چهل خصلت برای مؤمن
چهل خصلت مؤمن در دو حدیث: حدیث اول
قَالَ رَسُولُ اللهِ صَلَّی الله عَلَیهِ وَآلِهِ: عِشْرُونَ خَصْلَةً فِی الْمُؤْمِنِ فَإِنْ لَمْ تَکُنْ فِیهِ لَمْ یَکْمُلْ إِیمَانُهُ إِنَّ مِنْ أَخْلَاقِ الْمُؤْمِنِینَ یَا عَلِیُّ :
رسول خدا ص لَّی الله عله وآله فرمود: بیست خصلت در مؤمن است که اگر نداشته باشد ایمانش کامل نیست. از اخلاق مؤمنین آنست ای علی که:
1) الْحَاضِرُونَ الصَّلَاةَ . 
در نماز جماعت حاضرند
2) وَ الْمُسَارِعُونَ إِلَى الزَّکَاةِ . و در پرداخت زکاة شتابانند.
3) وَ الْمُطْعِمُونَ الْمِسْکِینَ . و مستمندان را اطعام کنند.
4) الْمَاسِحُونَ رَأْسَ الْیَتِیمِ . بر سر یتیم دست نوازش کشند.
5) الْمُطَهِّرُونَ أَطْمَارَهُمْ . لباسهاى خود را پاکیزه دارند.
6) الْمُتَّزِرُونَ عَلَى أَوْسَاطِهِمُ . بند زیر جامه را بکمر بندند (تا ستر عورت شود و بزمین نکشد).
7) الَّذِینَ إِنْ حَدَّثُوا لَمْ یَکْذِبُوا آنهائی . آنان که اگر خبر دهند دروغ نگویند.
8) وَ إِذَا وَعَدُوا لَمْ یُخْلِفُوا . و اگر وعده کنند خلف ننمایند.
9) وَ إِذَا ائْتُمِنُوا لَمْ یَخُونُوا . و چون امانت گیرند خیانت نکنند.
10) وَ إِذَا تَکَلَّمُوا صَدَقُوا . و چون سخن گویند راست گویند.
11) رُهْبَانٌ بِاللَّیْلِ . در شب عابدند.
12) أُسُدٌ بِالنَّهَارِ . در روز شیر دلیرند.
13) صَائِمُونَ النَّهَارَ . روزها روزه دارند.
14) قَائِمُونَ اللَّیْلَ . شبها (براى عبادت) بپاخیزند.
15) لَا یُؤْذُونَ جَاراً . همسایه را نیازارند.
16) وَ لَا یَتَأَذَّى بِهِمْ جَارٌ . و همسایه ای از آنها آزار نبیند (اگر چه بوسیله بچه و خادم آنها باشد).
17) الَّذِینَ مَشْیُهُمْ عَلَى الْأَرْضِ هَوْنٌ . آنان که بر زمین با آرامش گام بردارند
18) وَ خُطَاهُمْ إِلَى بُیُوتِ الْأَرَامِلِ . به خانه هاى بیوه زنان (بمنظور کمک و مساعدت) رهسپارند.
19) وَ عَلَى أَثَرِ الْجَنَائِزِ . تشییع جنازه کنند.
20) جَعَلَنَا اللَّهُ وَ إِیَّاکُمْ مِنَ الْمُتَّقِین . خدا ما و شما را از جمله متقین قرار دهد (کنایه از اینکه صفت بیستم آنها تقوى است).[1]
حدیث دوم :
عَنْ جَابِرِ بْنِ یَزِیدَ عَنْ أَبِی جَعْفَرٍ علیه السلام قَالَ: لِلْمُؤْمِنِ عَلَى اللَّهِ عَزَّوَجَلَّ عِشْرُونَ خَصْلَةً یَفِی لَهُ بِهَا
جابر جعفی از امام باقر علیه السّلام که فرمود: مؤمن را بر خدا بیست حق باشد که آنها را به او بپردازد.
