أربعینات

«هُنَّ لِباسٌ لَکُمْ وَ أَنْتُمْ لِباسٌ لَهُنَّ» (بقره/187)

خانم‌ها برای مردها لباس هستند، مردها هم برای خانم‌ها لباس هستند.

 ١ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌ الله علیه و آله و سلم»:

خَیرُکُم خَیرُکُم لِنِسائِکُم وَ بَناتِکُم.

بهترین شما کسانی هستند که بهترین سرپرست و نگهبان برای زنان و دختران خود باشند. (مستدرک، ج ١٤، ص ٢٥٥)

 ٢ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه السلام»:

اَلله اَلله فی‌ النِّساءِ، و ما ملَکَت اَیمانُکُم.

از خدا بترسید و دربارة زنان و زیردستان خود خدا را شاهد و ناظر بگیرید. (نهج‌البلاغه، (وصیت) نامة ٤٧)

 ٣ـ «امام محمد باقر(علیه السلام)»:

مَن حَسُنَ بِرُّهُ بِأَهلِهِ زیدَ فی‌ عُمُرهِ.

کسی که با اهل و خانواده‌اش خوش‌ رفتار باشد عمر طولانی خواهد داشت. (تحف‌العقول، ص ٣٠٥)

 ٤ـ «امام جعفر صادق(علیه السلام)»:

اَکَثَرُ الخَیرِ فی‌ النِّساءِ.

بیشترین خیر و برکت همراه با زنان است. (وسائل، ج ١٤، ص ١١)

 ٥ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌ الله علیه و آله و سلم»:

الرَّجُلُ راعٍ عَلی اَهلِ بیتِهِ وَ کُلُّ راعٍ مُسؤُلٌ عَن رَعِیَّتِه.

مرد، نگهبان و سرپرست خانواده است و هر سرپرستی مسؤل رعیّت خویش است. (غوالی‌‌اللئالی، ج ١، ص ٢٥٥)

 ٦ـ «امام جعفر صادق(علیه السلام)»:

اِنَّما الَمرأَةُ لُعبَةٌ مَنِ اتَّخَذَها فَلا یٌضَیِّعُها.

همانا زن (برای مرد) یک دلبر و لُعبت است. کسی که او را اختیار می‌کند باید برحذر باشد که او را تباه و ضایع نسازد (از عفّت و ناموس خود محاظت نماید). (وسائل، ج ١٤، ص ١١٩)

 ٧ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه السلام»:

إنَّ المَرأَةَ ریحانَةٌ وَ لَیسَتْ بِقَهرَمانَةٍ، فَدارِها علی کُلِّ حالٍ وَ أَحسِنِ الصُّحَبَةَ لَها لِیَصفُو عَیشُکَ.

زن، یک ریحانه است نه متولیّ و سرپرست امور. تو در هر حال با او مدارا کن و با خوش‌رفتاری، زندگی را در کام خود شیرین نما. (وسائل، ج ١٤، ص ١٢)

 ٨ـ «امام زین‌ العابدین(علیه السلام)»:

و امّا حَقُّ الزَّوجَةِ فَأَنْ تَعلَمَ أَنَّ الله عَزّوَجَلّ جَعَلَها لَکَ سَکَناً و اُنساً فَتَعلَمَ أَنَّ ذلِکَ نِعمةً مِنَ اللهِ عَلَیکَ فَتُکرِمُها وَ تَرفِقُ بِها.

و امّا حق زوجه، بدان که خدای متعال او را برای تو محلّ اُنس و آرامش قرار داده و این یک نعمت الهی بر تو است که او را گرامی بداری و با رفق و مُدارا با وی رفتار نمایی. (مکارم‌الاخلاق، ص ٤٢٠)

 ٩ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌ الله علیه و آله و سلم»:

خِدمَةُ العِیالِ کفّارَةٌ لِلکبائِرِ وَ تُطفِیءُ غَضَبَ الرَّبِّ، وَ مُهوُر الحورِ العینِ وَ تَزیدُ فی‌الحسَناتِ وَ الدَّرَجاتِ.

