چهل حدیث درد و درمان
وَ اِذا مَرِضْتُ فَهُوَ یَشْفینِ؛[سوره شعراء، آیه ۸۰]
۱ امام على علیه السلام :اَلصِّحَّةُ اَفْضَلُ النِّعَمِ؛
سلامتى بهترین نعمت است. [غررالحکم، ح ۱۰۵۰]
۲ امام صادق علیه السلام :لا یَسْتَغْنى أَهْلُ کُلِّ بَلَدٍ عَنْ ثَلاثَةٍ یُفْزَعُ اِلَیْهِمْ فى أَمْرِ دُنْیاهُمْ وَ آخِرَتِهِمْ فَاِنْ عَدِموا ذلِکَ کانوا هَمَجا: فَقیهٌ عالِمٌ وَرِعٌ، وَ اَمیرٌ خَیِّرٌ مُطاعٌ، وَ طَبیبٌ بَصیرٌ ثِقَةٌ؛
مردم هر شهرى به سه چیز نیازمندند که در امور دنیا و آخرت خود به آنها رجوع کنند و اگر آن سه را نداشته باشند گرفتار سرگردانى مى شوند: دین شناسِ داناىِ پرهیزکار، حاکم نیکوکارى که مردم از او اطاعت کنند و پزشک داناى مورد اعتماد. [تحف العقول، ص ۳۲۱]
۳ امام رضا علیه السلام :أنَّ اللّه َ تَبارَکَ وَ تَعالى لَمْ یُبِحْ اَکْلاً وَلا شُرْبا اِلاّ ما فیهِ الْمَنْفَعَةُ وَ الصَّلاحُ وَ لَمْ یُحَرِّمْ اِلاّ ما فیهِ الضَّرَرُ وَالتَّلَفُ وَالْفَسادُ، فَکُلُّ نافِعٍ مُقَوٍّ لِلْجِسْمِ فیهِ قُوَّةٌ لِلْبَدَنِ فَهُوَ حَلالٌ وَ کُلُّ مُضِرٍّ یَذْهَبُ بِالْقُوَّةِ أوْ قاتِلٍ فَحَرامٌ؛
خداوند تبارک و تعالى هیچ خوردنى و نوشیدنى را حلال نکرده است مگر آن که درآن سود و صلاحى بوده و هیچ خوردنى و نوشیدنى را حرام ننموده، مگر آن که در آ نزیان و نابودى و فسادى بوده است، پس هر چیز سودمندى نیرو بخش جسم، که باعث تقویت بدن است حلال شده است و هر چیزى که قواى جسمانى را از بین ببرد و یاموجب مرگ شود حرام است. [مستدرک الوسائل، ج ۱۶، ص ۳۳۳، ح ۲]
۴ امام صادق علیه السلام :اِنَّ نَبیّا مِنَ الاَْنْبیاءِ مَرِضَ، فَقالَ: لا اَتَداوى حَتّى یَکونَ الَّذى اَمْرَضَنى هُوَ الَّذى یَشْفینى. فَاَوحَى اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لا اَشْفیکَ حَتّى تَتَداوى، فَاِنَّ الشِّفاءَ مِنّى ؛
پیامبرى از پیامبران بیمار شد. گفت درمان نمى کنم تا همان کسى که بیمارم کرده است، خود درمانم کند. خداوند عزوجل به او وحى فرستاد: «شفایت نمى دهم، مگر آنکه درمان کنى، که شفا از من است».[مکارم الاخلاق، ص ۳۶۲]
۵ پیامبر صلی الله علیه و آله :مَنْ تَداوى بِحَرامٍ، لم یَجْعَلِ اللّهُ فیهِ شِفاءً؛
هر کس با حرام به مداوا بپردازد خداوند در آن شفا قرار نمى دهد. [کنزالعمال، ح ۲۸۳۱۸]
۶ پیامبر صلی الله علیه و آله :کُلُّ طَعامٍ لا یُذْکَرُ اِسْمُ اللّهِ عَلَیْهِ، فَاِنَّما هُوَ داءٌ وَ لا بَرَکَةَ فیهِ وَ کَفّارَةُ ذلِکَ إن کانَتِ المائِدَةُ مَوضوعَةً أن تُسَمِّىَ و تُعیدَ یَدَکَ و اِن کانَت قَد رُفِعَت أن تُسَمِّىَ اللّه َ و تَلعَقَ أصابِعَکَ؛
