١ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
اَلمالُ عارِیةٌ.
مال و ثروت در دست انسان یک عاریه و امانت است. (فهرست غرر، ص ٣٧٤)
٢ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
اِنَّ اَحسابَ اَهلِ الدُّنیا هذا المالُ!
حَسَب و افتخارات اهل دنیا تنها در همین مال و منال‌ها خلاصه می‌شود! (شهاب‌الاخبار، ص ٢٥٨)
٣ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
ما بَلَی اللهُ العِبادَ بِشَیءٍ اَشدَّ عَلیهم مِنَ اِخراجِ الدِّرهَم!
خداوند بندگان را به چیزی سخت‌تر از خرج کردن پول امتحان نکرده است! (بحار، ج ٧٠، ص ١٣٩)
٤ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
حُبُّ المالِ یُوهِنُ الدّینَ و یُفسدُ الیَقینَ.
مال‌دوستی، دینِ و ایمان انسان را سست می‌کند و معتقدات یقینی را تباه و منحرف مینماید. (فهرست غرر، ص ٣٧٦)
٥ـ «امام موسی کاظم علیه السلام»:
اِنّ اَعظَمَ النّاسِ قَدْراً اَلّذیِ لایَریَ الدُّنیا لِنَفسِهِ خَطَراً.
بالاترین قدر و منزلت را کسی داراست که دنیا و مادیات در نظر او قدر و منزلتی نداشته باشند. (اصول کافی، ج ١، ص ٢٢)
٦ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
خَیرُ المالِ ما اُنفِقَ فی سبیلِ اللهِ.
بهترین مال و ثروت آن مالی است که در راه خدا انفاق شود. (مواعظ عددیه، ص ٢٢)
٧ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
لا یُکرِمُ المَرءُ نَفسَهُ حَتّی یُهینَ مالَهُ.
انسان تا وقتی که مال خود را حقیر و ناچیز نشمارد به کرامت نفس و بزرگواری دست نخواهد یافت. (فهرست غرر، ص ٣٧٧)
٨ـ امام هادی علیه السلام:
النّاسُ فیِ الدُّنیا بِالأَموالِ وَ فیِ الآخِرَةِ بِالأَعمالِ.
مردم در دنیا با مال و دارائیشان نشانه و شناخته می‌شوند و در آخرت (تنها) با اعمال و کردارهایشان. (بحار، ج ٧٨، ص ٣٦٩)
٩ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
اِنْ کانَ الحِسابُ حَقّاً فالجَمعُ لِماذا؟!
اگر حسابرسی (فردا) حتمی و حق است پس این همه جمع و اندوخته کردن چرا؟! (خصال، ج ٢، ص ٦١)
١٠ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
یَاابْنَ آدَم! لا بِقلیلٍ تَقنَعُ وَ لا بِکَثیرٍ تَشبَع!
ای آدمیزاد! تو نه با کم قناعت می‌کنی و نه با زیادی سیر می‌شوی! (مواعظ عددیه، ص ١١)
١١ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
یَاابْنَ آدمَ! مَا کَسَبْتَ فَوقَ قُوتِکَ فَاَنتَ فیهِ خازِنٌ لِغَیرکَ.
ای آدمیزاد! (بدان) هر چه زیادتر از روزی خود به دست می‌آوری خزانه‌دار برای دیگری خواهی بود. (نهج‌البلاغه، کلمة ١٨٣)
١٢ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
الحِرصُ عَلَی الدُّنیا مِن علاماتِ النِّفاقِ.
یکی از علامت‌های نفاق حریص بودن بر دنیا و دنیاداری است. (مواعظ عددیه، ص ١١)
١٣ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
اَوحَی اللهُ عَزّوَجَلّ اِلی موسی علیه السلام: یا موسی! لاتَفرحْ بِکَثرَةِ المالِ وَ لا تَدَعْ ذِکریِ عَلی کُلِّ حالٍ فَاِنَّ کَثَرةَ المالِ تُنسیِ الذُّنوبَ، وَ اِنَّ تَرْکَِ ذِکری یُقسی القُلوبَ.
خداوند متعال به موسی علیه السلام وحی فرستاد: موسی! باداشتن مال زیاد خوشحال و مغرور مشو و ذکر مرا در هر حال که هستی از یاد مبر که مال زیاد گنا‌هان را از یاد انسان می‌برد و غافل ماندن از ذکر من باعث قساوت و سنگدلی می‌گردد. (اصول کافی، ج ٤، ص ٢٥٦)
١٤ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
اِستراحَةُ الناسِ فی الیَأسِ.
آسایش (واقعی) مردم، در نداشتن چشم‌داشت به مال دیگران است. (مواعظ عددیه، ص ٢١)
١٥ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
کَثَرةُ المالِ تُفسِدُ القُلوبَ و تَنشیءُ الذُّنوبَ.
مال زیاد، دل‌ها را فاسد می‌کند و برگناهان انسان می‌افزاید. (فهرست غرر، ص ٣٧٦)
١٦ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
المالُ والبَنونَ حَرثُ الدّنیا و العَملُ الصّالِحُ حَرثُ الآخِرَةِ و قد یَجَمَعهُما اللهُ لِأَقوامٍ.