خدمت به اهل و عیال، کفارة گناهان کبیره و غضب پروردگار را خاموش می‌کند. مهریة حوریان بهشتی است و بر حسنات و درجات انسان می‌افزاید. (جامع‌السعادات، ج ٢، ص ١٤١)

 ١٠ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه السلام»:

صِیانَةُ المَرأ^َةِ أنعَمُ لِحالِها وَ أَدَومُ لِجمالِها.

حجاب و حفاظت برای زن هم از جهت آسایش حال او مناسب‌تر است و هم برای زینت و جمال او ماندگارتر می‌باشد. (فهرست ‌غرر، ص ٣٨٠)

 ١١ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌ الله علیه و آله و سلم»:

لَیسَ لِامْرَأَةٍ خَطَرٌ لِصالِحَتهِنَّ وَ لا لِطالِحَتِهِنَّ: امّا صالِحَتُهُنَّ فَلَیسَ لَها خَطَرُ الذَّهَبِ و الفِضَّةِ، وَ امّا طالِحَتُهُنَّ فَلَیسَ لَها خَطَرُ الَتُرابِ، وَ التُّرابُ خَیرٌ مِنها!

هیچ یک از زنان خوب یا بد قابل ارزیابی نیستند:‌ یک زن خوب را نمی‌شود با طلا و نقره سنجید ارزش او مافوق آن‌ها است در حالی که یک زن بد ارزش خاک را هم ندارد (بلکه پست‌تر) و خاک بهتر از اوست! (دعائم‌الاسلام، ص ١٩٥)

 ١٢ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه السلام»:

لاتُغالوا فی مُهورِ النِّساءِ فَیکُونُ عداوَةً.

مهریّه و کابین زنان را سنگین نگیرید که باعث عدوات و دشمنی می‌گردد. (بحار، ج ١٠٣، ص ٣٥١)

 ١٣ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

إنَّ مِن یُمنِ المَرأةِ تَیسیرُ خُطبَتِها وَ تیسیرُ صَداقِِها.

از جملة یُمن و خوش‌ قدمی یک زن، سهولت ازدواج و کم بودن مهریة او است. (نهج‌الفصاحه، ج ١، ص ١٨٨)

 ١٤ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

اَعظمُ النِّساءِ بَرکَةً أقلُّهُنَّ مَؤُنَةً.

بزرگترین برکت و خوش‌قدمی را زنی دارا است که در زندگی زناشویی قانع و سبکبار و توقعات کمتری داشته باشد. (مستدرک، ج ١٤، ص ١٦٥)

 ١٥ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه السلام»:

لاتُحمِّلوا النّساءَ اَثقالَکُم وَاسْتَغنُوا عَنْهُنَّ ما استَطعتُم.

کارهای سنگین خودتان را بر زنان تحمیل نکنید و تا می‌توانید در چنین موقعیّت‌ها خود را از آنان بی‌نیاز بدارید. (فهرست غرر، ص ٣٨٠)

 ١٦ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

اِیّاکُم وَ خَضراءَ الدِّمَن. قیلَ یا رسولَ اللهُ و ما خضراءُ الدِّمَن؟ قالَ المَرأةُ الحَسناءُ فی‌ مَنبَتِ السُّوءِ.

از گیاه سرسبزی که در زباله‌دان می‌روید بپرهیزید! عرض شد یا رسول‌الله آن کدام است؟ فرمود زن زیبا که در خانوادة پست و بدسرشت پرورش یافته باشد. (وسائل، ج ١٤، ص ١٩)

 ١٧ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

إنَّ المَرأَةَ اِذا حَمَلتَ کانَ لَها مِنَ الأَجرِ کَمَن جاهَدَ بِنفسِهِ و مالِهِ فی سَبیل اللهِ عَزّوجلّ.

وقتی زن، باردار می‌شود پاداش او همانند کسی است که با جان و مال خود در راه خدای متعال جهاد می‌نماید. (بحار، ج ١٠٣، ص ٢٥٢)

 ١٨ـ «مولی امیرالمؤمنین(علیه السلام)»:

خیرُ النِّساءِ اَلوَلودُ الوَدوُد.

