چهل حدیث تعلیم و تعلّم لاتین
1.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
خوشا به حال آنکه عمل و علمش، دوستی و دشمنیاش، انجام دادن و رها کردنش، سخن و سکوتش، وکردار و گفتارش را برای خدا خالص گرداند.
ُطوبَی لِمَنْ أخْلَصَ لِلَّهِ عَمَلَهُ، وَعِلْمَهُ، وَحُبَّهُ، وَبُغْضَهُ، وَأخْذَهُ، وَتَرْکَهُ، وَکَلامَهُ، وَصَمْتَهُ، وَفِعْلَهُ، وَقَوْلَهُ.
How happy is he who sincerely devotes exclusively to Allah his entire life, including his actions, knowledge, love, hatred, receiving, relinquishing, speech, silence, and his words and deeds.
بحار الأنوار، جلد 77، صفحه 289
2.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
نظرات گوناگون را در برابر هم قرار دهید، تا آنچه صواب است به دست آید و اندیشهها را همانند به هم زدن مشک برای گرفتن کره به هم زنید تا آرای صحیح و استوار حاصل آید.
إضرِبُوا بَعضَ الرَّأیِ ببَعضٍ یَتَولَّدُ مِنهُ الصَّوابُ, وامخَضُوا الرَّأیَ مَخْضَ السِّقاءِ یُنتِج سَدیدَ الآراءِ.
Keep different ideas together in order to catch the truth and agitate thoughts like agitating musk for butter in order to bring about the true and firm thoughts.
شرح غرر الحکم، جلد 2، صفحه 266
3.امام جعفر صادق علیه السلام می فرمایند :
دانش را بجوئید و آن را با بردباری و متانت بیارایید و در برابر کسی که به او دانش میآموزید، فروتن باشید.
أُطلُبُوا العِلْمَ وَتَزَیَّنُوا مَعَهُ بِالحِلْمِ وَالوَقارِ وََتَواضَعُوا لِمَنْ تُعَلِّمُونَهُ العِلْمَ.
Seek knowledge and adorn it with patience and respect; moreover, be humble towards the one who is taught by you.
کافی، جلد 1، صفحه 36
4.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
اندیشیدن و فهمیدن سودمندتر است از تکرار بسیار و درس گرفتن.
فَضلُ فِکرٍ وَ تَفَهُّمٍ أنجَعُ مِن فَضلِ تَکرارٍ وَ دَراسَةٍ.
reflecting and understanding is more beneficial of much repeating and learning.
غررالحکم و دررالکلم، ح6564
5.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
وقتی مرگ جوینده دانش فرا رسد و او در این حال باشد شهید مرده است.
اذا جاء الموت لطالب العلم وهو علی هذه الحالة مات وهو شهید .
If a seeker of knowledge embraces death while he is on learning position, he is regarded as a martyr.
کنز العمال ، حدیث 28693
6.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
با مرگ انسان عملش قطع میشود، مگر در سه چیز: صدقۀ ماندگار، دانشی که مردم از آن بهرهمند شوند و فرزند شایستهای که برایش دعا کند.
إذا مٰاتَ الإنسٰانُ إنقَطَعَ عَمَلُهُ إلاّ مِن ثَلاٰثٍ: إلاّ بِصَدَقَةٍ جٰارِیَةٍ أو عِلمٍ یُنتَفَعُ بِهِ أو وَلَدٍ صٰالِحٍ یَدعوُ لَهُ
When a person dies his deeds are finished save in three ones: a permanent charity, a knowledge from that people benefit, and a pious child who prays for him.
میزان الحکمة، حدیث 14287
7.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
آنکه در جوانی بیاموزد، آموختهاش مانند نقش بر سنگ است و آنکه در بزرگسالی بیاموزد، مانند نوشتن روی آب باشد.
مَن تَعَلَّمَ فی شَبابِهِ کانَ بِمَنْزِلَةِ الوَشْمِ فی الحَجَرِ، وَمَن تَعَلَّمَ وَهُوَ کبَیرٌ کانَ بِمَنْزِلَةِ الکِتابِ عَلَی وَجْهِ الماءِ.