1) لَهُ عَلَى اللَّهِ تَبَارَکَ وَ تَعَالَى أَنْ لَا یَفْتِنَهُ وَ لَا یُضِلَّهُ . بر خدا حق دارد که او را نتابد و گمراه نکند،
2) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یُعْرِیَهُ وَ لَا یُجَوِّعَهُ . و بر خداست برایش که او را لخت و گرسنه نگذارد،
3) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یُشْمِتَ بِهِ عَدُوَّهُ . و بر خداست برایش که او را دشمن شاد نکند،
4) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یَهْتِکَ سِتْرَهُ . و بر خداست برایش که پرده او را ندرد،
5) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یَخْذُلَهُ وَ یُعِزَّهُ . و بر خداست برایش که او را واننهد و او را عزیز دارد
6) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یُمِیتَهُ غَرَقاً وَ لَا حَرَقاً . و بر خداست برایش که او را به غرق و سوختن نمیراند،
7) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یَقَعَ عَلَى شَیْءٍ وَ لَا یَقَعَ عَلَیْهِ شَیْءٌ . بر خداست برایش که روى چیزى نیفتد و چیزى روى او نیفتد،
8) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ یَقِیَهُ مَکْرَ الْمَاکِرِینَ . بر خدا است که او را از نیرنگ مکاران نگهدارد،
9) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ یُعِیذَهُ مِنْ سَطَوَاتِ الْجَبَّارِینَ . بر خداست که او را از یورش زور گویان پناه دهد،
10) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ یَجْعَلَهُ مَعَنَا فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ . بر خداست او را در این جهان و دیگر سراى همراه ما سازد،
11) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یُسَلِّطَ عَلَیْهِ مِنَ الْأَدْوَاءِ مَا یَشِینُ خِلْقَتَهُ . بر خداست که باو دردى ندهد که زشتش کند،
12) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ یُعِیذَهُ مِنَ الْبَرَصِ وَ الْجُذَامِ . بر خداست که او را از پیسى و خوره پناه دهد،
13) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یُمِیتَهُ عَلَى کَبِیرَةٍ . و بر خدا است که او را بر گناه کبیره نمیراند،
14) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یُنْسِیَهُ مَقَامَهُ فِی الْمَعَاصِی حَتَّى یُحْدِثَ تَوْبَةً . بر خدا است که گناهش را فراموش نکند تا توبه کند،
15) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یَحْجُبَ عَنْهُ عِلْمَهُ وَ مَعْرِفَتَهُ بِحُجَّتِهِ . و بر خدا است که علم و شناخت او را نسبت به حجتش از او باز نپوشد،
16) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یَغْرِزَ فِی قَلْبِهِ الْبَاطِلَ . بر خدا است که باطل در دلش رخنه نکند،
17) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ یَحْشُرَهُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَ نُورُهُ یَسْعَى بَیْنَ یَدَیْهِ . و بر خدا است که روز رستاخیز او را محشور کند در حالی که نورش جلو او میشتابد
18) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ یُوَفِّقَهُ لِکُلِّ خَیْرٍ . و بر خدا است که او را به هر خیرى توفیق دهد،
19) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ لَا یُسَلِّطَ عَلَیْهِ عَدُوَّهُ فَیُذِلَّهُ . و بر خدا است که دشمنش را بر او چیره نکند تا خوارش سازد،
20) وَ لَهُ عَلَى اللَّهِ أَنْ یَخْتِمَ لَهُ بِالْأَمْنِ وَ الْإِیمَانِ وَ یَجْعَلَهُ مَعَنَا فِی الرَّفِیقِ الْأَعْلَى . و بر خدا است که سرانجامش را با آسایش و امنیت و ایمان به پایان برساند و او را در بهشت بلند پایه همنشین ما قرار دهد.
هَذِهِ شَرَائِطُ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ لِلْمُؤْمِنِینَ . اینها است شرطهاى خداى عز و جل براى مؤمنان.[2]
[1] - الکافی ج2 ص232 باب المؤمن و علاماته و صفاته ، أمالی الصدوق: 547المجلس الحادی و الثمانون، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهارج64 ص 276 باب 14 علامات المؤمن و صفاته ، کنز الفوائد ج1 87 فصل فی صفة أهل الإیمان ، تفصیل وسائل الشیعة إلى تحصیل مسائل الشریعة ج15 ص188 باب 4 استحباب ملازمة الصفات الحمیدة و استعمالها و ذکر نبذة منها .
[2] - بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهارج64 ص 145 باب 6 حقوق المؤمن على الله عزوجل و ما ضمن الله تعالى له ، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار ج27 ص 122 باب 4 ثواب حبهم و نصرهم و ولایتهم و أنها أمان من النار ، الخصال ج2 ص 516 للمؤمن على الله عز و جل عشرون خصلة ، تحریر المواعظ العددیة ص597 باب العشرین و ما فوقها و فی هذا الباب نصوص.