هر غذایى که بر آن نام خدا برده نشود، درد است و هیچ برکتى در آن نیست و کفاره نبردن نام خدا این است که چنانچه سفره پهن است، نام خدا را ببرى و به خوردن غذا ادامه دهى و اگر سفره جمع شده نام خدا را ببر و انگشتان خود را بلیس. [تاریخ دمشق، ج ۶۰، ص ۳۲۵]
۷ امام على علیه السلام :اَلْمَعِدَةُ بَیْتُ الاَْدواءِ وَ الْحِمیَةُ رَأسُ الدَّواءِ، وَ عَوِّدْ کُلَّ بَدَنٍ مَا اعْتادَ. لاصِحَّةَ مَعَ النَّهَمِ ؛
معده سراى دردهاست و پرهیز، بهترین درمان. هر بدنى را به همان که خو مى گیرد،عادت دهید. با پرخورى، تندرستى نخواهد بود. [بحارالأنوار، ج ۵۹، ص ۲۶۸، ح ۵۲]
۸ پیامبر صلی الله علیه و آله :مَنِ اسْتَقَلَّ بِدائِهِ فَلا یَتَداوَیَنَّ فَاِنَّهُ رُبَّ دَواءٍ یورِثُ الدّاءَ؛
هر کس مى تواند با بیمارى خود، سر کند، از درمان بپرهیزد، زیرا بسا دارویى کهخود، بیمارى زاست. [نثر الدر، ج ۱، ص ۱۸۱]
۹ امام حسین علیه السلام :فَبادِروا بِصِحَّةِ الاَْجْسامِ فى مُدَّةِ الاَْعْمارِ؛
در مدت عمر، در حفظ سلامت تن بکوشید. [تحف العقول، ص ۲۳۹]
۱۰ امام على علیه السلام :مَنْ تَطَبَّبَ فَلْیَتَّقِ اللّه َ وَ لْیَنْصَحْ وَ لْیَجْتَهِدْ؛
هر کس طبابت مى کند، باید تقواى الهى پیشه کند، خیرخواه باشد و سعى خود رابه کار برد. [دعائم الاسلام، ج ۲، ص ۱۴۴، ح ۵۰۳]
۱۱ امام کاظم علیه السلام :اِدْفَعوا مُعالَجَةَ الاَْطِبّاءِ مَا انْدَفَعَ الدّاءُ عَنْکُمْ فَاِنَّهُ بِمَنْزِلَةِ الْبِناءِ قَلیلُهُ یَجُرُّ اِلى کَثیرِهِ؛
تا زمانى که بیمارى، به جد با شما درگیر نشده است، درگیر معالجه طبیبان نشوید، که درمان به مانند ساختمان است که اندک آن، شخص را به مقدار فراوانش مى کشاند. [علل الشرایع، ص، ۴۶۵، ح ۱۷]
۱۲ امام رضا علیه السلام :اِثْنانِ عَلیلانِ اَبَدا: صَحیحٌ مُحْتَمٍ وَ عَلیلٌ مُخَلِّطٌ ؛
دو گروه همیشه مریضند: سالمى که پرهیز مى کند و مریضى که پرهیز نمى کند. [فقه الرضا، ص ۳۴۰]
۱۳ امام رضا علیه السلام :اِذا جُعْتَ فَکُل وَاِذا عَطِشْتَ فَاشْرَبْ وَ اِذا هاجَ بِکَ البَولُ فَبُلْ، وَ لاتُجامِعْ اِلاّ مِنْ حاجَةٍ، وَ اِذا نَعَسْتَ فَنَم، فَاِنَّ ذلِکَ مَصَحَّةٌ لِلْبَدَنِ؛
چون گرسنه شدى بخور، چون تشنه شدى بنوش، چون ادرار بر تو فشار آورد، ادرارکن، جز از سر نیاز، با همسرت نزدیکى مکن و چون احساس خواب آلودگى کردى، بخواب، که اینها مایه تن درستى است. [فقه الرضا، ص ۳۴۰]