Who learns in his adolescence, his learning likes a stone graving and who learns in his oldness, his learning likes writing on the surface of water.
النوادر راوندی، ص132، ح169
8.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
بهترین دانش آن است که رشد و هدایت خود را با آن سامان دهی و بدترین دانش آن است که آخرت خویش را با آن تباه گردانی.
خَیرُ العِلمِ ما أصلَحتَ بِهِ رَشادَکَ، وشَرُّهُ ما أفسَدتَ بِهِ مَعادَکَ.
.The best Knowledge is that by which you perfect your growing and guidance and the worst one is that by which you spoil your Hereafter.
غرر الحکم و درر الکلم، جلد 1، صفحه 352
9.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
وجود یک فقیه و دانشمند واجد بصیرت دینی ـ از دیدگاه شیطان ـ طاقت فرساتر و ناخوشایندتر و سختتر از وجود هزار فرد عابد و پارسا میباشد.
فَقیهٌ واحِدٌ، أشَدُّ عَلَی الشَّیطانِ مِن اَلفِ عابِدٍ.
One religious clear-sighted scholar and jurist – on the sight of Satan – is more intolerable, unpleasant and harder than one thousand worshipers and pious.
منیة المرید، صفحه 183
10.امام جعفر صادق علیه السلام می فرمایند :
برای نگارش دست به کار گردید؛ زیرا شما نمیتوانید این حقایق را در خاطر خود حفظ نموده و از آن نگاهبانی کنید.
عَنْ أَبِی بَصِیرٍ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اللّهِ (علیه السلام) : یَقُولُ اکْتُبُوا فَإِنّکُمْ لَا تَحْفَظُونَ حَتّى تَکْتُبُوا.
Do your efforts to write (religious truths), because you cannot read by your hearts and preserve them unless you write down them.
کافی، ج1،ص67
11.حضرت سیدالشهدا علیه السلام می فرمایند :
از نشانههای عالم، نقد سخن و اندیشه خود و آگاهی از عمق نظرات مختلف است.
مِنْ دَلائِلِ العالِمِ اِنْتِقادُهُ لِحَدیثِهِ وَعِلمُهُ بِحَقائِقِ فُنونِ النَّظَرِ.
From among the signs of a scholar are criticising his own words and thoughts and being aware of the depth of various views.
بحار الأنوار، جلد 78، صفحه 119
12.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
دانشمندان، چراغهای زمین، جانشینان پیامبران، وارثان من و وارثان پیامبرانند
العُلَماءُ مَصابیحُ الأرضِ وخُلَفاءُ الأنبیاءِ ووَرَثَتی ووَرَثَةُ الأنبِیاءِ
Scholars are the torches of the earth, the prophets’ representatives, and heirs to me and the other prophets
نهج الفصاحه، حدیث 2014
13.امام جعفر صادق علیه السلام می فرمایند :
مفضل بن عمر گفت امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: دست اندر کار نگارش باش، و علم و آگاهی خود را میان برادران ایمانی خود منتشر ساز؛ و چون از دنیا بروی، برای فرزندانت این نبشتارها را به ارث گذار؛ زیرا روزگاری پر آشوب در پیش است که مردم ـ جز با نوشتهها و کتب خود ـ نمیتوانند خویشتن را با چیز دیگری مأنوس و سرگرم سازند
اکْتُبْ وَ بُثَ عِلْمَکَ فِی إِخْوَانِکَ فَإِنْ مِتَّ فَوَرِّثْ کُتُبَکَ بَنِیکَ فَإِنَّهُ یَأْتِی عَلَى النَّاسِ زَمَانُ هَرْجٍ مَا یَأْنَسُونَ فِیهِ إِلَّا بِکُتُبِهِم
be involved into writing and spread your knowledge between your brethrens, then bequeath those writings because a complicated day will come that people will have nothing to associate and be amused with - except with their writings and books.
کافی، ج1،ص67
14.امام رضا علیه السلام می فرمایند :
هر که عبرت گیرد، بینا شود و هر که بینا شود، میفهمد و هر که فهمیده شود، دانا گردد.
