چهل حدیث در باره کودک
| کتاب نامه |
کَلامُکُمْ نُورٌ
سخن شما اهل بیت، نور است. {زیارت جامعه کبیره}
بر آستان احادیث اهل بیت، عقل خضوع می کند دل خشوع می یابد و روح سیراب می شود . احادیث نورانی ائمه اطهار، منشوری است که حکمت های قدسی و معارف ناب الهی را بر دل ها و عقل ها می تاباند . گلشنی روح پرور و گنجینه ای گرانبها و سرمایه ای پایان ناپذیر است .
امام باقر علیه السلام فرمود :
شَرِّقا أوْ غَرِّبا، فَلا تَجِدانِ علما صحیحا اِلاّ شیئا خَرَجَ مِنْ عِندنِا اهلِ البیت؛(1)
به شرق و غرب جهان بروید، هیچ دانش صحیحی نخواهید یافت، مگر آن که از ما خاندان پیامبر صادر شده است .
همواره مدیون راویان، محدّثان و عالمان گذشته شیعه ایم که با دقّت و درایت و مسئولیت شناسی، سخنان نورانی پیشوایان معصوم را ثبت و ضبط کرده و به عنوان «میراث اهل بیت» به نسل های بعدی سپرده اند .
احادیث اهل بیت علیهم السلام آنگونه که خودشان فرموده اند، «نور» است .
مجموعه های حدیثی، دانشکده های صامت امّا جاویدان امامان شیعه است که بشریّت را آموزش غیر حضوری می دهد و خرسندیم که ما میراث دار این علوم و معارفیم . برای پیمودن راه صحیح زندگی و رهایی از حیرت ها و ضلالت ها و کج راهه ها، نیازمند این احادیثیم که «چراغ راه» و هدایت گر اندیشه ها و صفابخش دل ها و جان ها است .
- 1 . الکافی، کلینی، ج 1، ص 399 .
روایات پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و اهل بیت او، هم در عرصه مباحث اعتقادی برای ما «حجّت» است، هم در قلمرو فقه و تبیین احکام شرع و حلال و حرام الهی سند و پشتوانه است، هم در موضوعات اخلاقی، تربیتی، تهذیب نفس، پند و موعظه، سرشار از حکمت و بینش و هدایت است و اگر مردم با احادیث نورانی خاندان عصمت و طهارت آشنا شوند، دل در گرو محبّت و اطاعت آنان می نهند، همانگونه که حضرت رضا علیه السلام فرمود : اِنَّ النّاسَ لو عَلِموا مَحاسِنَ کلامِنا لاَتّبعونا؛(1) اگر مردم خوبی ها و زیبایی های سخن ما را بدانند، از ما پیروی می کنند .
- 1 . بحار الانوار، ج 2، ص 30، ح 13 .
بر این اساس، آموختن، نوشتن، بیان، نشر، شرح و تبیین، حفظ و تعلّم احادیث اهل بیت، کاری است ارزشمند و در راستای حفظ و گسترش فرهنگ اهل بیت علیهم السلام .
کتب حدیثی شیعه، همچون دریایی عمیق و موّاج پر از گهرهای نفیس است . برای بهره گیری از ذخایر این اقیانوس ژرف و پرگهر، باید به غوّاصی در دل آن پرداخت و لؤلؤ و مرجان هایی به دست آورد و به نسل امروز و مشتاقان عرضه کرد .
«چهل حدیث نویسی»، یکی از گام های ارزشمند در نشر و تشریح احادیث عترت پاک نبوی است که عالمان از دیرباز به آن مبادرت می ورزیدند و جامعه را از معنویّت آثار اهل بیت بهره مند می ساختند . اینکه امامان فرموده اند : هر کس چهل حدیث از احادیث ما را حفظ کند، در روز قیامت فقیه و دین شناس برانگیخته می شود، هم پشتوانه چنین حرکت علمی و فرهنگی است، هم ما را به ضرورت حفظ احادیث آنان آگاه می کند . چه حفظ به معنای به حافظه سپردن باشد، چه ثبت و ضبط و جلوگیری از فراموش شدن و از بین رفتن باشد و چه به معنای حفظ در عمل . به هر حال، تشویقی است برای رویکرد به معارف اهل بیت که در کلمات نورانی آنان نهفته است .