بهترین زنان، زن بچه‌زا و هم مهربان و باعطوفت باشد. (مواعظ عددیه، ص ٢٢)

 ١٩ـ «امام جعفر صادق(علیه السلام)»:

جهادُ المرأَةِ أَنْ تصبِرَ علی ما تری مِن أذی زَوجِها وَ غَیرَتِه.

جهان زن در آن است که آنچه از اذیت شوهر و از غَیرَتِ او (بر ناموس خود) ببیند صبور و شکیبا باشد. (الفقیه، ج ٢، ص ١٤١)

 ٢٠ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

ایُّما اِمرَأ^َةٍ اَعانَت زَوجها عَلیَ الحَجِّ وَ الجِهادِ أو طَلَبِ العِلمِ اعطاهَا اللهُ مِنَ الثّوابِ ما یُعطی اِمرَأةَ ایّوبَ علیه‌ السلام.

هر زنی که شوهر خود را در رفتن به حج یا جهاد یا تحصیل علم یاری دهد خداوند اجر و ثواب همسر حضرت ایوب پیغمبر علیه السلام را به وی عطا می‌فرماید. (مکارم الاخلاق، ص ٢٠١)

 ٢١ـ «امام جعفر صادق(علیه السلام)»:

مَن صَبَر عَلی سؤءِ خُلقِ اِمرَأَتِهِ اَعطاهُ اللهُ مِنَ الأَجرِ ما أَعطی أَیُّوبَ علیه‌ السلام.

کسی که بر بداخلاقی و ناهنجاری‌های زن خود بسازد خداوند اجر و پاداش حضرت ایوب پیغمبر علیه السلام را به او عطا می‌فرماید. (مکارم‌الاخلاق، ص ٢١٥)

 ٢٢ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

مَن صَبَرَتْ عَلی سُوءِ خُلقِ زَوجِها اَعطاهاَ اللهُ مِثلَ ثوابِ آسِیَةَ بنتِ مُزاحم.

هر زنی که بر بداخلاقی همسرش صبور و شکیبا باشد خداوند همانند اجر و پاداش آسیه دختر مزاحم (همسر فرعون) را به او عطا می‌فرماید. (مکارم‌الاخلاق، ص ٢١٤)

 ٢٣ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

ما مِن عَمَلٍ أَحَبَّ اِلیَ اللهِ وَ الی رَسولِهِ (ص) مِنَ الایمانِ باللهِ وَ الرِّفقِ بالعِیالِ.

عملی در نزد خدا و رسول(ص) محبوب‌تر از ایمان به خدا و رِفق و مدارا با اهلِ و عیال نیست. (الشِهاب فی‌الحِکَم و الآداب، ص ٥٦)

 ٢٤ـ «امام جعفر صادق(علیه السلام)»:

أَیُّما اِمَرأَةٍ لَم تَرفِقْ بِزَوجها وَ حَمَلَتهُ عَلی ما لایَقدِرُ عَلیهِ و ما لایُطیقُ لَم یَقبَلِ اللهُ مِنها حَسنةً وَ تلقیَ اللهَ وَ هُو عَلیها غَضبانُ.

هر زنی که ملاحظة حال شوهر خود را نکند و او را به چیزهایی که طاقت آن را ندارد وادار نماید خداوند هیچ عملی از او قبول نمی‌کند و (فردا) با خشم و غضب خداوندی مواجه خواهد بود. (وسائل، ج ١٤، ص ١٥٤)

 ٢٥ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

هَیبَةُ الرّجُلِ لِزَوجَتِهِ تَزیدُ فی عِفَّتِها.

هیبت و اُبُهّت مَرد نسبت به همسر خود موجب ازدیاد عفّت و مصونیّت او خواهد بود. (مواعظ صدوق، ص ٥٥)

 ٢٦ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه السلام»:

خیارُ خِصالِ النِّساءِ شِرارُ خِصالِ الرِّجالِ: الزَّهْوُ وَ الجُبْنُ وَالبُخلُ.