مَن اعتَبَرَ أبصَرَ وَ مَن أبصَرَ فَهِمَ، وَ مَن فَهِمَ عَلِمَ.
He who takes lesson becomes clear-sighted; he who is clear-sighted understands; and he who understands becomes wise.
میزان الحکمه، ح 22136
15.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
حکمت , گمشده مؤمن است، پس باید حکمت را ـ ولو از اهل نفاق هم میسر باشد ـ فراگیری.
الْحِکْمَةُ ضَالَّةُ الْمُؤْمِنِ فَخُذِ الْحِکْمَةَ وَ لَوْ مِنْ أَهْلِ النِّفَاق.
Wisdom is the lost of a believer, so seek to learn it even through hypocrites.
بحارالأنوار، جلد 1، صفحه 57
16.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
ای جویندۀ دانش! برای دانشمند سه نشانه است: دانش و بردباری و سکوت.
یا طالِبَ العِلْمِ إنَّ لِلْعالِمِ ثَلاثَ عَلاماتٍ, العِلْمُ وَالحِلْمُ وَالصَّمْتُ.
O seeker of knowledge, there are three signs for a scholar: knowledge, patience and silence.
غررالحکم و دررالکلم، صفحه 358
17.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
بر هر دانشمندی لازم است که با پرهیزکاری مراقب خود باشد و دانش خویش را در اختیار طالبان علم قرار دهد.
مِنَ المَفْرُوضِ عَلَی کُلِّ عالِمٍ أنْ یَصُونَ بِالوَرَعِ جانِبَهُ، وأنْ یَبْذُلَ عِلْمَهُ لِطالِبِهِ.
It is incumbent upon every scholar to take care of himself by piety and grant his knowledge to its seekers.
میزان الحکمة، حدیث 306
18.امام جعفر صادق علیه السلام می فرمایند :
امام صادق«ع»: نقل از پدرانش, ازعلی, ازپیامبر اکرم: ارزشمندترین مردم کسی است که علم بیشتر داشته باشد, وکم ارزشترین آنان کسی است که دانش کمتر داشته باشد.
الامام الصادق«ع»: عن آبائه, عن علی,عن النبی«ص»:اکثر الناس قیمه اکثرهم علما, واقل الناس قیمه اقلهم علما.
Imam Sadiq(As)_ from his forefathers,from the proghet:The most value man is the one who has more knowledge and the least value one is the one who has less knowledge.
الحیاه ج1ص67
19.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
آیا دانسته ای که اطاعت و عبادت خدا نیز به علم است, و نیکی دنیا و آخرت باعلم است و شر دنیا و آخرت با جهل و نادانی؟
قال النبی «ص»: اما علمت ان الله یطاع بالعلم, و یعبد بالعلم و خیر الدنیا و الخره مع العلم, و شرالدنیا و الاخره مع الجهل.
Do not you know that the submission and prayer of Allah are with knowledge , and the goodness of this and the next world is along with knowledge, and the badness of this and the next is along with ignorance?
الحیاه ج1ص63
20.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
هیچ دانش آموزی نیست که به در خانۀ دانشمندی آمد و شد کند, مگر این که خداوند برای هر گامی که برمی دارد عبادت یک سال را برایش رقم زند.
ما مِن مُتَعَلِّمٍ یَختَلِفُ إلی بابِ العالِمِ إلّا کَتَبَ اللهُ لَهُ بِکُلِّ قَدَمٍ عِبادَةَ سَنَةٍ.
There is no learner who comes and goes to a scholar’s house unless Allah awards him one year pray for every step he takes (to there).
میزان الحکمه، حدیث 13841
21.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
دانش بیاموزید؛ زیرا که فراگیری آن عملی نیکو و طلب آن عبادت است.
تَعَلَّمُوا العِلْمَ، فَإنَّ تَعَلُّمَهُ حَسَنَةٌ وَطَلَبَهُ عِبادَةٌ.
Try to learn knowledge, for learning it is a good action and seeking it is itself a kind of worship.
