أربعینات

١ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

بابُ التّوبَةِ مَفتُوحٌ.

درب توبه همیشه باز است. (الشهاب فی‌الحِکم و الآداب، ص ١٨)

٢ـ «امام جعفر صادق(علیه‌السلام)»:

لِکُلِّ داءٍ دَواءٌ وَ دَواءُ الذَّنبِ اَلاِستِغفارُ.

هر دردی دوا و درمانی دارد. داروی گناه، طلب آمرزش و استغفار کردن است. (ثواب‌الاعمال، ص ٣٦٥)

٣ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

التّوبَةُ نَدَمٌ بِالْقَلْبِ وَ اسْتِغْفارٌ بِاللِّسانِ وَ تَرْکٌ بِالْجَوارِحِ، وَ اِضمارٌ أنْ لایَعُودَ.

توبه عبارت است از: پشیمانی در دل، استغفار با زبان، ترک گناه در عمل و تصمیم بر عدم ارتکاب مجدّد آن. (فهرست غرر، ص ٣٩)

٤ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

اَلتّائِبُ مِنَ الذّنبِ کَمَن لاذَنْبَ لَهُ.

کسی که از گناه توبه کرده مانند کسی است که گناهی نکرده است. (الشهاب فی‌ الحِکم و لآداب، ص ١٨)

٥ـ امام جواد(ع):

تَأخیرُ التّوبَةِ إِغترارٌ.

(سهل‌انگاری در توبه) و به تأخیر انداختن آن، یک خُدعه و عمل فریبکارانه است. (تحف‌العقول، ص ٤٨٠)

٦ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

لادینَ لِمُسوِّفٍ بِتَوبَتِه!

کسی که توبه را به تأخیر می‌اندازد و امروز و فردا می‌کند دین و ایمان ندارد! (فهرست غرر، ص ٤٠)

٧ـ امام حسن مجتبی(ع):

التَّقوی بابُ کُلِّ تَوبَةٍ.

تقوا و پرهیزکاری درب ورودی هر گونه توبه و انابه است. (بحار، ج ٧٨، ص ١١٠)

٨ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

اَلتّوبةُ معَروضَةٌ فی‌الجَسَدِ مادامَ الروُّحُ فیها.

تا زمانی که روح در بدن آدمی است هنوز جای توبه برایش باقی است. (بحار، ج ٦٣، ص ٢٢٠)

٩ـ «امام رضا(علیه‌السلام)»:

لَیسَ شَیءٌ اَحبُّ اِلَی اللهِ مِن مُؤْمِنٍ تائِبٍ أ^َو مؤْمِنَةٍ تائِبَةٍ.

چیزی در نزد خدا محبوب‌تر از یک مرد یا یک زن توبه‌کننده نیست. (سفینه، ج ١، ص ١٢٦)

١٠ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

النَّدمُ تَوبَةٌ.

پشیمانی از گناه، خود، توبه از گناه است. (تحف‌العقول، ص ٥٥ ـ الشهاب فی‌الحِکم و الآداب، ص ٩)

١١ـ «امام جعفر صادق(علیه‌السلام)»:

ما مِن عَبدٍ أ^َذنَبَ ذَنباً فَنَدِمَ عَلَیهِ اِلاّ غَفَراللهُ لَهُ قَبلَ أ^َن یَستَغفِرَ.

هر بنده‌ای که از گناهی که مرتکب شده پشیمان شود، پیش از آنکه استغفار کند خداوند گناهش را می‌آمرزد. (جامع‌ احادیث الشیعه، ج ١٤، ص ٣٣٨)

١٢ـ «امام رضا(علیه‌السلام)»:

تَعَطّروا بِالاِستغفارِ وَلا تَفضَحَنَّکُم رَوائِحُ الذُّنوبِ!

با استغفار کردن، خود را معطّر و خوشبو کنید تا رایحة (متعفن) گناه، شما را مفتضح ننماید! (جامع احادیث‌الشیعه، ج ١٤، ص ٣٣٧)

١٣ـ «امام زین‌ العابدین(علیه‌السلام)»:

مَن اَشفَقَ مِنَ النّارِ بادَرَ بِالتَّوبَةِ اِلیَ اللهِ مِن ذُنُوبِهِ و راجَعَ عَنِ المَحارِم.

