أربعینات

1 – اهمیت ‏حج

حضرت على(ع):

اللهَ اللهَ فِى بَیتِ رَبِّکُم لاتَخلُوهُ ما بَقَیتُم فَاِنَّهُ إن تُرِکَ لَم تُناظَرُوا.

خدا را! درباره خانه پروردگارتان در نظر داشته باشید تا هستید، آن را خالى نگذارید. زیرا اگر حج متروک شود نظر رحمت‏خدا از شما قطع خواهد شد.

بحار الانوار/ ج 96/ 16

 

2 – حج و توجه بسوى خدا

عن ابى جعفر الباقر علیه السلام فِى قَولِ اللهِ تَبارکَ وَ تَعالى: «فَفِرُّوا اِلَى اللهِ اِنِّى لَکُم مِنهُ نَذِیرٌ مُبِین‏» (2) قالَ: حجُّوا اِلَى اللهِ.

امام باقر(ع) درباره آیه شریفه «ففروا الى الله انى لکم منه نذیر مبین‏» فرموده است: منظور از فرار بسوى خدا آن است که آهنگ حج کنید.

معانى الاخبار/ ص 222

 

3 – لبیک و قربانى

امام على علیه السلام :

نَزَلَ جَبرَئیلُ عَلَى النَّبِى صلَى الله علیه و آله و سلّم فَقالَ: یا مُحَمَّد مُر اَصحابَکَ بِالحَجِّ وَ الثَجِّ، فَالحَجُّ رَفعُ الاَصوات بِالتَلبِیَه وَ الثج نَحرُ البِدن.

جبرئیل بر پیامبر فرود آمد و گفت: اى محمد یارانت را به عج و ثج فرمان ده. حج ‏یعنى فریاد و لبیک برآوردن و ثج‏

یعنى قربانى کردن شتران.

معانى الاخبار/ ص 224.

 

4 – حج اکبر و اصغر

عن معاویه بن عمار، قالَ: سَألتُ ابا عَبدالله علیه السلام عن یَومِ الحَجِّ الاَکبَر فَقالَ: هُوَ یَومُ النَحرِ و الاَصغَر العُمرَه.

معاویه بن عمار گوید: از امام صادق علیه السلام پرسیدم روز حج اکبر چه روزى است؟ حضرت فرمود: روز حج اکبر روز عید قربان است و حج اصغر عمره است.

معانى الاخبار/ ص 295

 

5 – آثار حج

امام رضا علیه السلام :

ما رَاَیتُ ‏شَیئا اَسرَع غِنا وَ لا اَنفى لِلفَقرِ مِن اِدمانِ الحَجِّ

هیچ چیزى را بیشتر از حج مداوم، در بى ‏نیازى و فقر زدائى مؤثر ندیدم.

بحار الانوار، ج 74، ص 318

 

 

6 – مرگ در راه حج

امام صادق علیه السلام :

مَن ماتَ فِى طَرِیقِ مَکَّه ذاهِبا اَو جائِیا اَمِنَ مِن الفَزَعِ الاَکبرِ یَومَ القِیامَه.

هرکس در راه رفت و برگشت مکه بمیرد از اندوه بزرگ روز قیامت ایمن خواهد بود.

ملاذ الاخیار/ ج 7/ 223

 

7 – حرمت مهمانان خدا

امام صادق علیه السلام:

الحاجُّ و المُعتَمِر وَفدُ الله اِن سَألُوهُ اَعطاهُم و اِن دَعَوهُ اَجابَهُم وَ اِن شَفَعُوا شَفَعَهُم و اِن سَکَتُوا اِبتدأهُم و یعوضُونَ بِالدِرهَم ألفَ ألفَ دِرهَم

 حاجى و عمره ‏گزار مهمان خدایند. اگر چیزى بخواهند به ایشان دهد. اگر او را بخوانند، پاسخ مى ‏گوید. اگر شفاعت کنند. شفاعت ایشان را مى‏ پذیرد، اگر سکوت کنند، با آنان آغاز سخن مى ‏کند و در برابر هر درهمى که خرج کرده‏اند، یک میلیون درهم به آنان مى‏پردازد.

ملاذ الاخبار/ ج 7/ 226

 

8 – آمادگى براى احرام

عن حماد بن عیسى قال: سألتُ ابا عبد الله علیه السلام عن التَهیُّوء للاِحرام، فقال: تَقلیمَ الاَظفار و اَخذُ الشارِب و حَلقُ العانَه.