۱۴ امام صادق علیه السلام :مَنْ مَرِضَ ثَلاثَةَ اَیـّامٍ فَکَتَمَهُ وَ لَمْ یُخْبِر بِهِ اَحَدا اَبدَلَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ لَحْما خَیراً مِنْ لَحْمِهِ وَ دَماً خَیْرا مِنْ دَمِهِ وَ بَشَرَةً خَیْراً مِنْ بَشَرَتِهِ وَ شَعْرا خَیْرا مِنْ شَعْرِهِ. قالَ: قُلْتُ لَهُ: جُعِلْتُ فِداکَ! وَ کَیْفَ یُبْدِلُهُ؟ قالَ: یُبْدِلُهُ لَحْما وَ دَما وَ شَعرا وَ بَشَرَةً لَمْ یُذْنِبْ فیهَا؛
هر کس سه روز بیمار باشد و آن را پنهان کند و هیچ کس را از آن آگاه نسازد، خداوند براى او گوشتى بهتر از آن گوشت (که در بیمارى از دست رفته است)، خونى بهتر ازخونش، پوستى بهتر از پوستش و مویى بهتر از مویش جایگزین مى کند. پرسیدم: فدایت شوم! چگونه جایگزین مى سازد؟ فرمودند: «براى او گوشت، خون، پوست و مویى را جایگزین مى کند که با آنها گناه نکرده است». [کافى، ج ۳، ص ۱۱۶، ح ۶]
۱۵ امام على علیه السلام :شُرْبُ الدَّواءِ لِلْجَسَدِ کَالصّابونِ لِلثَّوبِ، یُنَقّیهِ وَ لکِنْ یُخْلِقُهُ؛
نوشیدن دارو براى بدن، همانند صابون (پودر شوینده) براى لباس است که آن را تمیز مى کند، امّا فرسوده اش هم مى کند. [شرح نهج البلاغه، ابن ابى الحدید، ج۲۰،ص ۳۰۰، ح ۴۲۲]
۱۶ امام على علیه السلام :مَنْ غَرَسَ فى نَفْسِهِ مَحَبَّةَ اَنواعِ الطَّعامِ، اِجْتَنى ثِمارَ فُنونِ الاَْسْقامِ ؛
هر کس در دل خود، نهال علاقه به غذاهاى گوناگون را بکارد، محصول بیمارى هاى گوناگون از آن مى چیند. [غررالحکم، ح ۹۲۱۹]
۱۷ امام صادق علیه السلام :لَوْ یَعْلَمُ النّاسُ ما فِى التُّفّاحِ، ما داوَوْا مَرضاهُمْ اِلاّ بِهِ، اَلا وَ اِنَّهُ اَسْرَعُ شَئٍ مَنْفَعَةً لِلْفُؤادِ خاصَّةً وَ اِنَّهُ نَضوحَةٌ؛
اگر مردم مى دانستند چه خواصى در سیب وجود دارد، بیماران خود را تنها با آن درمان مى کردند. سیب سریع تر از هر چیزى به قلب فایده مى رساند؛ به ویژه آنکه خوشبو کننده است. [طب الائمّة، ص ۱۳۵]
۱۸ پیامبر صلی الله علیه و آله :سافِروا تَصِحُّوا وَ تُرْزَقوا؛
مسافرت بروید، تا سالم بمانید و روزى کسب کنید. [نهج الفصاحه، ح ۱۷۲۶]
۱۹ پیامبر صلی الله علیه و آله :لا تُداوِ اَحَدا حَتّى تَعْرِفَ داءَهُ؛
هیچ کس را درمان مکن، مگر آن گاه که بیمارى او را بشناسى.[الاصابة، ج ۳، ص ۲۸۹]
۲۰ امام على علیه السلام :فى وَصیَّتِهِ لاِبْنِهِ الْحَسَنِ علیه السلام یا بُنَىَّ أَلا اُعَلِّمُکَ اَرْبَعَ خِصالٍ تَسْتَغْنى بِها عَنِ الطِّبِّ؟ فَقالَ: بَلى یا اَمیرَ الْمُؤْمِنینَ، قالَ: لا تَجْلِسْ عَلَى الطَّعامِ إِلاّ وَ اَنـْتَ جائِعٌ وَ لا تَقُمْ عَنِ الطَّعامِ إِلاّ وَ اَنـْتَ تَشْتَهیهِ، وَجَوِّدِ الْمَضْغَ، وَ إِذا نِمْتَ فَاعْرِضْ نَفْسَکَ عَلَى الْخِلاءِ فَإِذَا اسْتَعْمَلْتَ هذَا اسْتَغْنَیْتَ عَنِ الطِّبِّ؛
