ عَلَى أَخِیهِ فِی رَحْلِهِ فَلْیَقْعُدْ حَیْثُ یَأْمُرُهُ صَاحِبُ الرَّحْلِ فَإِنَّ صَاحِبَ الرَّحْلِ أَعْرَفُ بِعَوْرَةِ بَیْتِهِ مِنَ الدَّاخِلِ عَلَیْهِ؛
هرگاه یکی از شما به خانه برادرش وارد شد، هر جا صاحب خانه گفت همان جابنشیند، زیرا صاحب خانه به وضع اتاق خود از میهمان آشناتر است. [16]
۱۷ـ امام صادق علیه السلام:
إِنَّ صِلَةَ الرَّحِمِ وَ الْبِرَّ لَیُهَوِّنَانِ الْحِسَابَ وَ یَعْصِمَانِ مِنَ الذُّنُوبِ؛
صله رحم و نیکی، حساب (قیامت) را آسان و از گناهان جلوگیری
میکند. [17]
۱۸ ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
اَلضَّیْفُ یُلْطَفُ لَیْلَتَیْنِ فَإِذَا کَانَتْ لَیْلَةُ الثَّالِثَةِ فَهُوَ مِنْ أَهْلِ الْبَیْتِ یَأْکُلُ مَا أَدْرَک؛
میهمان تا دو شب پذیرایی میشود، از شب سوم از اهل خانه به شمار میآید و هر چه رسید بخورد. [18]
۱۹ ـ امام صادق علیه السلام:
صِلَةُ الْأَرْحَامِ تُحَسِّنُ الْخُلُقَ وَ تُسْمِحُ الْکَفَّ وَ تُطَیِّبُ النَّفْسَ وَ تَزِیدُ فِی الرِّزْقِ وَ تُنْسِئُ فِی الْأَجَل؛
صله رحم، انسان را خوش اخلاق، با سخاوت و پاکیزه جان مینماید و روزی را زیاد میکند و مرگ را به تأخیر میاندازد.[19]
۲۰ ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
لَا تَأْکُلْ طَعَامَ الْفَاسِقِینَ؛
غذای مردم فاسق را نخور. [20]
۲۱ ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
صِلَةُ الرَّحِمِ وَ حُسْنُ الْـخُلْقِ وَ حُسْنُ الْـجَوارِ یعْمُرانِ الدّیارَ وَ یَزیدانِ فِی
الَاْعْمارِ؛
صله رحم، خوش اخلاقی و خوش همسایگی، شهرها را آباد و عمرها را زیاد میکند.[21]
۲۲ ـ امام رضا علیه السلام:
السَّخِیُّ یَأْکُلُ مِنْ طَعَامِ النَّاسِ لِیَأْکُلُوا مِنْ طَعَامِهِ وَ الْبَخِیلُ لَا یَأْکُلُ مِنْ طَعَامِ النَّاسِ لِئَلَّا یَأْکُلُوا مِنْ طَعَامِهِ؛
سخاوتمند، از غذای مردم میخورد، تا مردم از غذای او بخورند، اما بخیل از غذای مردم نمیخورد تا آنها نیز از غذای او نخورند.[22]
۲۳ ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
مَنْ مَشَى إِلَى ذِی قَرَابَةٍ بِنَفْسِهِ وَ مَالِهِ لِیَصِلَ رَحِمَهُ أَعْطَاهُ اللَّـهُ عَزَّ وَ جَلَّ أَجْرَ مِائَةِ
شَهِیدٍ؛
هر کس با جان و مال خود در راه صله رحم کوشش کند، خداوند عزّوجلّ پاداش یکصد شهید به او میدهد.[23]
۲۴ ـ امام علی علیه السلام:
قُوتُ الْأَجْسَادِ الطَّعَامُ وَ قُوتُ الْأَرْوَاحِ الْإِطْعَامُ؛
غذای جسم، خوردن و غذای روح، خوراندن است.[24]
۲۵ ـ امام علی علیه السلام:
صِلَةُ الْأَرْحَامِ مِنْ أَفْضَلِ شِیَمِ الْکِرَامِ؛
صله رحم، از بهترین خصلتهای بزرگواران است.[25]
۲۶ ـ پیامبرصلّی الله علیه وآله :
طَعَامُ السَّخِیِّ دَوَاءٌ وَ طَعَامُ الشَّحِیحِ دَاء؛
غذای سخاوتمند، داروست و غذای بخیل، درد.[26]