مال و اولاد بذر و کشتزار دنیا است و عمل صالح کشتزار آخرت است و گاه می‌شود خداوند این دو را با هم جمع می‌کند و به مردمی (شایسته و سعادتمند) عطا می‌فرماید. (تفسیر صافی قدیم، ص ٤٧٩)
١٧ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
لایَذهَبُ مِن مالِکَ ما وَعَظَکَ!
مالی که از دست داده‌ای و برای تو یک درس و موعظه بوده (در حقیقت) آن را از دست نداد‌ه‌ای! (نهج‌البلاغه، کلمة ١٨٧)
١٨ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
اِتقَّوا الشُّحَّ فَإنَّ الشُّحَّ أَهلَکَ مَن کانَ قَبلَکُم.
از بخل و حرص کاملاً بپرهیزید. همین بخل و حرص بود که امت‌های پیشین قبل از شما را به هلاکت رسانده است. (مواعظ عددیّه، ص ١٣)
١٩ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
السّخاءُ حَسَنٌ وَ هُوَ مِن الأغنیاءِ أحسَنُ.
سخاوت یک خصلت نیکو و پسندیده است اما از اغنیا نیکوتر و پسندیده‌تر است. (مواعظ عددیه، ص ١٨١)
٢٠ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
غَنِیٌّ سَخِیٌّ أجرُهُ کَأَجرِ الخَلیلِ ابراهیمَ علیه السلام.
یک آدم غنی سخاوتمند، پاداش او همانند پاداش ابراهیم خلیل پیامبر علیه السلام است. (مواعظ عددیه، ص ١٧٦)
٢١ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
الغَنِیُّ بِلا سَخاوَةٍ کَالشّجَرِ بِلا ثَمَرٍ.
آدم غنی که سخاوت ندارد مانند درختی است که میوه ندارد. (مواعظ عددیّه، ص ١٥٤)
٢٢ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
إنَّ اللهَ یُبغِضُ البَخیلَ فی حیاتِهِ السَّخِیَّ عندَ مَوتِه.
خداوند، آن کسی که در زندگی بخیل و تنگ‌نظر باشد ولی در وقت مردن کریم و سخاوتمند شود! مبغوض می‌دارد. (المحجّةالبیضاء، ج ٦، ص ٧٤)
٢٣ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
شَحیحٌ غَنِیُّ أفْقَرُ مِن فَقیرٍ سَخِیٍّ!
یک ثروتمند بخیل و طمعکار از یک فقیر سخاوتمند فقیرتر است! (مواعظ عددیّه، ص ٢٢)
٢٤ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
طوبی لِمَن شَغلَهُ عَیبُهُ عَن عُیوب النّاسِ وَأَنَفَقَ مِن مالٍ اکتَسَبَهُ مِن غَیر مَعصِیَةٍ.
خوشا به حال کسی که با اصلاح عیوب خود، او را از دنبال کردن عیوب دیگران باز می‌دارد و از مالی که از راه مشروع به دست آورده (در راه خدا) انفاق مینماید. (مواعظ عددیه، ص ١٠)
٢٥ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
اَلغِنی و الَفقرُ یَکْشفِان جَواهِرَ الرِّجالِ وَ أوصافَهُما!
فقر و غنی حقیقت و رفتار اشخاص را آشکار می‌سازد! (هر دو مایة امتحان است) (فهرست غرر، ص ٢٩٨)
٢٦ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
مَن قَنَعَ بِما رَزَقَهُ اللهُ فَهُوَ مِن أَغنیَ النّاسِ.
غنی‌ترین مردم آن کسی است که به قسمت خدادادی خود قانع و راضی باشد. (الشِّهاب فی‌الحِکَم و الآداب، ص ٢١)
٢٧ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
مالُکَ ما قَدّمتَ و مالُ وارِثِکَ ما أخَّرتَ.
مالی که پیشاپیش خود (برای آخرت) می‌فرستی آن مال تو است و آن که بعد از خود به جای می‌گذاری مال وارث تو است. (نهج‌الفصاحه، ج ١، ص ٧٠)
٢٨ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
إنّ قَلبَ الرّجُلِ مَعَ مالِهِ، إنْ قَدّمَهُ أحَبَّ أنْ یَلحَقَهُ وَ إنْ خَلَّفهُ أَحَبَّ أَن یَتخلَّفَ مَعَهُ.
دل انسان به مال و دارائی او بسته است. اگر آن را پیش فرستاد دوست دارد بدان ملحق شود و اگر آن را برای بعد از خود گذاشت دوست دارد (در این دنیا) در کنار آن بماند و با حسرت و ندامت از دنیا می‌رود. (مشکوةالأنوار، فصل ٧، باب ٦)
٢٩ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
قلیلٌ مِنَ الأَغنیاءِ مَن یُواسی و یُسعِفُ.
