چهل حدیث در باره نماز و خلوت با خالق
أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ لَذِکْرُ اللّهِ أَکْبَرُ وَ اللّهُ یَعْلَمُ ما تَصْنَعونَ؛ [سوره عنکبوت، آیه 45]
نماز را بر پا دار، که نماز از کار زشت و ناپسند باز مى دارد و قطعا یاد خدا بزرگ تر است و خداوند آنچه را انجام مى دهید مى داند.
- 1 پیامبر صلی الله علیه و آله :
ما عَمِلَ ابْنُ آدَمَ شَیْئا اَفْضَلَ مِنَ الصَّلاةِ وَ صَلاحِ ذاتِ الْبَیْنِ وَ خُلْقٍ حَسَنٍ ؛
انسان هیچ کارى بهتر از نماز، اصلاح میان مردم و خوش اخلاقى نکرده است. [نهج الفصاحه، ح 2651]
- 2 پیامبر صلی الله علیه و آله :
اَلدُّعاءُ مِفْتاحُ الرَّحْمَةِ، وَ الْوُضوءُ مِفْتاحُ الصَّلاةِ، وَ الصَّلاةُ مِفْتاحُ الْجَنَّةِ؛
دعا کلید رحمت، وضو کلید نماز و نماز کلید بهشت است. [نهج الفصاحه، ح 1588]
- 3 پیامبر صلی الله علیه و آله :
لا تَزالُ اُمَّتى بِخَیرٍ ما تَحابّوا و اَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ وَ اَقْرَوُا الضَّیْفَ، فَاِنْ لَمْ یَفْعَلُوا ابتُلُوا بِالسِّنینَ وَ الْجَدْبِ؛
امتم همواره در خیر و خوبى اند تا وقتى که یکدیگر را دوست بدارند، نماز برپا دارند،زکات بدهند و میهمان را گرامى بدارند، پس اگر چنین نکنند به قحطى و خشکسالىگرفتار مى شوند. [امالى طوسى، ص 647، ح 1340]
- 4 پیامبر صلی الله علیه و آله :
اَحَبُّ الاَْعْمالِ اِلَى اللّهِ الصَّلاةُ لِوَقْتِها، ثُمَّ بِرُّ الْوالِدَیْنِ، ثُمَّ الْجَهادُ فى سَبیلِ اللّهِ؛
دوست داشتنى ترین کارها نزد خداوند: نماز اول وقت، سپس نیکى به پدر و مادر وسپس جهاد در راه خداست. [نهج الفصاحه، ح 70]
- 5 پیامبر صلی الله علیه و آله :
اِسْتَوُوا تَسْتَوِ قُلوبُکُمْ وَ تَماسّوا تَراحَموا؛
[در نماز جماعت] صف ها را هماهنگ و منظم نمایید تا دل هایتان هماهنگ شود و به یکدیگر (شانه به شانه) متصل گردید تا با هم مهربان شوید. [کنزالعمال، ح 20575]
- 6 پیامبر صلی الله علیه و آله :
صَلاةُ الْجَماعَةِ اَفْضَلُ مِنْ صَلاةِ الْفَرْدِ بِخَمْسٍ وَ عِشْریْنَ دَرَجَةً؛
فضیلت نماز جماعت بیست و پنج برابر نماز فُرادا است. [خصال، ص 521 ، ح 9]
- 7 پیامبر صلی الله علیه و آله :
اَوَّلُ الْوَقْتِ رِضْوانُ اللّهِ وَ وَسَطُ الْوَقْتِ رَحْمَةُ اللّهِ وَ آخِرُ الْوَقْتِ عَفْوُ اللّهِ؛
[نماز] اول وقت مایه خشنودى خداوند، میان وقت دربردارنده رحمت خداوند وپایان وقت، موجب عفو خداوند است. [سنن الدار قطنى، ج 1، ص 259]
- 8 پیامبر صلی الله علیه و آله :
الرَّکْعَتانِ فى جَوْفِ اللَّیْلِ اَحَبُّ اِلَى اللّهِ مِنَ الدُّنْیا وَ ما فیها؛
دو رکعت نماز در دل شب، نزد خدا از دنیا و آنچه در آن است، محبوب تر است. [بحارالأنوار، ج 87 ، ص 148، ح 23]
- 9 پیامبر صلی الله علیه و آله :
