چهل حدیث بخل و خسّت نفس
١ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
کدام درد و مریضی از مرض بخل و خسیسی دردناکتر است؟!(مواعظ عددیه، ص ٦)
٢ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
بخل و تنگ نظری موجب عار و ننگ (در دنیا) و آتش دوزخ (در آخرت) است. (فهرست غرر، ص ٢٨)
٣ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
هیچ‌چیز به اندازة بخل و خسیسی اسلام را منهدم نکرده است! (خصال، ج ١، ص ١٥)
٤ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
بهترین شما مردمان بخشنده و نظربلند و بدترین شما مردمان خسیس و تنگ نظران هستند. (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٧)
٥ـ «مولی امیر المؤمنین(علیه السلام)»:
هیچ‌چیز به اندازة بخل و خسیسی غَضب خدا را باعث نشده است!! (فهرست غرر، ص ٣٠)
٦ـ «مولی امیر المؤمنین(علیه السلام)»:
دورترین مخلوقات از ساحت قدس خداوند متعال آدم خسیس غنی مالدار است. (فهرست غرر، ص ٢٩)
٧ـ «مولی امیر المؤمنین(علیه السلام)»:
به راستی چقدر قبیح است که مردمان اصیل و بزرگمنش، خسیس و تنگ نظر باشند. (فهرست غرر، ص ٣٠)
٨ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
برای آدم بخیل همین بس که با داشتن چنین صفتی به خدای خود بدگمان است! (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٧)
٩ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
مؤمن نه زبون می‌شود و نه حریص و نه بخیل. (خصال، ج ١، ص ٤١)
١٠ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
بخیل حقیقی آن کسی است که نام من نزد او برده می‌شود و بر من صلوات نفرستد. (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٨)
١١ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
آدم بخیل از خدا دور است و از مردم دور ولی به آتش دوزخ نزدیک است! (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٨)
١٢ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
کم‌آسایش‌ترین مردم آدم بخیل است. (سفینه، ج ١، ص ٦٠)
١٣ـ «مولی امیر المؤمنین(علیه السلام)»:
وای به حال آدم خسیس و بخیلی که فقر را که از آن می‌گریخت شتابان به دنبالش شتافت ولی غِنی و بی‌نیازی را که تنها خواسته‌اش بود آن را رها کرد! (فهرست غرر، ص ٣٠)
١٤ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
برحذر باشید و از صفت بُخل و تنگ نظری بپرهیزید. بُخل و خسّت، پیشینیان قبل از شما را وادار به ریختن خون همدیگر کرد و از ارحام و خویشان خود بریدند و ضوابط و حرمت‌ها را به کلی هتک و از بین بردند. (خصال، ج ١، ص ٨٣)
١٥ـ «مولی امیر المؤمنین(علیه السلام)»:
آدم بخیل (حتی) در چیزهای پشیز و اندک دنیا برای خود بخالت می‌کند و (در عوض) تمامی آن را به وارثانش تقدیم می‌نماید! (فهرست غرر، ص ٢٩)
١٦ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
بخیل‌ترین مردم آن کسی است که در آنچه خداوند بر او (از حقوق مالی و غیره) واجب کرده بخالت نماید (و آن را نپذیرد). (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٠)
١٧ـ «امام محمد باقر(علیه السلام)»:
هر بنده‌ای که از انفاق کردن در راه رضای خدا بخالت کند (بداند) حتماً چندین برابر آن را در راهی که رضای خدا نیست مصرف خواهد نمود! (سفینه، ج ١، ص ٦١)
١٨ـ «مولی امیر المؤمنین(علیه السلام)»:
کسی که از ترس فقر و نداری بخالت می‌کند در حقیقت در فقر و نداری خود عجله کرده است! (فهرست غرر، ص ٢٩)
١٩ـ «امام رضا(علیه السلام)»:
آدم باسخاوت از طعام مردم می‌خورد تا آنان نیز از طعام او بخورند ولی آدم خسیس از غذای مردم نمی‌خورد تا آنان هم از غذای او نخورند! (عیون‌الاخبار، ج ٢، ص ١٢ ـ بحار، ج ٧١، ص ٣٥٢)
٢٠ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
غذای آدم سخاوتمند برای انسان دوا و شفا است و غذای آدم خسیس برایش درد و مرض! (بحار، ج ٧١، ص ٣٢٧)
٢١ـ «مولی امیر المؤمنین(علیه السلام)»:
آدم بخیل و تنگ نظر (حتّی) بین عزیزان و نزدیکان خود خوار و زبون است. (فهرست غرر، ص ٢٩)
٢٢ـ «مولی امیر المؤمنین(علیه السلام)»:
آدم خَسیس هیچ دوست و رفیقی ندارد! (فهرست غرر، ص ٣٠)
٢٣ـ «مولی امیر المؤمنین(علیه السلام)»:
هیچ غربت و انزوایی برای انسان مانند خصلت بُخل و تنگ نظری نیست! (فهرست غرر، ص ٣٠)
٢٤ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
به راستی اگر عوض و جایگزین انفاق، از طرف خدای متعال حتمی و حق است پس بُخل و خِسّت دیگر چرا؟! (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٠)
٢٥ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
سه خصلت است اگر در مرد باشد تو را باکی نیست در باره‌اش بگویی: جهنم جای او است! جفاکاری، زبونی و بخل و تنگ نظری. (خصال، ج ١، ص ٧٦)
٢٦ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
هیچگاه در کارهایت با آدم زبون و ترسو یا بخیل و یا حریص مشورت مکن. (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٢)
٢٧ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
به حقیقت آدم بسیار بخیل آن کسیست که حقّ الله و حقوق واجیة خود را از مال خود نپردازد و در غیر آنچه که مشروع و حق الله است به مصرف برساند. (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٥)
٢٨ـ «امام محمد باقر(علیه السلام)»:
بخیل واقعی آن کسی است که از پرداختن زکات و وجوهات واجب مالی که به عهدة او است خودداری می‌کند و در گرفتاری‌ها قوم خود را یاری نمی‌کند در حالی که در جاهای دیگر ولخرجی می‌کند و با ریخت و پاش‌ها اموال خود را حیف و میل می‌نماید! (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٦)
٢٩ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
یک جوان سخاوتمند و غرق در گناه از یک پیر عابد خسیس تنگ نظر در نزد خداوند متعال محبوب‌تر است! (سفینه، ج ١، ص ٦١)
٣٠ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
بخالت کردن به آنچه در دسترس توست خود گمان بد بردن به خداوند بزرگ است! (فهرست غرر، ص ٢٩)
٣١ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
سه نفر به بهشت راه ندارند: آدم‌های منّت‌گذار، بخیل و سخن‌چین. (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٢)
٣٢ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
این دو خصلت در دل یک مؤمن جمع نمی‌شوند: یکی بداخلاقی و دیگری بخل و نظرتنگی است. (فهرست غرر، ص ٢٩)
٣٣ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
بُخل وَ خِسَّت مجمع تمام عیوب و کاستی‌ها و ریسمانی است که انسان را به هرگونه شرور و بدی‌ها راهداری می‌کند! (نهج‌البلاغه، کلمة ٣٧٨)
٣٤ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
از بخل و نفاق دوری کنید. این دو خصلت از نکوهیده‌ترین صفات و اخلاق آدمی به شمار می‌آیند. (فهرست غرر، ص ٢٩)
٣٥ـ «پیامبر گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله و سلم»:
هیچگاه با آدم بخیل و خسیس مشورت مکن که مسلّماً تو را از مقصود و هدفت بازخواهد داشت. (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٤)
٣٦ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
روزگار آدم شَحیح (بسیار بخیل) از روزگار آدم بخیل سیاهتر است. بخیل از آنچه در دست دارد بخالت می‌کند. اما شحیح هم آنچه در دست مردم و هم آنچه در دست او است از آن بخالت می‌نماید! (آرزو می‌کند آنچه مردم دارند نیز برای خودش باشد، حلال یا حرام! او هرگز قانع نمی‌شود) (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٦)
٣٧ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
آدم بسیار خسیس و بسیار تنگ نظر به بهشت راه ندارد. (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٢)
٣٨ـ «امام جعفر صادق علیه السلام»:
آدم خسیس با تنگ نظری که دارد زکات نمی‌دهد، صدقات انفاق نمی‌کند، صلة ارحام به جا نمی‌آورد، مهمانداری نمی‌کند، در راه خدا انفاق نمی‌نماید و سد راه‌های خیر و نیکو کاری نیز می‌گردد! (بحار، ج ٧٣، ص ٣٠٢)
٣٩ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
برحذر باش و از بخل و امساک دوری کن و بدان آنچه بیش از خوراک یک روز خود دریغ داشته‌ای آن را برای دیگری ذخیره نموده‌ای. (فهرست غرر، ص ٢٩)
٤٠ـ «مولی امیر المؤمنین علیه السلام»:
خسیس بودن بیش از حد، جوانمردی انسان را لکه‌دار می‌کند و اُخوّت و برادری را تباه و از بین می‌برد. (فهرست غرر، ص ٢٩)