امروز، نیاز جامعه به آشنایی با فرهنگ ناب اهل بیت، بیش از هر زمان احساس می شود . عطش و استقبال هم که مردم از خود نشان می دهند، ضرورت ارائه و عرضه کلمات خاندان عصمت را در قالبی روان، سهل الوصول و متناسب با اقشار مختلف علاقه مند، روشن تر نشان می دهد و به همین دلیل، مراکز و مؤسّسات و اشخاصی به نشر «چهل حدیث» می پردازند .
آستانه مقدسه حضرت معصومه علیهاالسلام نیز به عنوان یک حرکت فرهنگی در راه نشر احادیث پیشوایان دین و ترویج معارف عترت، اقدام به چاپ این سلسله از چهل حدیث های موضوعی کرده است . موضوعات، ابتدا در کمیته ای تعیین، سپس به محققان و مؤلفان سفارش داده شده تا به گردآوری و تدوین چهل حدیث پیرامون موضوعات برگزیده بپردازند . سعی شده است اغلب موضوعات، اخلاقی، تربیتی، کاربردی و معارفی باشد . تا چه قبول افتد و چه در نظر آید .
* * *
فرزندان، ثمره زندگی اند . تربیت شایسته فرزندان نیز رسالت مهمّ والدین به شمار می رود .
گرچه روانشناسان و کارشناسان امور تربیت، برای تربیت کودک، نظرهای مختلف و سودمندی دارند، امّا برای پیروان اهل بیت که شاگرد مکتب «قرآن و حدیث» اند دانستن نظر و رهنمود اولیای دین بسی لازم و سودمند است .
خاندان وحی، هم در رفتار و سیره نورانی خود با کودکان، درس آموز و مربّی شایسته بودند، هم در گفتار و توصیه هایی که به پیروان و اصحابشان داشتند، راه و روش تربیت فرزندانی با ایمان، با ادب، شایسته و سالم را ارائه داده اند .
والدین و مربّیان، نه تنها با گفتار، بلکه با رفتار و نگاهشان هم بر کودکان تأثیر می گذارند و برای آنان نقش الگو دارند . و از این رو، مراقبت، هدایت، رفتارعادلانه، مهروزی و ابراز عاطفه، تربیت دینی و عادت دادن به انجام وظایف مذهبی، صبوری و بردباری در امر تعلیم و تربیت آنان و در یک کلمه، شناخت و ادای حقوق کودکان و بر جا نهادن یادگاری ارزشمند از خود، از وظایف مهم ما نسبت به کودکان است .
در همین جا از تلاش ارزشمند برادر عزیز، حجه الاسلام جناب آقای محمّد رضا احمدیان که زحمت تدوین این چهل حدیث را در این موضوع بر عهده داشتند، تقدیر و تشکر می شود .
باشد که در مسیر هدایت های اولیای دین، موفق به تربیت نسلی با ایمان و صالح و خدمتگزار شویم .
انتشارات زائر / آستانه مقدسه 1388 ش
رسول خدا صلی الله علیه و آله :
حَقُّ الْوَلَدِ عَلَی وَالِدِهِ إِذَا کَانَ ذَکَراً أَنْ یَسْتَفْرِهَ أُمَّهُ وَ یَسْتَحْسِنَ اسْمَهُ وَ یُعَلِّمَهُ کِتَابَ اللَّهِ وَ یُطَهِّرَهُ؛(1)
از جمله حقوق فرزند بر پدر این است که مادر وی را احترام کند و برای او نام زیبا انتخاب کند و به او قرآن بیاموزد و او را پاکیزه پرورش دهد.