اَلصّلَواتُ الْخَمْسُ وَ الْجُمُعَةُ اِلَى الجُمُعَةِ کَفّاراتٌ لِما بَیْنَهُنَّ ما لَمْ تَغْشَ الکَبائِرُ؛
نمازهاى پنجگانه و نماز جمعه تا نماز جمعه بعد، کفاره گناهان میان آنهاست، تاوقتى که گناهان کبیره اى در میان نیاید. [سنن التّرمذى، ج 1، ص 138، ح 214]
- 10 پیامبر صلی الله علیه و آله :
اَیُّهَا النّاسُ، اِنَّ الْمُصَلّى اِذا صَلّى فَاِنَّهُ یُناجى رَبَّهُ تَبارَکَ وَ تَعالى،فَلْیَعْلَمْ بِما یُناجیهِ؛
اى مردم! نمازگزار هنگام نماز با پروردگار بلند مرتبه اش مناجات مى کند، پس بایدبداند چه مى گوید. [مسند احمد، ج 2، ص 129]
- 11 پیامبر صلی الله علیه و آله :
رَکْعَتَیْنِ بِسِواکٍ اَحَبُّ اِلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنْ سَبْعینَ رَکْعَةً بِغَیْرِ سِواکٍ؛
دو رکعت نماز با مسواک، نزد خداوند عزوجل محبوب تر از هفتاد رکعت نماز بدونمسواک است. [خصال، ص 481، ح 52]
- 12 امام على علیه السلام :
اَلصّلاةُ حِصْنُ الرَّحْمنِ وَ مَدْحَرَةُ الشَّیطانِ؛
نماز، دژ محکم خداوند مهربان و وسیله راندن شیطان است. [غررالحکم، ح 2213]
- 13 امام على علیه السلام :
لَوْ یَعْلَمُ الْمُصَلّى ما یَغْشاهُ مِنَ الرَّحْمَةِ لَما رَفَعَ رَأسَهُ مِنَ السُّجودِ؛
اگر نماز گزار مى دانست تا چه حد مشمول رحمت الهى است، هرگز سر خود را ازسجده بر نمى داشت. [غررالحکم، ح 7592]
- 14 امام على علیه السلام :
اُنْظُرْ فیما تُصَلّى وَ عَلى ما تُصَلّى، اِنْ لَمْ یَکُنْ مِنْ وَجْهِهِ وَ حِلِّهِ فَلاقَبولَ؛
بنگرید در چه [لباسى] و بر چه [چیزى] نماز مى گزارى، که اگر از راه صحیح وحلالش نباشد، قبول نخواهد شد. [تحف العقول، ص 174]
- 15 امام باقر علیه السلام :
ذِکْرُ اللّهِ لاَِهْلِ الصَّلاةِ اَکْبَرُ مِنْ ذِکْرِهِمْ ایّاهُ؛ اَلا تَرى اَنَّهُ یَقولُ: اُذْکُرونى اَذْکُرْکُمْ؟؛
یاد خدا از نمازگزاران، بالاتر از یاد آنان از خداوند است، مگر نمى بینى که خداوند مى فرماید: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم»؟ [بحارالأنوار، ج 82 ، ص 199]
- 16 امام صادق علیه السلام :
صَلاةُ مُتَطَیِّبٍ اَفْضَلُ مِنْ سَبعینَ صَلاةً بِغَیْرِ طیبٍ؛
یک نماز با بوى خوش (عطر) بهتر از هفتاد نماز بدون بوى خوش است. [کافى، ج 6، ص 511 ، ح 7]
- 17 امام صادق علیه السلام :
صَلاةُ اللَّیْلِ تُحَسِّنُ الْوَجْهَ وَ تُحَسِّنُ الْخُلْقَ وَ تُطَیِّبُ الرِّیحَ وَ تَدُرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِى الدَّیْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُو الْبَصَرَ؛
نماز شب، انسان را خوش سیما، خوش اخلاق و خوشبو مى کند و روزى رازیاد، بدهى را پرداخت مى نماید، غم و اندوه را از بین مى برد و چشم را نورانى مى کند. [ثواب الأعمال، ص 42]
- 18 امام صادق علیه السلام :