کسی که (براستی) از آتش دوزخ می‌ترسد بی‌درنگ از گناهانش به درگاه خداوند توبه می‌کند و از عمل حرام و نا‌بکار خود دست برمی‌دارد. (تحف‌العقول، ص ٢٨٩)

١٤ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

اِنّ النّدَمَ عَلَی الشَّرِ یدعو اِلی تَرکِه.

پشیمانی از کار بد، خود باعث ترک آن خواهد شد. (اصول کافی، ج ٤، ص ١٥٩)

١٥ـ امام هادی(ع):

التَّوبَةُ النَصوحُ أ^َن یکونَ الباطِنُ کَالظّاهِرِ و اَفضلَ مِن ذلِک.

توبة خالصانه آن است که باطن شخصی با ظاهر او یکی باشد بلکه بهتر و والاتر. (سفینه، ج ١، ص ١٢٦)

١٦ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

المُقِرُّ بِالذُّنوبِ تائبٌ.

کسی که به گناهان خود اعتراف می‌کند، او دیگر توبه‌ کرده است. (فهرست غرر، ص ١٢٦)

١٧ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

طُوبی لِمَن بَکَی عَلی خَطِیئَتِهِ وَ أ^َمِنَ النّاسُ شَرَّهُ.

خوشا به حال کسی که به خاطر گناهانی که مرتکب شده گریه می‌کند (و پشیمان است) و مردم دیگر از شر و آزار او در امان هستند. (الفقیه، ج ٤، ص ٤٠٥)

١٨ـ «امام محمدباقر(علیه‌السلام)»:

کُلَّما عادَ المُؤمِنُ بِالاِستغفارِ وَالتَّوبَةِ عادَ اللهُ عَلَیهِ بِالمَغفِرة.

هر بار که مؤمن توبه و استغفار خود را تجدید کند خدا نیز مغفرت و آمرزش خود را برای وی تجدید می‌نماید. (سفینه، ج ١، ص ١٢٧)

١٩ـ «مولی امیرالمؤمنین علیه‌السلام»:

الذُّنوبُ الدّاءُ وَ الدّواءُ الاستِغفارُ وَ الشِفاءُ أَن لا تَعُودَ.

گناهان درد است و دوای آن استغفار، و شفا و بهبودی عدم ارتکاب مجدد آن است. (جامع‌ احادیث الشیعه، ج ١٤، ص ٣٢٨)

٢٠ـ «امام رضا(علیه‌السلام)»:

مَن أ^َصََرَّ عَلَی‌ المَعاصِی وَ طَلبَ العَفوَ مِن رَبِّهِ وَ لَم یَتُبْ فَقَدِ اسْتَهزَأ^َ بِنَفسِهِ!

کسی که بر ارتکاب گناه پافشاری می‌کند و از آن دست‌بردار نیست و (در عین حال) از خدای خود طلب عفو و بخشش می‌کند در حقیقت خود را مسخره کرده است! (مواعظ عددیّه، ص ٢٠٠)

٢١ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

لَو عَمِلْتُمُ الخَطایا حتّی بَلَغَ الیَ السّماءِ ثُمَّ نَدِمتُم لَتابَ اللهُ عَلَیْکُم.

شما اگر آنقدر گناه کرده‌اید که تا به بلندی آسمان رسیده سپس از کردة خود پشیمان شدید خداوند توبة شما را می‌پذیرد. (لئالی‌الاخبار، ج ١، ص ٣٦٤)

٢٢ـ «امام محمد باقر(علیه‌السلام)»:

اِنَّ اللهَ غَفورٌ رَحیمٌ یَقبَلُ التَّوبَةَ وَ یَعفو عَنِ السَّیِّئاتِ فَاِیّاکَ أ^َن تُقَنِّطَ المُؤمِنینَ مِن رَحمةِ‌ الله.