حماد بن عیسى گوید: از امام صادق علیه السلام پرسیدم. براى احرام چگونه باید آماده شد؟ فرمود: با گرفتن ناخن‏ها، کوتاه کردن شارب و تراشیدن موى بالاى شرمگاه.

ملاذ الاخیار، ج 7/ 308

 

9 – نظر به کعبه

امام صادق علیه السلام:

“مَنْ نَظَرَ إِلَى الْکَعْبَهِ لَمْ یَزَلْ تُکْتَبُ لَهُ حَسَنَهٌ وَ تُمْحَى عَنْهُ سَیِّئَهٌ حَتَّى یَنْصَرِفَ بِبَصَرِهِ عَنْهَا”

هر کس به کعبه نگاه کند. تا وقتى به آن مى ‏نگرد مدام کار نیک برایش نوشته مى‏ شود و گناهش پاک مى‏ شود تا وقتى دیده از آن برگرداند.

اصول کافی : ج4 /ص 240.

 

10 – نیت‏ حج

امام صادق علیه السلام:

 الحجُّ ‏حَجّان، حَجّ لله و حجٌّ لِلنّاس، فمَن حَجَّ لله کان ثَوابُه عَلَى الله و الجنَّه و مَن حجَّ للنّاس کانَ ثَوابُه عَلَى النّاس یَومَ القِیامَه.

امام صادق علیه السلام فرمود: حج دو گونه است: حجى براى خدا و حجى براى خلق، هر کس براى خدا حج گزارد، پاداشش آنست که خدا که وى را به بهشت درآورد و هر کس براى مردم حج گزارد، پاداش وى روز قیامت‏ بر عهده مردم خواهد بود.

بحار الانوار/ ج 96/ 24

 

11- روزه ایام تشریق در منى

سئل الصادق علیه السلام: لم کره الصیام فى ایام التشریق؟ فقال: لان القوم زوار الله و هم فى ضیافته و لا ینبغى للضیف ان یصوم عند من زاره و اضافه.

از امام صادق علیه السلام سئوال شد: چرا روزه ایام تشریق «11 – 12 – 13 ذى حجه‏» نامطلوب است. حضرت فرمود: زیرا مردم، زائران خدا و مهمان وى هستند. و شایسته نیست که مهمان در نزد میزبان و کسى که به دیدارش رفته روزه بگیرد.

بحار الانوار/ ج 96/ 34

 

12-  حج ‏یا جهاد

امام صادق علیه السلام:

ما سبیل من سبیل الله افضل من الحج الا رجل یخرج بسیفه فیجاهد فى سبیل الله حتى یستشهد.

هیچ راهى از راههاى خدا برتر از حج نیست مگر اینکه مردى شمشیر بردارد و در راه خدا جهاد کند تا شهید گردد.

بحار الانوار/ ج 96/ 49

 

13-  ثواب طواف

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله:

من طاف بهذا البیت اُسبُوعا و احسنَ صلاه رکعتیه غُفِر لَه.

 هرکس هفت ‏بار به دور این خانه طواف کند و دو رکعت نماز طواف را بخوبى انجام دهد. گناهش آمرزیده شود.

بحارالانوار/ ج 96/ 49

 

14-  حج و تجدید میثاق

امام باقر علیه السلام:

و الحجر کالمیثاق و استلامه کالبیعه و کان اذا استلمه قال: اللهم امانتى ادیتها و میثاقى تعاهدته لیشهد لى عندک بالبلاغ.

حجر الاسود مثل یک پیمان است و دست کشیدن بر آن چون بیعت [با خدا] است وقتى حضرت دست‏ بر حجرالاسود مى‏کشید مى ‏فرمود: خدایا! امانتم را ادا کردم. میثاق خود را تجدید کردم، تو گواه باش که من وظیفه ‏ام را بپایان رساند.

بحار الانوار/ ج‏96/ 48

 

15- اهمیت ‏حج

امام صادق علیه السلام:

لا یزال الدین قائما ما قامت الکعبه.

 تا کعبه برپاست دین برپاست.

بحار الانوار/ ج 96/ 57

 

16-  فلسفه نام کعبه

عن ابى جعفر علیه السلام قال: قلت له: لم سمى البیت العتیق؟ قال: لانه حر عتیق من الناس و لم یملکه، احد.