- 1. الکافی، ج 6، ص 48؛ التهذیب، ج 8، ص 112؛ وسائل الشیعه، ج 21، ص 481.
امام صادق علیه السلام :
الْغُلَامُ یَلْعَبُ سَبْعَ سِنِینَ وَ یَتَعَلَّمُ الْکِتَابَ سَبْعَ سِنِینَ وَ یَتَعَلَّمُ الْحَلاَلَ وَ الْحَرَامَ سَبْعَ سِنِینَ؛(1)
کودک باید در هفت سال نخست بازی کند و در هفت سال دوم خواندن و نوشتن را بیاموزد و در هفت سال بعد (مقررات دینی) حلال و حرام را فراگیرد.
- 1. الکافی، ج 6، ص 47؛ التهذیب، ج 8، ص 111؛ وسائل الشیعه، ج 17، ص 331.
امام صادق علیه السلام :
إِنَّ اللَّهَ لَیُفْلِحُ بِفَلَاحِ الرَّجُلِ الْمُوءْمِنِ وُلْدَهُ وَ وُلْدَ وُلْدِهِ؛(1)
با رستگاری مرد با ایمان خداوند فرزندان و نوادگان او را رستگار سازد.
- 1. بحارالانوار، ج 13، ص 312 و ج 68، ص 236.
إذَا بُشِّرَ [علی بن الحسین علیهماالسلام ] بِوَلَدٍ لا یَسْأَلْ أَذَکَرٌ هُوَ أَمْ أُنْثَی حَتَّی یَقُولُ : أَسَوِیٌّ؟ فَإِذَا کَانَ سَوِیّاً قَالَ اَلْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِی لَمْ یَخْلُقْ مِنِّی شَیْئاً مُشَوَّهاً؛(1)
هنگامی که حضرت سجاد علیه السلام را به ولادت مولودی بشارت می دادند، پیش از آن که از پسر یا دختر بودن او سؤال کند از سالم بودن او جویا می شد، پس اگر فرزند، سالم بود، می گفت: خدای را شکر که از من، فرزندی زشت و ناسالم نیافرید.
- 1. مکارم الاخلاق، ص 228؛ عده الداعی، ص 88.
رسول خدا صلی الله علیه و آله :
اِعْدِلُوا بَیْنَ أَوْلَادِکُمْ کَمَا تُحِبُّونَ أَنْ یَعْدِلُوا بَیْنَکُمْ فِی الْبِرِّ وَ اللُّطْفِ؛(1)
بین فرزندان خود در مهرورزی و نیکی به آنان به عدالت رفتار نمایید، همان طوری که دوست دارید فرزندانتان بین شما در نیکی و خوش رفتاری، با عدل و داد رفتار نمایند.
- 1. بحارالانوار، ج 101، ص 92؛ مکارم الاخلاق، ص 220.
امام صادق علیه السلام :
نَظَرَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله إِلَی رَجُلٍ لَهُ إبْنَانِ فَقَبَّلَ أَحَدَهُمَا وَ تَرَکَ الآْخَرَ، فَقَالَ لَهُ النَّبِیُّ صلی الله علیه و آله : فَهَلَّا وَاسَیْتَ بَیْنَهُمَا؟؛(1)
پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم به مردی نگریست که دو پسر داشت. پدر، یکی از آن دو فرزند را بوسید و دیگری را نبوسید. پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «چرا (در اظهار محبّت به) آن دو به طور مساوی رفتار نکردی؟!»
- 1. من لایحضره الفقیه، ج 3، ص 483؛ وسائل الشیعه، ج 21، ص 487؛ مکارم الاخلاق، ص 220.