خدا مسلّماً آمرزنده و مهربان است، توبة بنده را می‌پذیرد و از گناهانش درمی‌گذرد و تو برحذر باش، مبادا که مؤمنان را از رحمت خدا مأیوس کنی. (سفینه، ج ١، ص ١٢٧)

٢٣ـ «امام جعفر صادق(علیه‌السلام)»:

اِذا تابَ العَبدُ تَوبَةً نَصُوحاً أ^َحَبَّهُ اللهُ فَسَتَرَ عَلَیهِ فی‌ الدُّنیا و الآخرة.

وقتی بنده توبة خالصانه می‌کند خدا هم او را دوست می‌دارد و عیوبش را در دنیا و آخرت می‌پوشاند. (اصول کافی، ج ٤، ص ١٦٢)

٢٤ـ «امام جعفر صادق(علیه‌السلام)»:

اِنَّ اللهَ یُحِبُّ العَبدَ المُفَتِّنَ التَّوّابَ وَ مَن لَم یَکُن ذلِکَ مِنهُ کانَ أ^َفضَل.

خداوند بنده‌ای که به گناه آلوده بوده و مرتب در حال توبه است دوست می‌دارد. البته آن کس که گناه نکرده از او افضل و بالاتر است. (اصول کافی، ج ٤، ص ١٦٨)

٢٥ـ «امام جعفر صادق(علیه‌السلام)»:

انّ المُؤمِن لَیذنِبُ الذَنبَ فَیَذَکْرُ بَعدَ عِشرینَ سَنَةً فَیَستَغفِرُ اللهَ مِنهُ فَیَغفِرُ لَه.

مؤمن یک زمانی گناهی می‌کند و بعد از بیست سال آن را به یاد می‌آورد، از خداوند طلب مغفرت و بخشش می‌کند، خدا نیز او را مورد عفو و آمرزش خود قرار می‌دهد. (اصول کافی، ج ٤، ص ١٧١)

٢٦ـ «مولی امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)»:

طِهِّروا قُلوبَکُم مِن دَرَنِ السَّیِّئات تُضاعفْ لکُمُ الحَسناتُ.

دل‌های خود را از چرک گناه پاکیزه کنید تا حسنات و پاداش‌های شما مضاعف گردد. (فهرست غرر، ص ١٢٧)

٢٧ـ ««مولی امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)»»:

نَحنُ نُرید اَلاّ نَموتَ حتّی نَتوبَ وَ نَحنُ لانَتوبُ حتّی نَموتَ!

ما می‌خواهیم تا وقتی که نمردیم توبه کنیم در حالی که ما تا وقتی که نمردیم توبه نمی‌کنیم! (شرح حدیدی، ج ٢٠، ص ٣٢٩)

٢٨ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

ثلاثةٌ لاتُرَدُّ لَهُم دَعوَةٌ: اَلسَّخِیُّ وَ المَریضُ والتّائِبُ.

سه نفرند که دعایشان رد نمی‌شود (و مستجاب است): آدم سخاوتمند و شخص مریض و کسی که از گناهش توبه می‌کند. (مواعظ عددیّه، ص ١٠)

٢٩ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

لاتُؤَخِّرِ التَّوبَةَ فَاِنَّ المَوتَ یَأتی بَغتَةً.

توبه را (هیچ‌وقت) به تأخیر مینداز که لحظة مرگ بی‌خبر و ناگهانی می‌رسد. (جامع احادیث‌الشیعه، ج ١٤، ص ٣٣٧)

٣٠ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

طوُبی لِمَن وَجَدَ فی صَحیفَةِ عَمَلِهِ یَومَ القیامَةِ تَحتَ کُلِّ ذَنبٍ «استَغفِرُالله»

خوشا به حال کسی که در نامة عملش روز قیامت، زیر هر گناهی که کرده یک «استغفار» ببیند. (تفسیر مقتنیات، ج ١، ص ٨٩)

٣١ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:

اِنّ اللهَ یَقبَلُ تَوبَهَ عَبدِهِ ما لَم یُغَرغِرْ.