بحار الأنوار، جلد 78، صفحه 189
22.امام محمد باقر علیه السلام می فرمایند :
( در سفارش به جابر جعفی) بدان که نه هیچ دانشی چون جستجوی سلامت است، و نه هیچ سلامتیای چون سلامت دل.
مِنْ وَصِیَّتِهِ لِجابِرٍ الجُعفِیِّ: وَاعْلَمْ أنَّهُ لا عِلْمَ کَطَلَبِ السَّلامَةِ وَلا سَلامَةَ کَسَلامَةِ القَلْبِ.
Imam Baqir (p.b.u.h.), advising to Jābir bin Ju`fī: Know that neither any knowledge is like to seeking health nor any health is like to health of heart.
تحف العقول صفحه 286
23.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
هر کس بابی از علم را از فرد مورد اعتمادش بیاموزد، برتر از آن است که هزار رکعت نماز بگزارد.
مَن تَعَلَّمَ باباً مِنَ العِلمِ عَمَّن یَثِقُ بِهِ کانَ أفضَلَ مِن أن یُصَلِّیَ ألفَ رَکعَةٍ.
If someone learns a gate of knowledge from a person to whom he trusts, it is better than one thousand rak`a performed by him.
وسائل الشیعه، جلد 27، صفحه 27
24.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
دانش، با تن آسایى به دست نمىآید.
لا یُدْرَکُ الْعِلْمُ بِراحَةِ الْجِسْمِ.
Acquiring knowledge is not possible by laziness.
غرر الحکم، صفحه 348
25.امام محمد باقر علیه السلام می فرمایند :
بردباری جامۀ دانشمند است، پس خود را از این جامه برهنه مساز.
الحِلْمُ لِباسُ العالِمِ، فَلا تَعْرَیَنَّ مِنه.
Patience is the cloth of a scholar, so do not make yourself naked of this cloth.
میزان الحکمه، حدیث 4356
26.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
جویندۀ دانش پیچیده در عنایت خداوند است
طالِبُ العِلمِ مَحفُوفٌ بِعِنٰایَةِ اللهِ
The seeker of knowledge is wrapped under the blessing of Allah.
عوالی اللآلی، ج1، ص292
27.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
نداشتن بینایی آسانتر (و کم اهمیتتر) از نداشتن بینش است.
فَقْدُ البَصَرِ أهْوَنُ مِنْ فِقْدانِ البَصِیرَةِ.
Losing one’s eyesight is easier than losing one’s insight.
غرر الحکم، صفحه 6536
28.امام محمد باقر علیه السلام می فرمایند :
هیچ بندهای عالم نباشد مگر آنکه به بالا دست خود حسد نبرد و زیر دست خود را خوار نشمارد.
لا یَکُونُ العَبْدُ عالِماً حَتَّی لا یَکُونَ حاسِداً لِمَن فَوْقَهُ ولا مُحَقِّراً لِمَنْ دُونَهُ.
No servant is a scholar unless he does not envy the superior (over himself) and does not degrade the inferior (than himself).
تحف العقول، صفحه 293
29.امیر المؤمنین علیه السلام می فرمایند :
در اینجا (سینۀ مبارک امام) دانشی فراوان است؛ اما جویندگان آن اندکاند و به زودی پشیمان شوند؛ آن گاه که مرا از دست دهند.
وَإنَّ هاهُنا لَعِلْماً جَمّاً ـ وأشارَ إلَی صَدْرِهِ ـ ولَکِنَّ طُلّابَهُ یَسِیرٌ، وعَنْ قَلیلٍ یَنْدَمُونَ لَوْ فَقَدُونِی.
Imam put his hand on his chest saying: there is a super abundant knowledge here, but there is scarce acquisitive. People will be repent when I die.
میزان الحکمه، حدیث 1070
30.امام جعفر صادق علیه السلام می فرمایند :
از کتابهای خود محافظت کنید، زیرا روزی به آنها نیاز خواهید داشت.
اِحْتَفِظُوا بِکُتُبِکُم فَإنَّکُمْ سَوْفَ تَحْتاجُونَ إلَیْها.
Safeguard your writings and books, for the occasion will soon arise when you will be in need of them.