بهترین خصلت‌های زنان (جهت حفظ خود و حقوق شوهر در برابر بیگانه) بدترین خصلت‌های مردان است: تکبر و خودخواهی، ترس و زبونی، بخل و تنگ‌نظری. (مواعظ‌عددیه، ص ٨٨)

 ٢٧ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

لاتُؤَدیِّ المَرأَةُ حَقَّ اللهِ عزّوجلّ حتِّی تُؤَدِّیَ حَقَّ زَوجِها.

زن تا حق شوهر خود را ادا نکرده حق خدای متعال را ادا نخواهد کرد. (مستدرک، ج ١٤، ص ٢٦٥)

 ٢٨ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

الحیاءُ حَسَنٌ وَ هُوَ مِنَ النِّساءِ أَحسَنُ وَ اِمرَأَةٌ لا حیاءَ لَها کَطَعامٍ لا مِلحَ لَه.

شرم و حیا خوب و پسندیده است اما از زنان پسندیده‌تر است. زنی که حیا ندارد مانند طعامی است که نمک ندارد. (مواعظ عددیّه، ص ١٨٠)

 ٢٩ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه السلام»:

لایَخلُوَنَّ رَجُلٌ بِاِمرأَةٍ فَإنَّ ثالِثُهُما الشَّیطانُ!

هیچ مردی با زن نامحرمی (در جایی) خلوت نکند و اِلّا مسلّماً شیطان سوّمین آن‌ها خواهد بود! (مستدرک، ج ١٤، ص ٢٦٦)

 ٣٠ـ «امام جعفر صادق(علیه السلام)»:

إنَّ اللهَ تَبارَکَ و تعالی غَیورٌ یُحبُّ کُلَّ غَیور وَ لِغَیرَتِهِ حَرَّمَ الفَواحِشَ ظاهِرَها و باطِنَها.

خداوند متعال باحمیّت و غیرتمند است و هر غیرتمندی را دوست می‌دارد، و از غیرت او است که اعمال ننگین و بی‌عفّتی را چه آشکار و چه پنهان همه را حرام فرموده است. (فروع کافی، ج ٥، ص ٥٣٥)

 ٣١ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

مَن کانَ لَهُ اِمرأَةٌ تُؤذیهِ لَم یَقبَلِ اللهُ صَلاتَها وَ لا حَسَنَةً مِن عَمَلِها حَتّی تُعینَهُ وَ تُرضِیَهِ.

کسی که زنی دارد او را اذیت و آزار می‌دهد خداوند نه نماز و نه هیچ عمل نیکی از او قبول نمی‌کند تا شوهر خود را یاری دهد و رضایتش را به دست آورد. (وسائل، ج ١٤، ص ١١٦)

 ٣٢ـ «امام جعفر صادق(علیه السلام)»:

لاصِیامَ لِامْرَأَةٍ ناشِزَةٍ حَتی تَتوُبَ.

زن ناشزه و نافرمان تا زمانی که توبه نکرده روزه‌اش قبول نمی‌شود. (دعائم‌الاسلام، ص ٢٦٨)

 ٣٣ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

اِتّقوُا النِّساءَ فإنّ أَوّلَ فِتنَةَ بَنی اسرائیل کانَ فی‌ النّساءِ.

از (فتنة) زنان برحذر باشید، اولین فتنه‌ و گمراهی در بنی‌اسرائیل از راه زنان بود. (نهج‌البلاغه، ج ١، ص ١٠٨)

 ٣٤ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

شَرُّ الأَشیاءِ اَلمَرأَةُ السُّوءِ.

بدترین چیزها برای انسان، زن بد و ناسازگار است. (مستدرک، ج ١٤، ص ١٦٥)

 ٣٥ـ «امام جعفر صادق(علیه السلام)»:

اَیُّما اِمرَأَةٍ قالَت لِزَوجِها ما رَأیتُ مِنکَ خَیراً قَطُّ، فَقَد حَبِطَ عَملُها!

هر گاه زنی به شوهر خود بگوید: من از تو هیچ خیری ندیدم، اعمال نیکش را از دست داده است! (مکارم‌الاخلاق، ص ٢١٥)

 ٣٦ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

ما أخافُ عَلی اُمَّتی فِتنةً أخوفَ مِنَ النِّساءِ و الخَمرِ!