در سفارشى به فرزند خود امام مجتبى علیه السلام فرمودند: فرزندم! آیا چهار نکته به تو نیاموزم که با رعایت آنها از طبابت بى نیاز شوى؟ عرض کرد: چرا، اى امیر مؤمنان.حضرت فرمودند: تا گرسنه نشده اى غذا نخور و تا اشتها دارى از غذا دست بکش و غذا را خوب بجو و قبل از خوابیدن قضاى حاجت کن. اگر این نکات را رعایت کنى، از طبابت بى نیاز مى شوى. [خصال، ص ۲۲۹]
۲۱ امام رضا علیه السلام :مَنْ اَرادَ اَلاّ یَشْتَـکىَ مَثانَـتَهُ، فَلا یَحْبِسِ الْبَولَ وَ لَو عَلى ظَهْرِ دابَّتِهِ؛
هر کس مى خواهد مثانه اش به بیمارى اى مبتلا نشود، ادرار خود را نگه ندارد، حتىاگر بر پشت مَرکب خود، نشسته باشد.[طب الرضا علیه السلام، ص ۳۵]
۲۲ پیامبر صلی الله علیه و آله :صوموا تَصِحّوا؛
روزه بگیرید تا تن درست بمانید. [دعائم الاسلام، ج ۱، ص ۳۴۲]
۲۳ امام صادق علیه السلام :یُسْتَحَبُّ لِلْمَریضِ اَنْ یُعطىَ السّائِلَ بِیَدِهِ وَ یَأمُرَ السّائِلَ اَنْ یَدْعُوَ لَهُ؛
شایسته است بیمار با دست خود، صدقه به سائل بدهد و از او بخواهد برایش، دعا کند. [کافى، ج ۴، ص ۴، ح ۹]
۲۴ پیامبر صلی الله علیه و آله :مَنْ سَعى لِمَریضٍ فى حاجَةٍ قَضاها اَو لَم یَقْضِها، خَرَجَ مِنْ ذُنوبِهِکَـیَومِ وَلَدَتْهُ اُمُّهُ. فَقالَ رَجُلٌ مِنَ الاَْنصارِ: بِاَبى اَنْتَ وَ اُمّى یا رَسولَ اللّهِ، فَاِنْ کانَ الْمَریضُ مِنْ اَهلِ بَیْتِهِ، اَوَ لَیْسَ ذلِکَ اَعْظَمَ اَجْرا اِذا سَعى فى حاجَةِ اَهْلِ بَیْتِهِ؟ قالَ: نَعَمْ؛
«هر کس در برآوردن نیاز بیمارى بکوشد، خواه موفق بشود یا نشود گناهانش پاکمى شود، به سان آن روز که از مادر متولد شده است». مردى از انصار گفت: اى پیامبر خدا،پدر و مادرم به فدایت! اگر بیمار از خانواده شخص باشد، این کار پاداش بیشترى ندارد؟فرمودند: «چرا». [من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۱۶،ح ۴۹۶۸]
۲۵ پیامبر صلی الله علیه و آله :عَلَیْکُمْ بِالإهلیلَجَ الاَْسْوَدَ فَاِنَّهُ مِنْ شَجَرَةِ الْجَنَّةَ وَ طَعْمُهُ مُرٌّ و فیهِ شِفاءٌ مِنْ کُلِّ داءٍ؛
هلیله سیاه بخورید، که از درختان بهشت است. مزه آن تلخ است ولى شفاى هردردى است. [طب النبى، ص ۳۱]
۲۶ امام على علیه السلام :اِنَّ الْحِجامَةَ تُصَحِّحُ الْبَدَنَ وَ تَشُدُّ الْعَقْلَ؛
حجامت، بدن را سالم و عقل را تقویت مى کند. [خصال، ص ۶۱۱، ح ۱۰]
۲۷ امام صادق علیه السلام :لا تَدَعِ الْعَشاءَ وَ لَوْ بِثَلاثِ لُقَمٍ بِمِلْحٍ. مَنْ تَرَکَ العَشاءَ لَیْلَةً ماتَ عِرقٌ فى جَسَدِهِ وَ لا یَحیا اَبَدا ؛
شام را ترک نکن، هر چند به سه لقمه نان و نمک باشد. هر کس یک شام را ترک کند، یک رگ در بدن وى مى میرد و دیگر هرگز زنده نمى شود.[مکارم الاخلاق، ص ۱۹۵]