از میان اغنیا عدة قلیلی هستند که به داد فقرا می‌رسند و از آنها دستگیری می‌نمایند. (فهرست غرر، ص ٢٩٩)
٣٠ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
اَعظمُ النّاسِ حسرَةً مَن رَأی مالَهُ فی میزانِ غَیرِهِ و أَدخَلَهُ اللهُ بِهِ النّارَ وَ أَدخَلَهُ وارثَهُ یِهِ الجّنَّةَ!
روز قیامت بیشترین حسرت و افسوس را کسی می‌خورد که ببیند مال او در ترازوی دیگری است (وارث او) و خداوند او را از راه همین مال وارد جهنم می‌کند و وارثش را با عمل صالح از راه همین مال وارد بهشت می‌گرداند! (سفینه، ج ٢، ص ٥٥٨)
٣١ـ «امام رضا علیه السلام»:
اَوّلُ مَن یَدخُلُ النّارَ امیرٌ یَتَسلّطُ لَم یَعدِلْ وَ ذو ثَروَةٍ مِنَ المالِ لَمْ یُعطِ المالَ حَقَّهُ و فَقیرٌ فَخُورٌ.
این سه نفر نخستین کسانی هستند که (فردا) وارد جهنم می‌شوند: زمامدار جبّار ستمگر و صاحب مالی که وجوهات و حقوق خود را نمی‌پردازد و فقیر متکبر فخرفروش. (عیون‌اخبارالرضا علیه السلام، ج ١، ص ٢٨)
٣٢ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
أمسِکْ مِنَ المالِ بِقَدرِ ضَرورَتِکَ و قَدِّمِ الفَضلَ لِیَومِ فاقَتِکَ.
از مال خود به اندازة نیازت برای خود نگهدار و زیادی را برای روز مبادا و فلاکت‌بار (بعد از مرگ) خود پیشاپیش فرست (آن را در واجبات و باقیات صالحات به مصرف برسان). (فهرست غرر، ص ٣٧٥)
٣٣ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
نِعَم العَونُ علی تقوی اللهِ، اَلمالُ.
مال و دارایی انسان را به تقوی و پرهیزکاری یاری مینماید و به راستی که چه خوب معین و نیکو یاوری است. (مواعظ عددّیه، ص ١٩)
٣٤ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
بَرَکَةُ المالِ فی اَداءِ الزّکوةِ
پرداختن زکات و وجوهات، باعث برکت مال می‌شود. (مواعظ عددیه، ص ٢١)
٣٥ـ رسول اکرم صلّی الله علیه وآله:
إنْ اَردتَ أن یُثرِیَ اللهُ مالَکَ فَزَکِّه.
اگر خواستی خدا مال و دارایی‌ات را زیاد کند آن را پاکیزه و طاهر بگردان (حق و وجوهات آن را بپرداز). (بحار، ج ٩٦، ص ٢٣)
٣٦ـ «امام رضا علیه السلام»:
أشدُّ الأعمالِ ثلاثةٌ: اِعطاءُ الحَقِّ مِن نَفسِکَ، و ذِکرُ اللهِ عَلی کُلِّ حالٍ و مُواساةِ الأَخِ فی المالِ.
این سه کار (برای انسان) سخت‌ترین اعمال است: با مردم با عدل و انصاف رفتار کردن، در هر حال در ذکر و به یاد خدا بودن، و با مال خود با برادران دینی مواسات نمودن. (مُسندالاما‌م‌الرضا علیه السلام، ج ١، ص ٢٨٨)
٣٧ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
مَن مَدَّ عَیْنَیْهِ الی ما فی أیدیِ النّاسِ مِن دُنیاهُم طالَ حُزنُهُ.
کسی که همواره به دارایی و دنیای مردم چشم می‌دوزد غم و اندوه او طولانی خواهد بود. (تحف‌العقول، ص ٥١)
٣٨ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
لا مالَ أذهبُ بِالفاقَةِ مِنَ الرِّضا وَ القنُوعِ.
هیچ مالی که بتواند فقر و بینوایی را از بین ببرد بهتر از قناعت و رضا بودن و قسمت خدادادی نیست. (تحف‌العقول، ص ٨٨).
٣٩ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
اِنَّ اللهَ سُبحانَهُ فَرَضَ فی اَموالِ الأَغنیاءِ أَقواتَ الفُقراءِ فما جاعَ فقیرٌ اِلاّ بِما مَنعَ غنیٌّ.
خداوند سبحان، آذوقة فقرا را در اموال اغنیا قرار داده است، هیچ فقیری گرسنه نمانده مگر به سبب آنچه که ثروتمندی از او دریغ داشته است. (نهج‌البلاغه، کلمة ٣٢٠)
٤٠ـ «پیامبر گرامی اسلام صلّی الله علیه و آله و سلم»:
إنَّ مِنَ النِّعَمِ سَعَةُ المالِ و أفضلُ مِن سَعَةِ المالِ صِحَّةُ البَدَنِ و اَفضَلُ مِن صِحّةِ البَدَنِ تَقویَ القَلبِ.
یکی از نعمت‌های الهی وسعت مالی است، و از وسعت مالی بالاتر، سلامتی بدن و از سلامتی بدن بالاتر تقوای دل و پرهیزگاری است. (مواعظ عددیه، ص ٢)