۲۷ ـ امام علی علیه السلام:
إِنَّ صِلَةَ الْأَرْحَامِ لَمِنْ مُوجِبَاتِ الْإِسْلَامِ وَ إِنَّ اللَّـهَ سُبْحَانَهُ أَمَرَ بِإِکْرَامِهَا وَ إِنَّهُ تَعَالَى یَصِلُ مَنْ وَصَلَهَا وَ یَقْطَعُ مَنْ قَطَعَهَا وَ یُکْرِمُ مَنْ أَکْرَمَهَا؛
به راستی که صله رحم از واجبات اسلام است و خدای سبحان، امر فرموده که آن را گرامی بدارند و خداوند متعال با هر کس که صله رحم کند، رابطه برقرار میکند و با هر کس که قطع رحم کند، قطع رابطه میکند و هر کس که صله رحم را گرامی بدارد، گرامیاش میدارد.[27]
۲۸ ـ امام علی علیه السلام:
وَ رُئِیَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ حَزِیناً فَقِیلَ لَهُ: مِمَّ حُزْنُکَ قَالَ: لِسَبْعٍ أَتَتْ لَمْ یُضَفْ إِلَیْنَا ضَیْف؛
[روزی] امام علی غمگین دیده شد علت را از ایشان جویا شدند. فرمودند: چون هفت روز است که میهمانی بر ما وارد نشده است.[28]
۲۹ ـ امام علی علیه السلام:
حِرَاسَةُ النِّعَمِ فِی صِلَةِ الرَّحِمِ؛
حفظ نعمتها در صله رحم است.[29]
۳۰ ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
الْوَلِیمَةُ أَوَّلَ یَوْمٍ حَقٌّ، وَ الثَّانِیَ مَعْرُوفٌ، وَ مَا زَادَ رِیَاءٌ وَ سُمْعَةٌ».؛
ولیمه (سور) دادن، روز اول حق است و روز دوم احسان، از دو روز که گذشت، خودنمایی و شهرت طلبی است.[30]
۳۱ ـ امام علی علیه السلام:
إِذَا قَطَّعُوا الْأَرْحَامَ جُعِلَتِ الْأَمْوَالُ فِی أَیْدِی الْأَشْرَارِ ؛
هرگاه مردم قطع رحم کنند، ثروتها در دست افراد شرور قرار میگیرد.[31]
۳۲ ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
أُوصِی الشَّاهِدَ مِنْ أُمَّتِی وَ الْغَائِبَ أَنْ یُجِیبَ دَعْوَةَ الْمُسْلِمِ، وَ لَوْ عَلَى خَمْسَةِ أَمْیَالٍ، فَإِنَّ ذَلِکَ مِنَ الدِّینِ؛
به حاضران و غایبان امت خود سفارش میکنم که دعوت مسلمان را، گرچه از فاصله پنج میل (حدود ۱۰ کیلومتر)، بپذیرید، زیرا این کار جزو دین است.[32]
۳۳ ـ امام صادق علیه السلام:
أَفْضَلُ مَا یُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ کَفُّ الْأَذَى عَنْهَا؛
بهترین صله رحم، خودداری از آزار و اذیت خویشاوندان است.[33]
۳۴ ـ امام صادق علیه السلام:
إِذَا أَتَاکَ أَخُوکَ فَأْتِهِ بِمَا عِنْدَکَ، وَ إِذَا دَعَوْتَهُ فَتَکَلَّفْ لَه؛
هر گاه برادرت ناخوانده بر تو وارد شد، همان غذایی که در خانه داری
برایش بیاور و هر گاه او را دعوت کردی در پذیرایی از او خودت را به
زحمت بینداز.[34]
۳۵ ـ امام صادق علیه السلام:
صِلُوا أرحامَکمْ و بِرّوا بِإخْوانِکمْ وَ لَوْ بِحُسْنِ السَّلامِ وَ رَدِّ الجَوابِ؛
صله رحم نمایید و به برادران (دینی) خود نیکی کنید، هر چند با سلام کردن خوب و یا جواب سلام خوب باشد.[35]
۳۶ ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