مَنْ قَبِلَ اللّه ُ مِنْهُ صَلاةً واحِدَةً لَمْ یُعَذِّبْهُ وَ مَنْ قَبِلَ مِنْهُ حَسَنَةً لَمْ یُعَذِّبْهُ؛
خداوند از هر کس یک نماز و یا یک کار نیک قبول کند، عذابش نمى نماید. [کافى، ج 3، ص 266، ح 11]
- 19 امام صادق علیه السلام :
اَحَبُّ الْعِبادِ اِلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ رَجُلٌ صَدوقٌ فى حَدیثِهِ مُحافِظٌ عَلى صَلاتِهِ؛
محبوب ترین بنده نزد خداى عزوجل کسى است که راستگو و مراقب نمازش باشد. [امالى صدوق، ص 371، ح 467]
- 20 امام رضا علیه السلام :
اِنَّما جُعِلَتِ الْخُطْبَةُ یَوْمَ الْجُمُعَةِ لاَِنَّ الْجُمُعَةَ مَشْهَدٌ عامٌّ فَاَرادَ اَنْ یَکونَ لِلاَْمیرِ سَبَبٌ اِلى مَوْعِظَتِهِمْ وَ تَرْغیبِهِمْ فِى الطّاعَةِ وَ تَرْهیبِهِمْ مِنَ الْمَعْصیَةِ وَ تَوْقیفِهِمْ عَلى ما اَرادَ مِنْ مَصْلَحَةِ دینِهِمْ وَ دُنْیاهُمْ وَ یُخْبِرَهُمْ بِما وَرَدَ عَلَیْهِمْ مِنَالاْفاقِ وَ مِنَ الاَْهوالِ الَّتى لَهُمْ فیها الْمَضَرَّةُ وَ الْمَنْفَعَةُ؛
فلسفه خطبه نماز جمعه این است که: چون جمعه، روز حضور عامه مردماست، حاکم وسیله اى براى پند و اندرز آنان داشته باشد و مردم را به طاعت تشویق کند و از معصیت بر حذر دارد و از تصمیم خود درباره مصالح دین و دنیایشان آگاه سازد و از آنچه از گوشه و کنار مى رسد و حوادثى که در آنها براى مردم سود و زیانى هست خبردار کند. [وسائل الشیعة، ج 5، ص 39، ح 6]
- 21 امام صادق علیه السلام :
اِذا قامَ الْعَبْدُ فِى الصَّلاةِ مَخَفَّفَ صَلاتَهُ قالَ اللّه ُ تَبارَکَ وَ تَعالى لِمَلائِکَتِهِ: اَما تَرَوْنَ اِلى عَبْدى کَانَّهُ یَرى اَنَّ قَضاءَ حَوائِجِهِ بِیَدِ غَیْرى! اَما یَعْلَمُ اَنَّقَضاءَ حَوائِجِهِ بِیَدى؟
هرگاه بنده اى به نماز بایستد و آن را سبک به جا آورد، خداوند به فرشتگانشمى گوید: به بنده ام نمى نگرید؟ گویا برآوردن حاجت هایش را به دست کسى جز منمى داند؟ آیا او نمى داند تأمین نیازهایش به دست من است؟ [کافى، ج 3، ص 269، ح 10]
- 22 امام على علیه السلام :
رَکْعَتانِ مِنْ عالِمٍ خَیْرٌ مِنْ سَبْعینَ رَکْعَةً مِنْ جَاهِلٍ؛
دو رکعت نماز دانشمند بهتر از هفتاد رکعت نماز نادان است. [اختصاص، ص 245]
- 23 پیامبر صلی الله علیه و آله :
لَیْسَ یَنْبَغى اَنْ یَکونَ فِى الْبَیْتِ شَىْ ءٌ یَشْغَلُ المُصَلِّىَ؛
شایسته نیست در اطاق چیزى باشد، که نمازگزار را مشغول سازد. [سنن ابى داود، ج 1، ص 451، ح 2030]
- 24 امام رضا علیه السلام :
اِنَّما جُعِلَتِ الْجَماعَةُ لِئَلاّ یَکونَ الاِْخْلاصُ وَ التَّوْحیدُ وَ الاِْسْلامُ وَالْعِبادَةُ لِلّه اِلاّ ظاهِرا مَکْشوفا مَشْهورا؛
علت تشریع نماز جماعت آن است که اخلاص، یکتاپرستى، تسلیم حق بودن وبندگى براى خداوند، آشکار و بى پرده و نمایان باشد. [وسائل الشیعة، ج 5، ص 372، ح 9]
- 25 امام على علیه السلام :