از امام باقر علیه السلام سؤال شد، چرا کعبه را بیت العتیق نامیده ‏اند؟  فرمود: زیرا این خانه آزاد است و رها شده و در ملکیت هیچ کس درنیامده است.

بحارالانوار/ ج 96/ 59

 

17-  سه چیز ارزشمند

امام صادق علیه السلام:

ان الله عزوجل حرمات ثلاث لیس مثلهن شى‏ء کتابه و هو حکمه و نوره و بیته الذى جعله قبله للناس لایقبل من احد توجها الى غیره و عتره نبیکم.

خداى عزوجل سه ناموس محترم و مقدس دارد که هیچ چیز به حرمت آن نرسد. کتابش که فرمان او و نور اوست و خانه ‏اش که آنرا قبله مردم قرار داده و توجه به جایى غیر آن از هیچ‏کس پذیرفته نیست و عترت پیامبر شما.

بحار الانوار/ ج‏96/ 60

 

18-  نذر کعبه

امام علی علیه السلام:

لو کان لى وادیان یسیلان ذهبا و فضه ما اهدیت الى الکعبه شیئا لانه یصیر الى الحجبه دون المساکین.

اگر دو رودخانه مواج از طلا و نقره داشته باشم هیچ چیز به کعبه اهدا نخواهم کرد، زیرا به پرده‏ داران «ناشایست‏» مى‏رسد نه به مساکین و مستمندان.

بحارالانوار/ ج 96/ 67

 

19-  امنیت‏ حرم

عن عبد الله بن سنان، عن ابى عبد الله علیه السلام قال قلت: ا رایت قوله «و من دخله کان امنا» (3) البیت عنى او الحرم؟ قال: من دخل الحرم من الناس مستجیرا به فهو امن و من دخل البیت من المؤمنین مستجیرا به فهو امن من سخط الله و من دخل الحرم من الوحش و السباع و الطیر فهو امن من ان یهاج او یؤذى حتى یخرج من الحرم.

عبد الله بن سنان گوید به امام صادق علیه السلام گفتم: بفرمایید منظور از آیه «و من دخله کان امنا» چیست؟ کعبه مورد نظر است‏یا حرم؟ فرمود: هر کس از مردم به حرم پناه آورد در امان است. هرکس از مؤمنین بر حرم پناه آورد از خشم خدا در امان است و هر حیوان وحشى و درنده و پرنده‏اى که داخل حرم شود. در امان است از ارعاب و اذیت تا از آن بیرون رود.

بحار الانوار/ ج 96/ 74

 

20-  چهار شهر برگزیده

رسول خدا صلى الله علیه و آله:

ان الله اختار من البلدان اربعه فقال عز و جل: و التین و الزیتون و طور سینین و هذا البلد الامین. و التین المدینه و الزیتون بیت المقدس و طور سینین الکوفه و هذا البلدا الامین مکه.

خداوند از شهرهاى چهار شهر برگزیده است و فرموده: والتین و الزیتون و طور سینین و هذا البلد الامین. منظور از تین مدینه و منظور از زیتون بیت المقدس است و مقصود از طور سینین کوفه و مقصود از این شهر امن، مکه معظمه است.

بحار الانوار/ ج 96/ 77

 

21- حج از مال حرام

امام باقر علیه السلام:

لا یقبل الله عزوجل حجّاً و لاعمره من مال حرام

خداوند عز و جل، حج و عمره از مال حرام را قبول نمى ‏کند.

بحار الانوار/ ج 96/ 120

 

22- آداب حج

امام باقر علیه السلام:

ما یعبؤ بمن یؤم هذا البیت اذا لم یکن فیه ثلاث خصال: ورع یحجزه عن معاصى الله و حلم یملک به غضبه و حسن الصحابه لمن صحبه.

کسى که قصد این خانه مى‏ کند اگر سه خصلت نداشته باشد، مورد اعتنا قرار نخواهد گرفت:

1- ورعى که او را از گناهان بازدارد.

2- بردبارى که جلو خشمش را بگیرد.

3- حسن معاشرت با همراهان.