امام صادق علیه السلام :
إِنَّ اللَّهَ عَزَّوَجَلَّ لَیَرْحَمُ الرَّجُلَ لِشِدَّهِ حُبِّهِ لِوَلَدِهِ؛(1)
مردی که نسبت به فرزندان خود محبّت زیاد دارد، مشمول رحمت خداوند متعال قرار می گیرد.
- 1. من لایحضره الفقیه، ج 3، 482؛ وسائل الشیعه، 21، 359؛ بحارالأنوار، ج 101، ح 91؛ مکارم الأخلاق، 219.
رسول خدا صلی الله علیه و آله :
اَکْثِرُوا مِنْ قُبْلَهِ أَوْلادِکُمْ فَاِنَّ لَکُمْ لِکُلِّ قُبْلَهٍ دَرَجَهً؛(1)
به فرزندانتان (محبّت نمایید و) آن ها را بسیار به بوسید، زیرا در هر بوسیدن و ابراز محبّت برای شما) یک درجه است.
- 1. روضه الواعظین، ج 2، ص 369.
9
[رسول اللّه صلی الله علیه و آله ] إِذَا أَصْبَحَ مَسَحَ عَلَی رُؤُوسِ وُلْدِهِ وَوُلْدِ وُلْدِهِ؛(1)
روش رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم در خانواده این گونه بود که همه روزه دست محبّت و نوازش به سر فرزندان و نوادگان خود می کشید.
- 1. من لایحضره الفقیه، ج 3، ص 483؛ بحارالأنوار ج 101، ص 99؛ تهذیب الأحکام، ج 8، ص 113؛ وسائل الشیعه، ج 21، 483.
رسول خدا صلی الله علیه و آله :
أَحِبُّوا الصِّبْیَانَ وَ ارْحَمُوهُمْ وَ إِذَا وَعَدْتُمُوهُمْ شَیْا فَفُوا لَهُمْ فَإِنَّهُمْ لَا یَرَوْنَ إِلَّا أَنَّکُمْ تَرْزُقُونَهُمْ؛(1)
کودکان را دوست بدارید و با آنان مهربان باشید، وقتی که به آن ها وعده ای می دهید حتماً وفا کنید؛ زیرا کودکان، شما را رازق خود می پندارند.
- 1. الکافی، ج 6، ص 49؛ تهذیب الأحکام، ج 8، 113؛ وسائل الشیعه، ج 21، ص 483.
امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :
لا یَصْلُحُ مِنَ الْکَذِبِ جِدٌّ وَ لَا هَزْلٌ وَ لَا أَنْ یَعِدَ أَحَدُکُمْ صَبِیَّهُ ثُمَّ لَا یَفِیَ لَهُ؛(1)
شایسته نیست آدمی به جدّی و شوخی دروغ بگوید و شایسته نیست کسی به فرزند خود وعده بدهد و وفا نکند.
- 1. وسائل الشیعه، ج 12، ص 250؛ بحارالأنوار، ج 69، ص 259؛ الأمالی للصدوق، ص 419؛ روضه الواعظین، ج 2، ص 468؛ مشکاه الأنوار، 173.
امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :
مَنْ کَانَ لَهُ وَلَدٌ صَبَا؛(1)
کسی که فرزند خردسال دارد، باید با او رفتاری کودکانه داشته باشد.
- 1. الکافی، ج 6، ص 49؛ وسائل الشیعه، ج 21، ص 486؛ بحارالانوار، ج 1، ص 46.
رسول خدا صلی الله علیه و آله :
رَحِمَ اللَّهُ عَبْداً أَعَانَ وَلَدَهُ عَلَی بِرِّهِ بِالْإِحْسَانِ إِلَیْهِ وَ التَّأَلُّفِ لَهُ وَ تَعْلِیمِهِ وَ تَأْدِیبِهِ؛(1)
رحمت خداوند بر بنده ای که با احسان و انس و الفت با فرزند و تعلیم و تربیت (صحیح) او را در جهت نیکی و احسان به پدر یاری نماید.