لا یَقُومَنَّ اَحَدُکُمْ فِى الصَّلاةِ مُتَکاسِلاً وَ لا ناعِسا وَ لا یُفَکِّرَنَّ فىنَفْسِهِ فَاِنَّهُ بَینَ یَدَىْ رَبِّهِ عَزَّوَجَلَّ وَ اِنَّما لِلْعَبْدِ مِنْ صَلاتِهِ ما اَقْبَلَ عَلَیْهِ مِنْها بِقَلْبِهِ؛
هیچ کس از شما کسل و خواب آلود به نماز نایستد و به خود نیندیشد؛ زیرا کهنمازگزار در پیشگاه پروردگار خویش است. و براى بنده از نمازش تنها آنچه با دلش به آنتوجه داشته، مى ماند. [الخصال، ص 613، ح 10]
- 26 امام صادق علیه السلام :
اِذا قُمْتَ فِى الصَّلاةِ فَاعْلَمْ اَنَّکَ بَیْنَ یَدَىِ اللّهِ، فَاِنْ کُنْتَ لا تَراهُ فَاعْلَم اَنَّهُ یَراکَ فَأَقْبِلْ قِبَلَ صَلاتِکَ ... ؛
هنگامى که به نماز ایستادى بدان که در پیشگاه خداوند هستى و اگر او را نمى بینى،او تو را مى بیند. پس به نمازت توجه کن... . [تهذیب الأحکام، ج 2، ص 325، ح 1332]
- 27 امام صادق علیه السلام :
مَنْ اَحَبَّ اَنْ یَعْلَمَ اَقُبِلَتْ صَلاتُهُ اَمْ لَمْ تُقْبَلْ، فَلْیَنْظُرْ هَلْ مَنَـعَتْهُ صَلاتُهُ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ؟ فَبِقَدْرِ ما مَنَـعَتْهُ قُبِلَتْ مِنْهُ؛
کسى که دوست دارد بداند نمازش قبول شده یا نه؟ باید ببیند آیا نمازش او را از زشتى ها و ناپاکى ها دور کرده است یا خیر؟ به همان اندازه که دور کرده، قبول شده است. [بحار الأنوار، ج 82 ، ص 198]
- 28 پیامبر صلی الله علیه و آله :
لَو کانَ عَلى بابِ دارِ اَحَدِکُمْ نَهْرٌ فَاغْتَسَلَ فى کُلِّ یَوْمٍ مِنْهُ خَمْسَ مَرّاتٍ أکانَ یَبْقى فى جَسَدِهِ مِنَ الدَّرَنِ شَىْءٌ؟ قُلنا: لا. قالَ: فَاِنَّ مَثَلَ الصَّلاةِ کَمَثَلِ النَّهْرِ الْجارى، کُلَّما صُلِّىَ صَلاةٌ کَفَّرَتْ ما بَینَهُما مِنَ الذُّنوبِ؛
اگر بر درِ خانه یکى از شما جویى بود و هر روز پنج بار خود را در آن مى شست، آیا دربدن وى چرکى باقى مى ماند؟ گفتیم: نه. فرمودند: پس براستى نماز، مانند همان جوى روان است که هرگاه به جا آورده شود، گناهان میان دو نماز را پاک مى کند. [تهذیب الأحکام، ج 2، ص 237، ح 938]
- 29 پیامبر صلی الله علیه و آله :
رَکْعَتانِ مِنْ رَجُلٍ وَرِعٍ اَفْضَلُ مِنْ اَلْفِ رَکْعَةٍ مِنْ مُخَلِّطٍ؛
دو رکعت نماز انسان با تقوا، بهتر از هزار رکعت نماز لاابالى است. [نهج الفصاحه، ح 1672]
- 30 امام صادق علیه السلام :
یُعْرَفُ مَنْ یَصِفُ الحَقَّ بِثَلاثِ خِصالٍ: یُنْظَرُ اِلى اَصْحابِهِ مَنْ هُمْ؟وَ اِلى صَلاتِهِ کَیْفَ هىَ؟ وَ فى اَىِّ وَقْتٍ یُصَلّیها؛
کسى که از حق دَم مى زند با سه ویژگى شناخته مى شود: دوستانش دیده شوند که چه کسانى هستند؟ نمازش چگونه است؟ و در چه وقت آن را مى خواند؟ [محاسن، ج 1، ص 254، ح 281]
- 31 پیامبر صلی الله علیه و آله :