بر اُمّت خودم از هیچ فتنه‌ای مخوف‌تر از این دو چیز بیمناک نیستم: یکی زنان و دیگری شراب! (یوم‌الخلاص، ص ٣١٨)

 ٣٧ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

خِیرُ ما یَکنِزُ المَرءُ، اَلمَرأةُ الصّالِحةُ، اذا نَظَرَ اِلیها سَرَّتهُ و اِذا أمَرَها اَطاعَتهُ و اِذا غابَ عنها حَفِظَتهُ.

بهترین گنجینه‌ها برای مرد، زن صالحه و پارسا است هر گاه به او می‌نگرد مسرورش می‌کند وقتی چیزی از او بخواهد اطاعت می‌نماید و زمانی که نباشد در غیاب او خود و دیگر امانت‌هایش را محفوظ نگه می‌دارد. (نهج‌الفصاحه، ج ١، ص ٨٦)

 ٣٨ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

إمرأَةٌ خََیِّبةٌ أجرُها کَأجرِ مَریَمَ اِبنَةِ عِمران علیهاالسلام.

زن (با عفتی) که از شوهر کردن ناکام مانده، أجر و پاداش‌ او در نزد خدا همانند پاداش مریم دختر عمران علیها‌السلام خواهد بود. (مواعظ‌ عددّیه، ص ١٧٦)

 ٣٩ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

لایَحِلُّ لِلمَرأةِ أَنْ تُکلِّفَ زَوجَها فَوقَ طاقَتِهِ وَ لاتَشکوهُ الی أَحَدٍ مِن خَلقِ الله عزَّوجَّل لا قَریبٍ و لا بَعیدٍ.

برای زن جایز نیست که از همسر خود بیش از وُسع و طاقتش چیزی درخواست کند و هیچگاه در نزد هیچ یک از خلق الله متعال چه دور و چه نزدیک شکایتی از او به عمل آورد. (مستدرک، ج ١٤، ص ٢٤٢)

 ٤٠ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:

أیُّما اِمرَأةٍ خَرَجَت مِن بَیتِ زوجِها بِغَیر اِذنِهِ لَعَنها کُلُّ شَیءٍ طَلَعَت عَلیهِ الشَّمسُ والقَمَرُ الی أَن یرضی عنها زَوجُها.

هر زنی که بدون اجازة همسرش از منزل خارج شود تمام آنچه (از موجودات) که خورشید و ماه بر آن می‌تابد او را نفرین و لعنت می‌کنند تا زمانی که شوهر از او راضی گردد. (مستدرک، ج ١٤، ص ٢٥٨)

مقدمه ای در فهم روایات نکوهش زنان

در مورد زنان در قرآن و روایات سخنان زیادی آمده است که ظاهر بعضی بر نکوهش جنس زن دلالت دارد؛ و با توجه به این آیات و روایات، افرادی دید اسلام را نسبت به زنان منفی شمرده اند. برای این که در این وادی دچار بدفهمی و داوری نادرست نشد، باید ابتدا با استناد به آیات محکم و ادله ی صریح نظر اسلام را در مورد زن دانست و بعد با توجه به آن نظر کلی که اصل و اساس کار می شود، این آیات و روایات را بررسی و معنا کرد. مبانی قرآنی و روایی معتبر عبارتند از:

1. بنا بر متن اصلی اسلام یعنی قرآن، زن از همان خمیرمایه ای آفریده شده که خمیرمایه آفرینش مرد بوده است. (هو الذی خلقکم من نفس واحده و جعل منها زوجها) (اعراف، آیه ی 189) پس زن و مرد از حیث ذات یک سان و هم مرتبه می باشند و مرد بر زن برتری ذاتی ندارد.