- 1. مستدرک الوسائل، ج 15، ص 169.
امام باقر علیه السلام :
یُحْفَظُ الْأَطْفَالُ بِصَلَاحِ آبَائِهِمْ؛(1)
کودکان در پرتو صلاحیت و شایستگی پدران، صلاح و سعادتشان حفظ می شود.
- 1. بحارالأنوار، ج 68، ص 236.
انس بن مالک می گوید:
إِنَّ رَسُولَ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وسلم ؛ مَرَّ اِلی [عَلَی] صِبْیَانٍ فَسَلَّمَ عَلَیْهِمْ وَ هُوَ مُغَذٍّ؛(1)
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در رهگذری بر چند کودک برخورد نمود، به آن ها سلام کرد و طعامشان داد.
- 1. بحارالأنوار، ج 16، ص 229 و 254؛ مستدرک الوسائل، ج 8؛ ص 364؛ مکارم الاخلاق، ص 16.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
مَنْ فَرَّحَ ابْنَتَهُ فَکَأَنَّمَا أَعْتَقَ رَقَبَهً مِنْ وُلْدِ إِسْمَاعِیلَ علیه السلام وَ مَنْ أَقَرَّ بِعَیْنِ ابْنٍ فَکَأَنَّمَا بَکَی مِنْ خَشْیَهِ اللَّهِ؛(1)
هرکس که دختر بچه خود را شادمان کند، مانند کسی است که بنده ای از فرزندان اسماعیل علیه السلام را آزاد کرده و آن که پسر بچه ای را مسرور کند، مانند کسی است که از خوف خدا گریسته است.
- 1. وسائل الشیعه، ج 21، ص 514؛ مکارم الأخلاق، ص 221.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
مَنْ قَبَّلَ وَلَدَهُ کَتَبَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَهُ حَسَنَهً وَ مَنْ فَرَّحَهُ فَرَّحَهُ اللَّهُ یَوْمَ الْقِیَامَهِ؛(1)
هرکس فرزندش را ببوسد، خداوند حسنه ای در نامه اعمالش ثبت می کند؛ و هرکس فرزندش را شادمان کند، خداوند او را در قیامت شاد خواهد کرد.
- 1. الکافی، ج 6، ص 49؛ وسائل الشیعه، ج 21، ص 475؛ بحارالأنوار، ج 7، ص 304.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
إِذَا نَظَرَ الْوَالِدُ إِلَی وَلَدِهِ فَسَرَّهُ کَانَ لِلْوَالِدِ عِتْقُ نَسَمَهٍ؛(1)
پدری که با نگاه محبّت آمیز فرزند خویش را شاد کند، خداوند به او اجر یک بنده آزاد کردن عنایت می فرماید.
- 1.مستدرک الوسائل، ج 15، ص 169؛ بحارالأنوار، ج 71، ص 80.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
مُرُوا صِبْیَانَکُمْ بِالصَّلَاهِ إِذَا بَلَغُوا سَبْعاً؛(1)
کودکان خود را در هفت سالگی امر کنید تا نماز بخوانند.
- 1. عوالی اللئالی، ج 1، ص 252؛ مستدرک الوسائل ج 3، ص 19 و ج 14، ص 359.
امام کاظم علیه السلام :
إِذَا أَتَتْ عَلَی الْجَارِیَهِ سِتُّ سِنِینَ لَمْ یَجُزْ أَنْ یُقَبِّلَهَا رَجُلٌ لَیْسَ هِیَ بِمَحْرَمٍ لَهُ وَ لَا یَضُمَّهَا إِلَیْهِ؛(1)
وقتی که دختر بچه شش ساله شد فرد نامحرم حق ندارد او را ببوسد و همچنین نمی تواند او را در آغوش بگیرد.