۲۸ پیامبر صلی الله علیه و آله :مَنِ استَعمَلَ الْخَشَبَتَینِ اَمِنَ مِنْ عَذابِ الکَلْبَتَیْنِ؛
هر کس خلال و مسواک کند، از عذاب و درد انبر دندان کشى محفوظ مى ماند.[طب النبى، ص ۲۱]
۲۹ امام رضا علیه السلام :دُخولُ الحَمّامِ عَلَى البِطنَهَ یُوَلِّدُ القولنجَ. الاِغتِسالُ بِالماءِ البارِدِ بَعدَ اَکلِ السَّمَکِ یورِثُ الفالِجَ... و اِتیانُ المَرأَةِ الحائِضِ یورِثُ الجُذامَ فِى الوَلدِ و الجِماعُ مِن غَیرِ اهراقِ الماءِ عَلى أَثَرِهِ یوجِبُ الحَصاةَ. الجِماعُ بَعدَ الجِماعِ مِن غَیرِ فَصلٍ بَینَهُما بِغُسْلٍ یورِثُ لِلوَلَدِ الجُنونَ وَ کَثرَةُ اَکلِ البَیضِ و اِدمانُهُ یُوَلِّدُ الطَّحالَ و رِیاحا فى رَأسِ المَعِدَةِ. و الاِمْتِلاءُ مِنَ البَیضِ المَسلوقِ یورِثُ الرَّبوَ وَ الاِنبِهارَ. اَکلُ اللَّحمِ النَّىِّ یُوَلِّدُ الدُّودَ فِى البَطنِ. و اَکلُ التّینِ یَقْمَلُ مِنهُ الجَسَدُ اِذا اَدْمَنَ عَلَیهِ. و شُربُ الماءِ البارِدِ عَقیبَ الشَّىءِ الحارِّ وَ الحَلاوَةِ یَذهَبُ بِالاَسنانِ. و الاِکثارُ مِن اَکلِ لُحومِ الوَحشِ وَ البَقَرِ یورِثُ تَغَیُّرَ العَقلِ وَ تَحَیُّرَ الفَهمِ وَ تَبَلُّدَ الذِّهنِ وَ کَثرَةَ النِّسیانِ؛
حمام رفتن با شکم پُر باعث قولنج مى گردد. شستشو با آب سرد بعد از خوردن ماهى، باعث فلج مى شود. همبسترى در حال حیض باعث جذام فرزند مى شود. همبسترى اى که در پى آن دفع مَنى و ادرار نباشد باعث سنگ کلیه و مثانه مى شود.جماع پى درپى بدون غسل باعث جنون فرزند مى شود. زیاد خوردن تخم مرغ و استمرار بر آن، باعث بیمارى طحال و گاز معده مى شود. انباشته کردن شکم از تخم مرغ آب پز باعث گرفتگى قلب و تنگى نفس مى شود.خوردن گوشت نپخته، باعث تولید کرم در معده مى شود. پیوسته انجیر خوردن باعثچاقى مى شود. نوشیدن آب سرد بعد از غذاى داغ و شیرینى، باعث خرابى دندانمى گردد و زیاد خوردن گوشت حیوانات وحشى (حلال گوشت) و گاو باعث تغییر(به هم ریختگى) عقل و سرگردانى فهم و کند ذهنى و فراموشى مى شود. [طب الرضا، ص ۷۵]
۳۰ امام على علیه السلام :مَا اتَّخَمْتُ قَطُّ. فَقیلَ لَهُ: وَ لِمَ یا وَلىَّ اللّهِ؟ قالَ: ما رَفَعْتُ لُقْمَةً اِلى فَمى اِلاّ ذَکَرْتُ اِسْمَ اللّهِ سُبحانَهُ عَلَیْها؛
«هیچ گاه به سوء هاضمه مبتلا نشدم». پرسیدند: چرا؟ فرمودند: «زیرا هیچ لقمه اى به سوى دهان نبردم، مگر این که نام خدا را بر آن، یاد کردم». [محاسن، ج ۲، ص ۴۳۸، ح ۲۸۸]