2. مخاطب قرآن نه مرد، بلکه انسان اعم از زن و مرد است. (ناس، بنی آدم، انسان)

3. از نظر قرآن نه مرد برتر است و نه زن، بلکه برتر و مقرب تر در نزد خدا (که حقیقت برتری است) مردان و زنانی اند که تقوای بیش تری دارند. (انا خلقناکم من ذکر و أنثی و... ان اکرمکم عندالله اتقاکم) (حجرات، آیه ی13)

4. برخلاف توهم گذشتگان که عمل زن را ارزش مند و مقبول درگاه خدا نمی دانستند (طباطبایی، 1374، ج4، ص140) از نظر اسلام هیچ تفاوتی بین زن و مرد نیست و ملاک قبولی اعمال، صالح بودن آن ها و ایمان عمل کننده است. (من یعمل من الصالحات من ذکر او أنثی و هو مؤمن فاولئک یدخلون الجنه و لا یظلمون نقیرا) (نساء، آیه ی124) و (انی لا اضیع عمل عامل منکم من ذکر او أنثی) (آل عمران، آیه ی195)

5. مسئولیت اجتماعی زن و مرد یک سان است. (المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولیاء بعض یأمرون بالمعروف و ینهون عن المنکر) (توبه، آیه ی71)

6. چون زن و مرد دو جنس هستند و تفاوت هایی در استعداد و توانایی ها دارند؛ از حیث حقوق و تکالیف هم تفاوت هایی دارند. اگرچه آنان در حقوق و تکالیف متفاوتند؛ اما این تفاوت ها با ویژگی ها و استعدادهای هر کدام تناسب دارد و عدالت کاملاً لحاظ شده است.

تفاوت حقوق و تکالیف اگر مبتنی بر تفاوت های طبیعی و خلقتی و متناسب با آن ها باشد، ظلم نیست؛ بلکه عین عدالت است. تساوی حقوق و تکالیف در شرایطی که از حیث خلقت و ویژگی های خلقتی با هم تفاوت دارند، عین ظلم و بی عدالتی است.

7. عدالت اقتضا می کند که بین حقوق و تکالیف هم تناسب برقرار باشد و در برابر هر حقی، تکلیفی؛ و در ازای هر تکلیفی، حقی باشد. اگر زن یا مرد تکلیف خاصی بر عهده می گیرد، در قبال آن از حق خاصی هم بهره مند گردد. اگر حقوق را به مردان بدهیم و تکالیف را بر گردن زنان بگذاریم؛ یا در قبال تکلیفی که بر زنان بار می کنیم، حقی برای شان قرار ندهیم؛ این عمل، ظلمی آشکار است. اما بهره مندی حقوقی بیش تر برای کسی که تکلیف بیش تری هم بر عهده دارد، ظلم نیست و عین عدل است.

8. متأسفانه زن در طول تاریخ تحت ستم بوده و نتوانسته در جامعه، حتی در زمانی که حکومت اسلامی بوده (جز دوره ی محدود رسول خدا و امام علی)، به درستی رشد کند و بسیاری از دستورالعمل هایی که از معصومین صادر شده، ناظر به واقعیت های موجود اجتماعی است.

برای آگاهی یافتن از نگاه واقعی پیامبران و امامان راجع به جنس زن، باید رفتار آنان با همسران و دختران خویش را ملاک قرار داد. آنان زنان و دختران خود را تربیت کرده و مانند مردان و پسران شان رشد داده بودند و سیره ی عملی آنان با همسران، دختران و زنان مؤمن، نشان از دیدگاه واقعی آن ها نسبت به زنان دارد.

آنان در برخورد با زنان تربیت شده نشان می دادند که از نگاه آن ها زن و مرد مؤمن تفاوتی ندارد و اگر در معاشرت با زنان هشدارهایی داده شده، نسبت به زنان تربیت نشده است.

9. معمولاً زن به طور طبیعی به زیور، لباس، زیبایی، آرایش و... اهمیت زیاد می دهد و این اخلاق ذاتی اگر جهت صحیح داده شود، در جهت استحکام زندگی خانوادگی و اجتماعی است. اما در جوامعی که حکومت حق و عدل حاکم نیست، این اخلاق زنان به صورت افراطی رشد داده می شود. لذا این خُلق زنان که می تواند عاملی برای حفظ استحکام خانواده و قوام اجتماع باشد، به عاملی برای از هم گسستن قوام زندگی خانوادگی و در هم ریختن نظم اجتماعی بدل می گردد.