- 1. تهذیب الأحکام، ج 7، ص 461؛ وسائل الشیعه، ج 20، ص 230.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
الصَّبِیُّ وَ الصَّبِیُّ وَ الصَّبِیُّ وَ الصَّبِیَّهُ وَ الصَّبِیَّهُ وَ الصَّبِیَّهُ یُفَرَّقُ بَیْنَهُمْ فِی الْمَضَاجِعِ لِعَشْرِ سِنِینَ؛(1)
رختخواب پسر بچه ها با پسر بچه ها و پسر بچه ها با دختر بچه ها و دختربچه ها با دختربچه ها در سن ده سالگی باید از هم جدا شوند.
- 1. وسائل الشیعه، ج 20، ص 231.
امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :
أَطْعِمُوا صِبْیَانَکُمُ الرُّمَّانَ فَإِنَّهُ أَسْرَعُ لِأَلْسِنَتِهِمْ؛(1)
به فرزندانتان انار بخورانید، که زبانشان را به سخن زودتر باز می کند.
- 1. بحارالانوار، ج 63، ص 155.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
لا تَضْرِبُوا أَطْفَالَکُمْ عَلَی بُکَائِهِمْ فَإِنَّ بُکَاءَهُمْ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ شَهَادَهُ أَنْ لَا إِلَهَ إِلَّا اللَّهُ وَ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ الصَّلَاهُ عَلَی النَّبِیِّ وَ آلِهِ وَ أَرْبَعَهَ أَشْهُرٍ الدُّعَاءُ لِوَالِدَیْهِ؛(1)
کودکانتان را به خاطر گریه کردن کتک نزنید، زیرا گریه کودک تا چهار ماه اوّل شهادت به یگانگی خداست و چهار ماه دوّم درود بر پیامبر و خاندان او، و در چهار ماه سوم دعا برای پدر و مادرش است.
- 1.وسائل الشیعه، ج 21، ص 447؛ بحارالأنوار، ج 57، ص 381.
امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :
مَا نَحَلَ وَالِدٌ وَلَداً نُحْلًا أَفْضَلَ مِنْ أَدَبٍ حَسَنٍ؛(1)
هیچ عنایت و عطایی پدر به فرزندش ننموده که عالی تر و شریف تر از تربیت خوب باشد.
- 1. مستدرک الوسائل، ج 15، ص 164.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
مَنْ وُلِدَ لَهُ ثَلَاثُ بَنِینَ وَ لَمْ یُسَمِّ أَحَدَهُمْ مُحَمَّداً فَقَدْ جَفَانِی؛(1)
هرکس سه پسر برای او متولد شود و نام یکی از آن ها را محمد نگذارد به من جفا کرده است.
- 1. وسائل الشیعه، ج 21، ص 394.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
إِنَّ أَوَّلَ مَا یَنْحَلُ أَحَدُکُمْ وَلَدَهُ الِاسْمُ الْحَسَنُ؛(1)
اوّلین عطا و هدیه هریک از شما به فرزند خود اسم خوبی است که برای او انتخاب می کنید.
- 1. بحارالانوار، ج 101، ص 130.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
إِذَا کَانَ اسْمُ بَعْضِ أَهْلِ الْبَیْتِ اسْمَ نَبِیٍّ لَمْ تَزَلِ الْبَرَکَهُ فِیهِمْ؛(1)
در هر خانواده ای که اسم پیامبری باشد، برکت از آن خانه برداشته نخواهد شد.
- 1. دعائم الإسلام، ج 2، ص 188؛ مستدرک الوسائل، ج 15، ص 129.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
مَنْ وُلِدَ لَهُ مَوْلُودٌ فَلْیُوءَذِّنْ فِی أُذُنِهِ الْیُمْنَی بِأَذَانِ الصَّلَاهِ وَ لْیُقِمْ فِی الْیُسْرَی فَإِنَّهَا عِصْمَهٌ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ؛(1)
هرکس فرزندی برای او متولد شود، باید در گوش راستش اذان و در گوش چپش اقامه بگوید، این کار سبب می شود کودک از شیطان رانده شده در امان باشد.