کافی، جلد 2، صفحه 152
31.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
خیر دنیا و آخرت به همراه علم است.
خَیْرُ الدُّنیا وَالآخِرَةِ مَعَ الْعِلْمِ.
The good of this world and the world to come is with knowledge.
بحار الأنوار، جلد 1، صفحه 204
32.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
نزدیکترین مردم به مقام نبوت اهل جهاد و اهل دانشاند.
أقْرَبُ النّاسِ مِنْ دَرَجَةِ النُّبُوَّةِ أهْلُ الْجِهادِ وَأهْلُ الْعِلْمِ.
The people closest to the high status of the prophets are the people of Jihād and Knowledge.
کنز العمّال، حدیث 10647
33.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
قلم را با نوشتن [آن] به بند بکشید.
قیِّدُوا العِلْمَ بِالکِتابَةِ.
Fetter knowledge by writing it down
بحار الأنوار، جلد 2، صفحه 151
34.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
علم، گنج بزرگی است که تمام نمیشود.
العِلْمُ کَنْزٌ عَظیمٌ لا یَفْنَی.
Knowledge is a great treasure which does not come to an end.
عیون الحکم و المواعظ، صفحه 46
35.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
هر کس بابی از علم را از فرد مورد اعتمادش بیاموزد، برتر از آن است که هزار رکعت نماز بگزارد.
مَن تَعَلََّمَ باباً مِنَ العِلمِ عَمَّن یَثِقُ بِهِ کانَ أفضَلَ مِن أن یُصَلِّیَ ألفَ رَکعَةٍ.
If someone learns a gate of knowledge from a person to whom he trusts, it is better than one thousand rak`a performed by him.
وسائل الشیعه، جلد 27، صفحه 27
36.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
ای مردم بدانید که کمال دین، کسب دانش و عمل به آن است و آگاه باشید که دانشاندوزی از مالاندوزی بر شما واجبتر است.
أیُّهَا النّاسُ اعلَمُوا أنَّ کَمالَ الدّینِ طَلَبُ العِلْمِ وَالعَمَلُ بِهِ، ألا وَإنَّ طَلَبَ العِلْمِ أوجَبُ عَلَیْکُم مِنْ طَلَبِ المالِ.
Surely, the completion of one’s faith lies in seeking knowledge and putting it into practice, and know that seeking knowledge is more necessary for you than amassing wealth.
کافی، جلد 1، صفحه 30
37.امام هادی علیه السلام می فرمایند :
خودپسندی مانع تحصیل علم است و انسان را به سوی نادانی و خواری میکشاند.
الْعُجْبُ صَارِفٌ عَنْ طَلَبِ الْعِلْمِ، دَاعٍ إلیَ الْغَمْطِ وَ الْجَهْلِ.
Arrogance is an obstacle of obtaining knowledge and diverts man towards ignorance and humiliation.
بحارالأنوار، جلد 69، صفحه 199
38.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
آفت دانش ، عمل نکردن به آن و آفت عمل ، اخلاص نداشتن در آن است.
آفةالعلم ترک العمل به ، آفة العمل ترک الاخلاص فیه
THE BANE OF KNOWLEDGE IS ABSTINENCE FROM ACTION THE BANE OF GOOD DEEDS IS DOING THEM WITHOUT SINCERITY
غرر الحکم و درر الکلم، ج 1، ص 54
39.امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :
آفت جان مردم ، دانائی است که فسق و فجور کند و دشمن عدل و داد ، سلطانی است که ظلم و جور ورزد .
آفة العامة العالم الفاجر ، آفة العدل السلطان الجائر
AN IMMORAL SAVANT IS A MENACE TO PEOPLE A CRUEL KING IS A MENACE TO JUSTICE
غرر الحکم:3952
40.رسول خدا صلی الله علیه وآله می فرمایند :
داناترین مردم کسی است که دانش دیگران را به دانش خود بیفزاید.
أعْلَمُ النّاسِ مَن جَمَعَ عِلْمَ النّاسِ إلی عِلْمِهِ.
The wisest man is he who adds other`s knowledge to his knowledge.
نهج الفصاحه، صفحه 69 ، حدیث 360