۳۱ امام سجاد علیه السلام :حُجّوا وَ اعْتَمِروا تَصِحَّ اَبْدانُـکُمْ وَ تَتَّسِعْ اَرْزاقُکُمْ وَ تُـکْفَوْنَ مَؤوناتِ عِیالِکُمْ. وَ قالَ: الحاجُّ مَغفورٌ لَهُ و مَوجوبٌ لَهُ الجَنَّةُ و مُستَأنَفٌ لَهُ العَمَلُ و مَحفوظٌ فى أهلِهِ و مالِهِ؛
به حج و عمره بروید تا تندرست بمانید، روزیتان زیاد شود و خرجى خانواده تانتأمین گردد. حاجى آمرزیده است و بهشت بر او واجب است و اعمالش از نو آغاز مى گرددو خانواده و مالش محفوظ مى ماند. [کافى، ج ۴، ص ۲۵۲، ح ۱]
۳۲ معصوم علیه السلام :دُهْنُ الحاجِبَینِ بِالبَنَفْسَجِ یَذْهَبُ بِالصُّداعِ؛
مالیدن روغن بنفشه به ابروها، سردرد را از میان مى بَرَد. [کافى، ج ۶ ، ص ۵۲۲، ح ۹]
۳۳ امام صادق علیه السلام :ثَلاثَةٌ یَهْدِمْنَ الْبَدَنَ وَ رُبَّما قَتَلْنَ: دُخولُ الْحَمّامِ عَلَى الْبِطْنَةِ، وَ الْغِشیانُ عَلَى الاِْمْتِلاءِ وَ نِکاحُ العَجائِزِ؛
سه چیز بدن را فرسوده مى کند و شاید هم نابود کند: حمّام رفتن با شکم پُر، آمیزش کردن با شکم پُر و همبسترى با پیر زنان. [من لا یحضره الفقیه، ج ۳، ص ۵۵۵،ح ۴۹۰۴]
۳۴ امام رضا علیه السلام :وَ مَنْ اَرادَ اَلاّ تُؤذِیَهُ مَعِدَتُهُ فَلا یَشْرَبْ بَینَ طَعامِهِ ماءً حَتّى یَفْرُغَ وَمَنْ فَعَلَ ذلِکَ رَطِبَ بَدَنُهُ، و ضَعُفَتْ مَعِدَتُهُ وَ لَمْ تَأخُذِ العُروقُ قُوَّةَ الطَّعامِ فَإِنَّهُ یَصیرُ فِى الْمَعِدَةِ فِجّا اِذا صُبَّ الْماءُ عَلَى الطَّعامِ اَوَّلاً فَاَوّلاً؛
هر کس مى خواهد معده اش او را آزار نرساند، نباید میان غذا آب بنوشد تا غذاخوردن را به پایان رساند. هر کس میان غذا آب خورد بدنش به رطوبت گراید، معده اش ضعیف گردد و رگ هایش قوّت غذا را به خود جذب نکند؛ زیرا هرگاه پى درپى روى غذاآب ریخته شود در معده نارسایى پدید آید. [طب الرضا، ص ۵۲]
۳۵ امام صادق علیه السلام :... اِعلَم أنَّ آلامَ البَدَنِ و اَدواءَهُ تَخرُجُ بِخُروجِ الشَّعرِ فى مَسامِّهِ و بِخُروجِ الأَظفارِ مِن اَنامِلِها و لِذلِکَ اُمِرَ الاِنسانُ بِالنّورَةِ و حَلقِ الرَّأسِ و قَصِّ الاَظفارِ فى کُلِّ اُسبوعٍ لِیُسرِعَ الشَّعرُ وَ الاَظفارُ فِى النَّباتِ فَتَخرُجَ الآلامُ وَ الاَدواءُ بِخُروجِهِما؛
بدان که دردها و بیمارى هاى بدن، همراه با درآمدن موها از جایگاه خود و ناخن هااز انگشتان، از بدن بیرون مى روند. از همین رو، انسان به نوره کشیدن، سرتراشیدن(کوتاه کردن) و کوتاه کردن ناخن ها در هر هفته، موظف شده است، تا موها و ناخن هارشد شتابان ترى یابند و با درآمدن آنها، دردها و بیمارى ها از تن بیرون بروند.[توحید مفضل، ص ۳۲]
۳۶ پیامبر صلی الله علیه و آله :اِذا دَخَلْتُمْ بَلَدا فَکُلوا مِنْ بَقلِهِ وَ بَصَلِهِ یَطْرُد عَنْکُمْ داءَهُ وَ یَذْهَبُبِ النَّصَبِ وَ یَشُدُّ الْعَصَبَ وَ یَزیدُ فِى الباهِ و یَذْهَبُ بِالْحُمّى؛