- 1. الکافی، ج 6، ص 24؛ تهذیب الأحکام، ج 7، ص 437؛ وسائل الشیعه، ج 21، ص 405.
امام رضا علیه السلام از پدرانش از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم نقل می کند:
اِخْتِنُوا أَوْلَادَکُمْ یَوْمَ السَّابِعِ فَإِنَّهُ أَطْهَرُ وَ أَسْرَعُ لِنَبَاتِ اللَّحْمِ؛(1)
فرزندانتان را روز هفتم تولد ختنه کنید که این برای آن ها پاک کننده تر است و رشدشان را سرعت می بخشد.
- 1. بحارالأنوار، ج 101، ص 109؛ وسائل الشیعه، ج 21، ص 439؛ مستدرک الوسائل، ج 15، ص 149.
امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :
وَلَدُکَ رَیْحَانَتُکَ سَبْعَاً وَ خَادِمُکَ سَبْعَاً ثُمَّ هُوَ عَدُوُّکَ أَوْ صَدِیقُکَ؛(1)
فرزندت در هفت سال اوّل گُل خوشبوی {درخت} وجود شما است؛ و در هفت سال دوم خدمتگزار و مطیع و در هفت سال سوم، دشمن بدخواه، یا دوست خیرخواه شما است.
- 1. شرح نهج البلاغه، ج 20، ص 343.
امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :
کَانَ رَسُولُ اللَّهِ صلی الله علیه و آله وسلم إِذَا بُشِّرَ بِجَارِیَهٍ قَالَ رَیْحَانَهٌ وَ رِزْقُهَا عَلَی اللَّهِ؛(1)
روش حضرت رسول صلی الله علیه و آله وسلم این گونه بود که وقتی خبر تولد یک دختر را به او می دادند، می فرمودند: گلی است و روزی آن با خداوند است.
- 1. بحارالأنوار، ج 101، ص 97؛ مستدرک الوسائل، ج 15، ص 114.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
مَنْ رَبّی صَبِیّاً حَتّی یَقُولَ: لا اِله الاَّ اللّهُ وَ جَبَتْ لَهُ الجَنَّهُ؛(1).
هرکس کودکی را (به اندازه ای) تربیت کند که بتواند بگوید: لا اله الاّ اللّه، بهشت بر او واجب می شود.
- 1. میزان الاعتدال، ج 1، ص 22.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
مَنْ عَالَ ثَلَاثَ بَنَاتٍ یُعْطَی ثَلاَثَ رَوْضَاتٍ مِنْ رِیَاضِ الْجَنَّهِ کُلُّ رَوْضَهٍ أَوْسَعُ مِنَ الدُّنْیَا وَ مَا فِیهَا؛(1)
هرکس سه دختر را سرپرستی کند، خداوند به او سه باغستان از باغستان های بهشت عطا می کند که هریک از آن ها از دنیا و آنچه در آن است وسیع تر باشد.
- 1. مستدرک الوسائل، ج 15، ص 115.
امام صادق علیه السلام :
حَنِّکُوا أَوْلَادَکُمْ بِتُرْبَهِ الْحُسَیْنِ علیه السلام فَإِنَّهَا أَمَانٌ؛(1)
با تربت امام حسین علیه السلام کام کودکانتان را بردارید، چون سبب در امان بودن او از آفت های روحی و جسمی است.
- 1. تهذیب الأحکام، ج 6، ص 74؛ وسائل الشیعه، ج 14، ص 524.
- 1. بحارالانوار، ج 50، ص 275.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
مِنْ سَعَادَهِ الرَّجُلِ الْوَلَدُ الصَّالِحُ؛(1)
از سعادت انسان داشتن فرزندی نیکوکار و شایسته است.
- 1. الکافی، ج 6، ص 3؛ وسائل الشیعه، ج 21، ص 359.