مَنِ اغْتابَ مُسْلِما اَو مُسْلِمَةً لَمْ یَقْبَلِ اللّه ُ تَعالى صَلاتَهُ وَ لا صیامَهُ اَرْبَعینَ یَوْما وَ لَیْلَةً اِلاّ اَنْ یَغْفِرَ لَهُ صاحِبُهُ؛
خداوند متعال تا چهل شبانه روز نماز و روزه غیبت کننده مرد و زن مسلمان را نمى پذیرد، مگر این که غیبت شونده او را ببخشد. [جامع الأخبار، ص 412، ح 1141]
- 32 امام على علیه السلام :
لَیْسَ عَمَلٌ اَحَبَّ اِلَى اللّهِ عَزَّوَجَلَّ مِنَ الصَّلاةِ، فَلا یَشْغَلَـنَّـکُمْ عَنْ اَوقاتِها شَىْ ءٌ مِنْ اُمورِ الدُّنیا؛
هیچ عملى نزد خداوند، محبوب تر از نماز نیست، پس هیچ کار دنیایى شما را در وقت نماز به خود مشغول ندارد. [خصال، ص 621، ح 10]
- 33 پیامبر صلی الله علیه و آله :
مَا اتَّخَذَ اللّه ُ اِبْراهیمَ خَلیلاً اِلاّ لاِِطْعامِهِ الطَّعامَ وَ صَلاتِهِ بِاللَّیْلِ وَ النّاسُ نیامٌ؛
خداوند متعال، حضرت ابراهیم را جز به خاطر غذا دادن (به مردم) ونماز شب خواندنش هنگامى که مردم در خواب بودند، خلیل و دوست خودانتخاب نکرد. [علل الشرایع، ج 1، ص 35، ح 4]
- 34 پیامبر صلی الله علیه و آله :
مَنْ تَرَکَ الصَّلاةَ مُتَعَمِّدا فَقَدْ کَفَرَ جِهاراً؛
هر کس نماز را عمدا ترک کند، آشکارا کفر ورزیده است. [المعجم الاوسط، ج 3، ص 343]
- 35 پیامبر صلی الله علیه و آله :
اِذا قامَ الْعَبْدُ اِلى صَلاتِهِ وَ کانَ هَواهُ وَ قَلْبُهُ اِلَى اللّهِ انْصَرَفَ کَیَوْمٍ وَلَدَتْهُ اُمُّهُ؛
هرگاه بنده به نماز بایستد و گرایش و دلش به سوى خدا باشد، از نماز فارغ مى شود همانند روزى که از مادر زاده شد. [جامع السعادات، ج 3، ص 275]
- 36 پیامبر صلی الله علیه و آله :
اَلصَّلاةُ تُسَوِّدُ وَجْهَ الشَّیْطانِ؛
نماز چهره شیطان را سیاه مى کند. [نهج الفصاحه، ح 1877]
- 37 پیامبر صلی الله علیه و آله :
لا یَزالُ الْعَبْدُ فى صَلاةٍ مَا انْتَظَرَ الصَّلاةَ؛
انسان تا وقتى که منتظر نماز است، در حال نماز است. [نهج الفصاحه، ح2538]
- 38 امام صادق علیه السلام :
ما عالَجَ النّاسُ شَیْئا اَشَدَّ مِنَ التَّعْقیبِ؛
مردم به چیزى بهتر از تعقیبات نماز (ذکر و دعا) نپرداخته اند. [تهذیب الأحکام، ج 2، ص 104، ح 393]
- 39 امام صادق علیه السلام:
تَسْبیحُ فاطِمَةَ علیها السلام فى کُلِّ یَوْمٍ فى دُبُرِ کُلِّ صَلاةٍ اَحَبُّ اِلَىَّ مِنْ صَلاةِ اَلْفِ رَکْعَةٍ فى کُلِّ یَوْمٍ؛
تسبیحات فاطمه زهرا علیها السلام در هر روز پس از هر نماز، نزد من محبوب تر از هزار رکعت نماز در هر روز است. [کافى، ج 3، ص 343، ح 15]
- 40 امام صادق علیه السلام :
سَجْدَةُ الشُّکْرِ واجِبَةٌ عَلى کُلِّ مُسْلِمٍ تُتِمُّ بِها صَلاتَکَ وَ تُرْضى بِها رَبَّکَ وَ تُعْجِبُ الْمَلائِکَةَ مِنْکَ ... ؛
سجده شکر بر هر مسلمانى واجب است، با آن نمازت را کامل مى کنى، پروردگارت را خشنود مى سازى و فرشتگان را از خود به شگفتى مى آورى... . [تهذیب الأحکام، ج 2، ص 110، ح 415]