به هر جایى (شهرى و روستایى) وارد شدید، از سبزى و پیاز آنجا بخورید که مرضآنجا را از شما دور مى کند و خستگى را مى برد، اعصاب را قوى مى کند، نیروى جنسى رامى افزاید و تب را مى برد. [طب النبى، ص ۱۱]
۳۷ امام صادق علیه السلام :اَقلِل مِن شُربِ الماءِ فَاِنَّهُ یَمُدُّ کُلَّ داءٍ وَ اجْتَنِبِ الدَّواءَ مَا احتَمَلَ بَدَنُکَ الدّاءَ؛
کم آب بیاشامید، که زیاد آن هر مرضى را تقویت مى کند و تا بدنتان تحمل دارد از مصرف دارو بپرهیزید. [کافى، ج ۶، ص ۳۸۲، ح ۲]
۳۸ پیامبر صلی الله علیه و آله :عائِدُ الْمَریضِ فى مَخْرَفَةِ الْجَنَّةِ، فَاِذا جَلَسَ عِنْدَهُ غَمَرَتْهُ الرَّحْمَةَ؛
عیادت کننده بیمار، در نخلستان بهشت میوه مى چیند و هرگاه نزد بیمار بنشیند،رحمت خدا او را فرا مى گیرد. [کنزالعمال، ح ۲۵۱۲۷]
۳۹ امام صادق علیه السلام :مَوْلى لِجَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ علیه السلام مَرِضَ بَعْضُ مَوالیهِ فَخَرَجْنا إِلَیْهِ نَعودُ هُوَ نَحْنُ عِدَّةٌ مِنْ مَوالى جَعْفَرٍ فَاسْتَقْبَلَنا جَعْفَرٌ علیه السلام فى بَعْضِ الطَّریقِ فَقالَ لَنا أَیْنَتُریدونَ؟ فَقُلْنا: نُریدُ فُلانا نَعودُهُ فَقالَ لَنا: قِفوا، فَوَقَفْنا، فَقالَ: مَعَ أَحَدِکُمْ تُفّاحَةٌ أَوْ سَفَرْجَلَةٌ أَوْ اُتْرُجَّةٌ أَوْ لُعْقَهٌ مِنْ طیبٍ أَوْ قِطْعَةٌ مِنْ عودِ بُخورٍ؟ فَقُلْنا: ما مَعَنا شَىْءٌ مِنْهذا، فَقالَ: أَما تَعْلَمونَ أَنَّ الْمَریضَ یَسْتَریحُ إِلى کُلِّ ما اُدْخِلَ بِهِ عَلَیْهِ؛
یکى از وابستگان امام صادق علیه السلام گوید: یک نفر از یاران حضرت بیمار شد و ما عده اىاز یاران امام براى عیادت او بیرون رفتیم. در راه با حضرت صادق علیه السلام روبرو شدیم. از ما پرسیدند: کجا مى روید؟ عرض کردیم به عیادت فلانى مى رویم. فرمودند: بایستید. ما ایستادیم. حضرت فرمودند: آیا سیبى، بهى، تُرنجى، کمى عطر یا قطعه اى عود با یکى از شما هست؟ عرض کردیم: از این چیزها با خود نداریم. حضرت فرمودند: مگر نمى دانیدکه بیمار از این که چیزى برایش ببرند، آرامش مى یابد.[کافى، ج ۳، ص ۱۱۸، ح ۳]
۴۰ پیامبر صلی الله علیه و آله :اِغْتَنِموا بَردَ الرَّبیعِ فَاِنَّهُ یَفعَلُ بِاَبدانِکُمْ ما یَفعَلُ بِاَشجارِکُم وَ اجْتَنِبوا بَردَ الخَریفِ فَاِنَّهُ یَفعَلُ بِاَبدانِکُم ما یَفعَلُ بِاَشجارِکُم ؛
غنیمت بدانید هواى بهار را، زیرا که با بدن هاى شما همان مى کند که با درختان مى کند وخودتان را از هواى پائیز بپوشانید که با شما همان مى کند که با درختان مى کند.[بحارالأنوار، ج ۵۹، ص ۲۷۱، ح ۶۹]