مَنْ أَحَبَّ أَنْ یُحِبَّهُ اللَّـهُ وَ رَسُولُهُ فَلْیَأْکُلْ مَعَ ضَیْفِهِ؛
هر کس دوست دارد که خدا و رسولش او را دوست داشته باشند، با میهمان خودغذا بخورد.[36]
۳۷ ـ امام صادق علیه السلام:
صِلَةُ الرَّحِمِ تَعْمُرُ الدِّیَارَ وَ تَزِیدُ فِی الْأَعْمَارِ، وَ إِنْ کَانَ أَهْلُهَا غَیْرَ أَخْیَار؛
صله رحم، خانهها را آباد و عمرها را طولانی میکند، هر چند صله رحم کنندگان مردمان خوبی نباشند.[37]
۳۸ ـ امام صادق علیه السلام:
إِذَا دُعِیَ أَحَدُکُمْ إِلَى طَعَامٍ فَلَا یَسْتَتْبِعَنَّ وَلَدَهُ، فَإِنَّهُ إِنْ فَعَلَ ذَلِکَ، کَانَ حَرَاماً وَ دَخَلَ غَاصِبا؛
هر گاه یکی از شما به میهمانی دعوت شد، فرزندش را به دنبال خود راه نیندازد که اگر چنین کند، کار حرامی کرده و غاصبانه وارد خانه میزبان شده است.[38]
۳۹ ـ امام رضا علیه السلام:
وَقِّرُوا کِبَارَکُمْ وَ ارْحَمُوا صِغَارَکُمْ وَ صِلُوا أَرْحَامَکُمْ؛
به بزرگترهایتان احترام بگذارید و با کوچکترها مهربان باشید و صله رحم نمایید.[39]
۴۰ ـ پیامبر صلّی الله علیه وآله:
الضِّیَافَةُ أَوَّلَ یَوْمٍ وَ الثَّانِیَ وَ الثَّالِثَ وَ مَا بَعْدَ ذَلِکَ فَإِنَّهَا صَدَقَةٌ تُصُدِّقَ بِهَا عَلَیْهِ؛
میهمانی یک روز و دو روز و سه روز است، بعد از آن هر چه به او دهی صدقه محسوب میشود.[40]
[1] . نهج الفصاحه، ح ۱۸۶۹.
[2] . کافی، ج ۶، ص ۲۸۵، ح ۱.
[3] . کافی، ج ۴، ص ۱۰، ح ۳.
[4] . بحار الأنوار، ج ۷۵، ص ۴۶۱، ح ۱۴.
[5] . غررالحکم، ح ۵۸۵۲.
[6] . جامع الأخبار، ص ۳۷۸.
[7] . غررالحکم، ح ۷۲۵۸.
[8] . کنزالعمال، ح ۲۵۸۷۶.
[9] . غررالحکم، ح ۵۸۳۶.
[10] . عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۴۵، ح ۱۳۸.
[11] . غررالحکم، ح ۵۴۵۳.
[12] . کافی، ج ۶، ص ۲۸۳، ح ۱.
[13] . کافی، ج ۲، ص ۱۵۲، ح ۱۵.
[14] . محاسن، ج ۲، ص ۴۱۴، ح ۱۶۵.
[15] . کافی، ج ۲، ص ۱۵۷، ح ۳۳.
[16] . قرب الإسناد، ص ۶۹، ح ۲۲۲.
[17] . کافی، ج ۲، ص ۱۵۷، ح ۳۱.
[18] . کافی، ج ۶، ص ۲۸۳، ح ۱.
[19] . کافی، ج ۲، ص ۱۵۱، ح ۶.
[20] . امالی طوسی، ص ۵۳۵.
[21] . نهج الفصاحه، ح ۱۸۳۹.
[22] . عیون اخبار الرضا، ج ۱، ص ۱۵، ح ۲۶.
[23] . من لایحضره الفقیه، ج ۴، ص ۱۶.
[24] . مشکاهٔ الأنوار، ص ۵۶۱.
[25] . غررالحکم، ح ۵۸۸۲.
[26] . بحار الأنوار، ج ۷۱، ص ۳۵۷، ح ۲۲.
[27] . غررالحکم، ح ۳۶۵۱.
[28] . مناقب آل ابی طالب، ج ۱، ص ۳۴۷.
[29] . غررالحکم، ح ۴۹۲۹.
[30] . کافی، ج ۵، ص ۳۶۸، ح ۴.
[31] . کافی، ج ۲، ص ۳۴۸، ح ۸ .
[32] . محاسن، ج ۲، ص ۴۱۱، ح ۱۴۲.
[33] . بحار الأنوار، ج ۷۴، ص ۸۸، ح ۱.
[34] . محاسن، ج ۲، ص ۴۱۰، ح ۱۳۸.
[35] . کافی، ج ۲، ص ۱۵۷، ح ۳۱.
[36] . تنبیه الخواطر، ج ۲، ص ۱۱۶.
[37] . امالی طوسی، ص ۴۸۱، ح ۱۸.
[38] . کافی، ج ۶، ص ۲۷۰، ح ۱.
[39] . عیون اخبار الرضا، ج ۲، ص ۲۶۵.
[40] . کافی، ج ۶، ص ۲۸۳، ح ۲.