خصال/ ج 1/ 97 و بحار الانوار/ ج 96/ 121

 

23- معافیت ‏بانوان در مناسک حج

امام باقر علیه السلام:

لیس على النساء اجهار التلبیه و لا الهروله بین الصفا و المروه و لا استلام الحجر الاسود و لا دخول الکعبه و لا الحلق انما یقصرون من شعورهن…

براى زنان در حج این امور لازم نیست:

1- بلند گفتن لبیک

2- هروله بین صفا و مروه [که نوعى دویدن است]

3- دست کشیدن بر حجر الاسود

4- ورود به کعبه

5- سرتراشیدن، تنها باید قدرى از موى خود را کوتاه کنند.

بحارالانوار/ ج 96/ 189 

 

24- توزیع و رحمت در اطراف کعبه

امام صادق علیه السلام:

لله تبارک و تعالى حول الکعبه عشرون و مائه رحمه منها ستون للطائفین و اربعون للمصلین و عشرون للناظرین.

خداوند تبارک و تعالى در پیرامون کعبه صدو بیست‏ بخش رحمت دارد، شصت قسمت آن براى طواف کنندگان چهل قسمت‏ براى نمازگزاران و بیست قسمت ‏براى ناظران کعبه است.

بحار الانوار/ ج 96/ 202

 

25- حجر اسماعیل

امام صادق علیه السلام:

ان اسماعیل دفن امه فى الحجر و جعل له حائطا لئلا یوطا قبرها.

اسماعیل علیه السلام مادرش را در حجر دفن کرد و براى آن دیوارى قرار داد تا قبرش زیر گامها قرار نگیرد.

بحار الانوار/ ج 96/ 204 

 

26- طواف

امام صادق علیه السلام:

یستحب ان تطوف ثلاث مِائه و ستّین اسبوعاً عدد ایام السنه فان لم تستطع فما قدرت علیه من الطواف.

مستحب است که 360 طواف به تعداد روزهاى ایام سال بجاى آورى، اگر نتوانستى هر قدر که ممکن شد طواف کن.

بحار الانوار/ ج 96/ 204

 

27- دست کشیدن بر رکن حجر الاسود

پیامبر خدا صلى الله علیه و آله:

طوفوا بالبیت و استلموا الرکن فانه یمین الله فی ارضه یصافح بها خلقه.

دور خانه خدا طواف کنید، رکن «حجر الاسود» را دست‏ بسائید، زیرا به منزله دست راست‏ خدا در زمین است که با بندگانش دست مى ‏دهد.

بحار الانوار/ ج‏96/ 202

 

28- نماز در مسجد الحرام

امام باقر علیه السلام:

صلاه فى المسجد الحرام افضل من مائه الف صلاه فى غیره من المساجد.

 یک نماز در مسجد الحرام از صد هزار نماز در مساجد دیگر برتر است.

بحار الانوار/ ج‏96/ 241

 

29- آب زمزم

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله:

ماء زمزم شفاء لما شرب له.

 آب زمزم به هر قصدى بنوشد براى آن شفاست.

بحار الانوار/ ج‏96/ 245

 

30- استجابت دعا در عرفات

امام رضا علیه السلام:

ما من برّ و لا فاجر یقف بجبال عرفات فیدعو الله الا استجاب الله له. اما البرُّ ففى حوائج الدنیا و الاخره و اما الفاجر ففى امر الدنیا.

 هیچ نیکوکار و بدکارى در کوههاى عرفات دعا نمى‏ کند مگر اینکه خدا دعایش را مى ‏پذیرد. دعاى نیکوکاران را در حوائج دنیا و آخرت و دعاى بدکاران را در کار دنیا مى ‏پذیرد.

بحار الانوار/ ج‏96/ 251

 

31- اهمیت عرفات

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله:

اعظم اهل عرفات جُرماً مَنِ انصَرفَ و هُو یَظنُّ انّهُ لَن یُغفر لَه.

 گناه کسى از همه بزرگتر است که از عرفات برگردد و خیال کند آمرزیده نخواهد شد.

بحار الانوار/ ج 96/ 248

 

32- ثواب رمى شیطان

امام صادق علیه السلام درباره رمى جمرات فرمود:

له بکل حصاه یرمى بها تحط عنه کبیره موبقه.

 با هر سنگریزه‏ اى که حاجى مى ‏زند یک گناه کبیره هلاکت‏ بار از وى فرو مى ‏ریزد.