خداوند توبة بنده‌اش را تاجان به گلو نرسیده قبول می‌کند. (شهاب‌الاخبار، ص ٣٦٦)

٣٢ـ «امام جعفرصادق(علیه‌السلام)»:

إنّ العَبدَ أ^َذا أَذنَبَ ذَنْباً اَجَّلَهُ اللهُ سَبْعَ سَاعاتٍ فَاِنِ استَغَفَر اللهَ لَم یُکْتبْ عَلَیهِ شَئٌ وَ اِن مَضَتِ السّاعاتِ و لَم یَستَغفِرهُ کُتِبَ عَلَیهِ سَیئةٌ.

بنده هر گاه گناهی مرتکب شود خداوند تا هفت ساعت او را مهلت می‌دهد چنانچه توبه کرد چیزی برای او نوشته نمی‌شود واِلّا تنها یک گناه برایش ثبت می‌گردد. (لئالی‌الاخبار، ج ١، ص ٣٧٢)

٣٣ـ «مولی امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)»:

ما اَهدَمَ التَوبَةَ لِعَظیم الجُرمِ!

به راستی که توبه کردن تا چه اندازه گناهان عظیم و بزرگ را ویران و منهدم می‌کند! (فهرست غرر، ص ٤٠)

٣٤ـ امام موسی‌ بن‌ جعفر(ع):

التّوبَةُ النَّصُوحُ أنَ یَتوبَ العبدُ مِنَ الذّنبِ ثُمَّ لایَعودُ اِلَیهِ.

توبة خالصانه آن است که وقتی بنده از گناه توبه کرد دیگر مرتکب آن گناه نشود. (اصول کافی، ج ٤، ص ١٦٥)

٣٥ـ «مولی امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)»:

ما کانَ اللهُ لِیَفتَحَ لِعَبدٍ بابَ التَّوبَةِ وَ یُغلِقَ عَنهُ بابَ المَغفِرَةِ.

هرگز چنین نیست که خداوند درِ توبه را به روی کسی باز کند ولی درِ آمرزش و مغفرت خود را به روی او ببندد. (نهج‌البلاغه، کلمة ٤٣٥)

٣٦ـ «امام جعفر صادق(علیه‌السلام)»:

لاکبیرةَ مَعَ الاِستغفارِ وَ لاصغیرةَ مَعَ الإصرار.

کسی که استغفار از گناه می‌کند دیگر گناه «کبیره» ندارد و (از طرفی) آن کس هم که از گناه کوچک دست برنمی‌دارد دیگر گناهش «صغیره» نیست (بلکه گناه کبیره است). (جامع احادیث الشیعه، ج ١٤، ص ٣٤٤)

٣٧ـ «مولی امیرالمؤمنین(علیه‌السلام)»:

طوبی لِعَبدٍ یَستَغفِرُ اللهَ مِن ذنبٍ لَم یَطّلِعْ عَلَیهِ غَیرُهُ.

خوشا به حال بنده‌ای که در نزد خدا از گناهی توبه می‌کند که غیر از او کسی بر آن مطّلع نیست. (جامع احادیث‌الشیعه، ج ١٤، ص ٣٣٢)

٣٨ـ «امام جعفر صادق(علیه‌السلام)»:

مِنَ الذُّنوبِ ذُنوبٌ لاتُغْفَرُ اِلا بِعَرَفات.

بعضی از گناهان است که جز در صحرای عرفات (ایام حج) آمرزیده نمی‌شوند. (جعفریات «ملحق بقرب‌الاسناد» ص ١١٤)

٣٩ـ «امام جعفر صادق(علیه‌السلام)»:

آیَةُ قَبُولِ الَحَجِّ تَرکُ ما کانَ عَلَیهِ العبدُ مُقیماً مِنَ الذُّنوب.

علامت قبولی «حج» دست کشیدن از گناهانی است که بنده قبلاً بدان‌ها آلوده بوده است. (جعفریات «ملحق بقرب‌الاسناد» ص ١١٥)

٤٠ـ «امام  رضا(علیه‌السلام)»:

اَلمُؤمِنُ اِذا أحسَنَ اِستَبْشَرَ و اذا أ^َساءَ اِستَغفَر.

مؤمن کسی است که وقتی کار خوبی می‌کند شاد و خوشحال می‌شود و زمانی که گناهی مرتکب گردد استغفار و (از خداوند) طلب آمرزش می‌نماید. (بحار، ج ٧١، ص ٢٥٩)