10. از طرف دیگر زنان و مردان نسبت به هم تعهد دارند و باید یک دیگر را امر به معروف و نهی از منکر کنند؛ ولی چون مسئولیت اداره ی خانواده به مرد سپرده شده، بدین جهت مسئولیت او بیش تر است. مرد علاوه بر حفظ خود، نسبت به سلامت فکری و اعتقادی خانواده اش هم مسئولیت خاصی دارد و بعضی از دستورها از باب این مسئولیتی است که بر عهده دارد. لذا این مسولیت توهین به زن و فرزندان نیست، بلکه متعهدکردن مرد نسبت به آنان است.

11. اگر حدیثی مخالف نص قرآن و مبانی یقینی فوق باشد، قطعاً آن جعلی است و سخن پیامبر و امامان نیست و نباید بدان توجه کرد. اما به آسانی نمی توان گفت این حدیث مخالف نص صریح قرآن است؛ زیرا چه بسا ما معنای صحیح حدیث را متوجه نشده باشیم؛ و اگر به معنای صحیح توجه پیدا کنیم، می بینیم که با قرآن منافات ندارد.

با توجه به این که فهم درست احادیث مهارت فوق العاده می خواهد، عالمان در مقام بررسی حدیث و استنباط حکم بسیار سخت گیرند و به آسانی به یک حدیث اعتماد نمی کنند. آنان معنای ابتدایی و ظاهری را قبول نمی کنند و به استناد آن حکم صادر نمی نمایند.

در مقام نقل حدیث هم نباید هر چه را عنوان حدیث دارد، بدون بررسی سندی و متنی نقل کرد و از طرف دیگر نباید هر حدیثی را که مخالف قرآن پنداشته می شود، فوری از کتب حدیث حذف کرد؛ چه بسا معنای صحیح حدیث را متوجه نشده باشیم و آیندگان معنای صحیح حدیث را متوجه شوند و ببینند که بین آن حدیث و قرآن، منافاتی نیست. باید برای نقل حدیث یک حداقلی در نظر گرفته و هر حدیثی که آن حداقل را دارد، نقل شود و بررسی بیش تر را به خود فتوادهندگان و استنباط کنندگان و اهل روایت و درایت سپرد.

اگر گذشتگان می خواستند با میراث حدیثی این گونه رفتار کنند و هر حدیثی را که هم راستا با قرآن ندانسته یا منافی با قرآن می پنداشتند، حذف کنند؛ امروز میراث حدیثی بسیار ناچیز بود.

برای بررسی یک حدیث از لحاظ متن و محتوا، ابتدا باید اصول و چارچوب های اسلام و قرآن را به دست آورد و آن حدیث را با دقت بر اصول و چارچوب ها عرضه کرد و در مجموعه ی احادیث دید تا به معنای آن راه یافت؛ و علاوه بر آن، صحیح یا جعلی بودنش را متوجه شد. دیگر این که اگر حدیثی از حداقل اعتبار سندی برخوردار است، باید سعی کرد معنایی هم راستا با قرآن، اصول و مبانی دین برایش پیدا کرد؛ به گونه ای که هم حدیث را رد نکرده و هم معنایی منافی با مبانی برایش نپذیرفت.

با توجه به این مقدمه؛ بسیاری از روایات که به ظاهر بر نکوهش جنس زن دلالت دارد، بیان حقیقت وجودی زن است و در مقام ارزش گذاری مثبت یا منفی نیست. اگر آن حقیقت وجودی در راستای صحیح قرار گیرد، زن را اوج می دهد و شایسته ستایش می گرداند و اگر در راستای غلط قرار گیرد، زن را تنزل می دهد و پست می گرداند. بسیاری از این روایات گر چه در نگاه اول تحقیرکننده ی زن هستند، ولی توجیه صحیح و معقول دارند. بسیاری از این روایات جعلی هستند و...

منابع:

-قرآن کریم.

-طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ج 4، ترجمه: موسوی همدانی، قم، انتشارات اسلامی، 1374