امام صادق علیه السلام :
مِیرَاثُ اللَّهِ مِنْ عَبْدِهِ الْمُوءْمِنِ الْوَلَدُ الصَّالِحُ یَسْتَغْفِرُ لَهُ؛(1)
فرزند صالح میراث و بازمانده ای الهی برای بنده مؤمن است که بعد از او برای او طلب آمرزش نماید.
- 1. من لایحضره الفقیه، ج 3، ص 481.
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم :
مَا أَثْقَلَ فِی المِیزَانِ اَلْوَلَدُ الصَّالِحُ یُتَوَفّی لِمُسْلِمٍ فَیَصْبِرُ و یَحْتَسِبُ؛(1)
گرانبهاترین چیز در نامه عمل، مرگ فرزند شایسته ای است که انسان [در فراق او] صبر کند و به حساب خداوند بگذارد.
- 1. بحارالانوار، ج 79، ص 115.
امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :
الْوَلَدُ الصَّالِحُ أَجْمَلُ الذِّکْرَیْنِ؛(1)
فرزند صالح و نیکوکار، زیباترین دو یادمان (نیک نامی و دودمان نیکو) است. که بعد از او به یادرگار می ماند.
- 1. مستدرک الوسائل، ج 15، ص 114؛ غررالحکم، ص 407.
امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :
اَلْوَلَدُ السُّوءُ یَهْدِمُ الشَّرَفَ و یَشِینُ السَّلَفَ؛(1).
فرزند زشتکار، آبرو را می برد و مایه ننگ اجداد و گذشتگان خواهد بود.
- 1. غرر الحکم، ص 407.
مراجع و منابع
1. الامالی، شیخ صدوق، 1 جلدی، انتشارات کتابخانه اسلامیه، چهارم، 1362 ش.
2. التهذیب، 10 جلدی، شیخ طوسی، چاپ دارالکتب الاسلامیه، چهارم، تهران، 1365 ش.
3. الکافی، 8 جلدی، شیخ کلینی، دارالکتب الاسلامیه، چهارم، تهران، 1365 ق.
4. بحارالانوار، 110 جلدی، علامه مجلسی، محمدباقر، مؤسسه الوفاء، بیروت، 1404 ق.
5. دعائم الاسلام، (2 جلدی)، نعمان بن محمد تمیمی مغربی، دارالمعارف، دوم، مصر، 1385 ق.
6. روضه الواعظین، (2 جلدی)، محمد بن حسن فتّال نیشابوری، انتشارات رضی، قم، 1386 ق.
7. شرح نهج البلاغه، (20 جلدی)، ابن ابی الحدید معتزلی، کتابخانه آیه الله مرعشی نجفی، قم، 1404ق.
8. عده الداعی، ابن فهد حلّی، دارالکتب الاسلامیه، اوّل، تهران، 1407 ق.
9. عوالی اللئالی، (4 جلدی)، ابن ابی جمهور احسائی، انتشارات سیدالشهدا علیه السلام، قم، 1405 ق.
10. غررالحکم و دررالکلم، (1 جلدی)، عبدالواحد بن محمد تمیمی آمدی، انتشارات دفتر تبلیغات، قم، 1366 ش.
11. مستدرک الوسائل (18 جلدی)، محدّث نوری، مؤسسه آل البیت، اوّل، قم، 1408 ق.
12. مکارم الاخلاق، (1 جلدی)، رضی الدین حسن بن فضل طبرسی، انتشارات شریف رضی، چهارم، قم، 1413 ق.
13. من لایحضره الفقیه، (4 جلدی)، شیخ صدوق، انتشارات جامعه مدرسین، سوم، قم، 1413 ق.
14. میزان الاعتدال، ذهبی، دارالمعرفه، اوّل، بیروت، 1382 ق.
15. وسائل الشیعه، 29 جلدی، شیخ حرّ عاملی، مؤسسه آل البیت، اوّل، قم، 1409 ق.