بحار الانوار/ ج 96/ 273

 

33- فلسفه رمى

عن على بن جعفر عن اخیه موسى علیه السلام قال: سألته عن رمى الجمار لم جعل قال: لانّ ابلیس اللعین کان یتراءى لابراهیم علیه السلام فى موضع الجمار. فرجمه ابراهیم علیه السلام فجرت السنّه بذلک.

على بن جعفر مى ‏گوید: از امام کاظم علیه السلام پرسیدم: چرا رمى جمرات واجب شده است؟

فرمود: چون ابلیس لعین در جایگاه این سنگها براى ابراهیم علیه السلام ظاهر شد و به آن حضرت سنگ زد، این کار در حج ‏سنت ‏شد.

بحار الانوار/ ج 96/ 273

 

34- قربانى حج

امام سجاد علیه السلام:

اذا ذبح الحاج کان فداه من النار.

وقتى حاجى قربانى را ذبح کند در برابر آتش جهنم فدیه او خواهد بود.

بحار الانوار/ ج 96/ 288

 

35- دفن مو در منى

عن جعفر عن ابیه علیه السلام قال: ان الحسن و الحسین کانا یامران بدفن شعورهما بمنى.

امام باقر علیه السلام از پدرش نقل کرده است که حضرت فرمود: امام حسن و امام حسین علیهم السلام دستور مى ‏دادند موهایشان در منى دفن گردد.

بحار الانوار/ ج 96/ 302

 

36- زیارت پیامبر صلى الله علیه و آله

پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله:

مَن رَاَى [زار] قَبرِى حَلَّت لَهُ شَفاعَتِى و من زارَنِى مَیتاً فَکاَنّما زارَنِى حَیّا.

 هر کس قبر مرا زیارت کند شفاعت من براى او روا گردد. و هر کس پس از مرگ به زیارت من بیاید گویا در زندگى مرا دیدار کرده است.

بحار الانوار/ ج 96/ 334

 

37- وداع کعبه

عن ابراهیم بن محمود قال: رایت الرضا علیه السلام وَدَّعَ البَیتَ فلَمّا اَراد اَن یَخرُجَ مِن باب المسجِدِ خَرَّ ساجِداً ثُمَّ قامَ فَاستَقبَلَ الکَعبه و قال: الّلهُمَّ اِنّى اَنقَلِبُ عَلى اَن لا اِلهَ الّا الله.

ابراهیم بن محمود گوید: اما رضا -علیه السلام را در حال وداع کعبه دیدم. وقتى مى‏خواست از در مسجد بیرون رود. به سجده افتاد سپس برخاست و رو به کعبه کرد و گفت: خدایا! من با عقیده توحید «لا اله الا الله‏» بازمى ‏گردم.

بحار الانوار/ ج 96/ 370

 

38- حج و رهبرى

امام محد باقر علیه السلام:

انَّما اُمِرَ النّاسُ اَن یَاتُوا هذِهِ الاَحجارَ فَیَطُوفُو بِها ثُمّ یَاتُونا فَیُخبِرَونا بِوَلایَتِهِم وَ یَعرِضُوا عَلینا نَصرَهُم.

 مردم مامور شده ‏اند بیایند دور این سنگها طواف کنند سپس نزد ما بیایند و اعلام وابستگى و حمایت و یارى نمایند.

بحار الانوار/ ج 96/ 374

 

39- استقبال و مصافحه حاجیان

امام صادق علیه السلام:

مَن لَقِىَ حاجَّا فَصافَحَهُ کانَ کَمَن اِستَلَمَ الحَجَرَ.

 هر کس با حاجى دیدار کند و با او مصافحه نماید گویا بر حجر الاسود دست کشیده است.

بحار الانوار/ ج 96/ 384

 

40- ولیمه حج

حضرت رسول خدا صلى الله علیه و آله:

لا وَلِیمَه اِلّا فِى خَمسٍ: فِى عِرسٍ اَو خرسٍ اَو عذارٍ اَو وکارٍ اَو رکازٍ، فَامَّا العرسُ: فَالتزویج، وَ الخرسُ: ُالنّفاس بِالوَلَد، وَ العذار: الختان، و الوکار: الرَّجُل یَشتَرى الدار، و الرکاز: الَّذِى یَقدِم مِن مَکَّه.

 ولیمه‏ اى نیست مگر در پنج مورد:

1- در عروسى

2- در تولد کودک

3- در ختنه سوران

4- در خرید منزل

5- در بازگشت از سفر مکه.

بحار الانوار/ ج 96/ 384